Hiện toàn tỉnh Quảng Ngãi có 5 cảng, gồm 2 cảng cá Sa Huỳnh và Tịnh Kỳ, cùng 3 cảng neo trú Lý Sơn, Tịnh Hòa và Mỹ Á. Theo thiết kế, tổng công suất chỉ đáp ứng khoảng 3.000 tàu, trong khi thực tế toàn tỉnh có hơn 4.900 tàu cá, chưa kể tàu từ các tỉnh lân cận vào tránh trú bão hoặc giao dịch thủy sản. Sự thiếu hụt này khiến Quảng Ngãi thường xuyên đối mặt tình trạng quá tải, đặc biệt trong mùa mưa bão.
Đơn cử, Cảng cá Tịnh Hòa được đưa vào sử dụng từ năm 2007 và sau gần hai thập kỷ đã xuống cấp nghiêm trọng. Khi xây dựng, cảng chỉ tính toán phục vụ 300 tàu công suất 90CV, nhưng hiện nhiều tàu có công suất hàng trăm CV, khiến thực tế chỉ chứa được khoảng 150 tàu. Mỗi đợt mưa bão, lượng tàu cập cảng tăng gấp nhiều lần, buộc Ban quản lý phải tính toán từng mét vuông mặt nước. Trong trường hợp quá tải, ngư dân phải di chuyển sang Đà Nẵng hoặc các địa phương khác, phát sinh chi phí và rủi ro.
Trước thực tế đó, cơ quan chức năng phê duyệt dự án khu neo đậu tàu thuyền tránh trú bão kết hợp Cảng cá Tịnh Hòa tại xã Đông Sơn. Dự án có tổng mức đầu tư hơn 460 tỷ đồng, diện tích khoảng 42 ha, do Sở Nông nghiệp và Môi trường Quảng Ngãi làm chủ đầu tư. Khi hoàn thành, dự án sẽ đảm bảo chỗ neo đậu cho hơn 1.000 tàu công suất đến 800CV, hướng tới tiêu chí cảng cá loại I, góp phần phát triển dịch vụ hậu cần nghề cá, kinh tế biển và hỗ trợ công tác kiểm soát IUU.
Dự án khởi công năm 2024 và dự kiến hoàn thành năm 2027, nhưng nhiều tháng đầu bị đình trệ do thiếu mặt bằng. Gần đây, tiến độ mới được tăng tốc khi một phần mặt bằng được bàn giao cuối tháng 6/2025.
Ghi nhận tại công trường cho thấy, hàng chục công nhân và máy móc đang thi công khẩn trương dù thời tiết mưa lớn. Ông Nguyễn Mậu Khuyên, chỉ huy trưởng công trường cho biết, sau thời gian dài gián đoạn, nhà thầu đã tập trung nguồn lực để “có mặt bằng đến đâu làm đến đó”. Trong mùa mưa, đơn vị ưu tiên triển khai các hạng mục phù hợp nhằm duy trì tiến độ mà vẫn đảm bảo chất lượng.
Theo ông Khuyên, khó khăn lớn nhất hiện nay vẫn là vướng mắc mặt bằng. Khu vực nào được bàn giao, nhà thầu lập tức triển khai thi công, nhưng việc chậm trễ ở các khu vực còn lại đang ảnh hưởng đến toàn bộ tiến độ dự án. Thời tiết mưa kéo dài cũng gây trở ngại không nhỏ.
Theo Ban Quản lý dự án nâng cấp, mở rộng khu neo đậu tránh trú bão Cảng cá Tịnh Hòa, đến ngày 25/9 dự án đã được bố trí tổng cộng 410 tỷ đồng (350 tỷ vốn Trung ương, 60 tỷ vốn địa phương). Hiện dự án đã giải ngân hơn 210 tỷ đồng, đạt 50,85%. Trong đó, vốn địa phương gần như đã giải ngân hết, còn vốn Trung ương mới đạt hơn 38%.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, ông Nguyễn Đình Trung, Giám đốc Ban Quản lý dự án nâng cấp, mở rộng khu neo đậu tránh trú bão Cảng cá Tịnh Hòa cho biết, tiến độ thi công đang được các nhà thầu đảm bảo. Tuy nhiên, một trong những điểm nghẽn lớn nhất là công tác giải phóng mặt bằng, khi mới bàn giao được 20,3/41,8ha.
Ông Trung cho hay, cơ chế chính sách bồi thường đã thay đổi, đơn giá bồi thường, hỗ trợ tăng so với thời điểm phê duyệt dự án. Chi phí bồi thường, giải phóng mặt bằng tăng từ 60 tỷ đồng lên 105 tỷ đồng. Việc điều chỉnh này phải trình Bộ Nông nghiệp và Môi trường phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư, tổng mức đầu tư dự án, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện.
Bên cạnh đó, việc sáp nhập đơn vị lập phương án bồi thường từ Ban Quản lý dự án Đầu tư Xây dựng và Phát triển quỹ đất TP. Quảng Ngãi sang Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh cũng khiến công tác tiếp cận, chuyển tiếp hồ sơ gặp khó khăn, trong khi diện tích bồi thường còn lại lớn.
Để Dự án về đích đúng kế hoạch, Ban Quản lý kiến nghị Bộ Nông nghiệp và Môi trường sớm phê duyệt điều chỉnh chủ trương đầu tư tăng vốn bồi thường từ ngân sách tỉnh. Đồng thời, kiến nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi bổ sung kế hoạch trung hạn giai đoạn 2021-2025 và bố trí 45 tỷ đồng vốn bổ sung năm 2025.
T. Chung