Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Phạm Thắng
Việc kiểm tra chỉ được thực hiện theo cơ chế hậu kiểm khi có dấu hiệu vi phạm
Các đại biểu thống nhất với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giá nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, pháp luật của Nhà nước trong hoàn thiện thể chế trong bối cảnh tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp; kết thúc hoạt động Thanh tra các bộ để sắp xếp lại theo lĩnh vực thuộc Thanh tra Chính phủ; cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động kinh doanh dịch vụ thẩm định giá.
Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: Hồ Long
ĐBQH Trần Khánh Thu (Hưng Yên) cho biết, hiện nay, theo quy định của Luật Giá năm 2023, điểm d khoản 4 Điều 3 quy định giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh được thực hiện theo quy định pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh. Nhưng tại khoản 4 Điều 21 Luật hiện hành đang quy định danh mục hàng hóa do Nhà nước định giá, hình thức định giá và thẩm quyền trách nhiệm định giá được quy định tại Phụ lục số 02, trường hợp chưa có quy định thì các bộ, cơ quan ngang bộ, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm ban hành theo thẩm quyền.
ĐBQH Trần Khánh Thu (Hưng Yên). Ảnh: Hồ Long
“Như vậy, một dịch vụ khám chữa bệnh có thể có 2 lần mô tả đặc điểm kinh tế kỹ thuật khác nhau hoặc cùng định mức kinh tế kỹ thuật phải trình 2 lần phê duyệt”, đại biểu nêu rõ.
Cũng theo đại biểu Trần Khánh Thu, hầu hết các địa phương hiện nay cũng đang chờ và dựa vào định mức do bộ ban hành mới lập hồ sơ đề nghị trình cấp có thẩm quyền phê duyệt định mức kinh tế kỹ thuật, sau đó mới lập hồ sơ trình phê duyệt giá. Và theo quy định của pháp luật về định giá thì bộ và cơ quan ngang bộ khi phê duyệt giá phải ban hành định mức kinh tế kỹ thuật trước rồi mới định giá được, các địa phương sẽ áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật này để định giá cho phù hợp với từng địa phương.
Mặt khác, trên thực tế, giai đoạn vừa qua, giá dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh mới điều chỉnh mức lương cơ bản trong định mức cũ chứ chưa địa phương nào ban hành được định mức kinh tế kỹ thuật cho hơn 19.000 dịch vụ kỹ thuật dịch vụ khám, chữa bệnh.
Với những phân tích như vậy, đại biểu Trần Khánh Thu đề nghị sửa khoản 4 Điều 21 như sau: Định mức kinh tế kỹ thuật của hàng hóa, dịch vụ thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá thực hiện theo quy định của pháp luật có liên quan. Trường hợp chưa có quy định thì các bộ, cơ quan ngang bộ có trách nhiệm ban hành theo thẩm quyền và bỏ thẩm quyền của UBND cấp tỉnh.
Liên quan đến cơ chế kê khai giá, ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cho biết, thực tế ở nhiều địa phương cơ quan quản lý giá vẫn yêu cầu doanh nghiệp phải giải trình cấu thành giá trước khi áp dụng giá mới. Điều này ảnh hưởng đến bản chất việc kê khai, nghĩa vụ thông báo và hậu kiểm về giá.
ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long). Ảnh: Quang Khánh
“Cần bổ sung quy định cơ quan quản lý giá không được yêu cầu tổ chức, cá nhân chờ chấp thuận trước khi áp dụng mức giá kê khai. Việc kiểm tra chỉ được thực hiện theo cơ chế hậu kiểm khi có dấu hiệu vi phạm để bảo đảm tính minh bạch, đúng tinh thần thị trường và giảm chi phí cho doanh nghiệp”, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị.
Bổ sung tiêu chí định lượng rõ ràng xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá
Quan tâm đến nguyên tắc và căn cứ định giá, ĐBQH Nguyễn Trường Giang (Lâm Đồng) cho rằng, các nguyên tắc và căn cứ định giá của Nhà nước quy định tại khoản 2 Điều 22 Luật hiện hành mới chỉ mang tính định tính nhiều hơn và chưa mang tính định lượng. Do đó, quá trình triển khai trên thực tiễn là rất khó thực hiện và rất khó khả thi; dẫn đến nhiều giá dịch vụ mà đặc biệt là dịch vụ công thiết yếu theo định giá tại dự thảo Luật không được điều chỉnh một cách phù hợp để bảo đảm nguyên tắc của thị trường.
ĐBQH Nguyễn Trường Giang (Lâm Đồng). Ảnh: Phạm Thắng
Đại biểu Nguyễn Trường Giang đề nghị, cần sửa đổi khoản 2 Điều 22 theo hướng quy định cụ thể hơn để làm căn cứ cho các cơ quan quản lý nhà nước trình cơ quan có thẩm quyền hoặc tự mình ban hành định giá tối đa hoặc khung giá đối với các mặt hàng thuộc quy định của Phụ lục 2 dự thảo Luật.
Đồng quan điểm, đại biểu Thạch Phước Bình cho rằng, hiện nay tiêu chí xác định hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá vẫn còn mang tính định tính, chủ yếu dựa trên mức độ ảnh hưởng đến ổn định kinh tế - xã hội. Điều này khiến việc đưa một mặt hàng vào hay rút ra khỏi danh mục chịu sự định giá của Nhà nước còn thiếu căn cứ khoa học và chưa thống nhất. Ví dụ, có thời kỳ xăng dầu, vật liệu xây dựng, thậm chí một số dịch vụ y tế, giáo dục được đưa vào danh mục nhưng không có tiêu chí đo lường cụ thể.
ĐBQH tham dự phiên thảo luận. Ảnh: Phạm Thắng
Vì vậy, đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, bổ sung các tiêu chí định lượng rõ ràng vào Điều 19, chẳng hạn như tỷ trọng trong tỷ giá tiêu dùng CPI từ 2% trở lên; chỉ số tập trung thị trường (HHI) 1800 điểm; biến động chi phí đầu vào tăng quá 15% trong 3 tháng liên tiếp và có tác động trực tiếp đến an sinh, kinh tế hoặc đời sống Nhân dân. “Những tiêu chí định lượng này không chỉ tăng tính khách quan mà còn giúp cơ quan quản lý có cơ sở dự báo phản ứng chính sách kịp thời”, đại biểu nhấn mạnh.
Về thẩm quyền và cơ chế điều chỉnh danh mục hàng hóa, dịch vụ do Nhà nước định giá tại Điều 20 Luật hiện hành, đại biểu Thạch Phước Bình nhận thấy, hiện nay, việc điều chỉnh danh mục còn phải qua nhiều cấp, dẫn đến độ trễ rất lớn trong điều hành giá. Trong khi đó, thực tế thị trường có thể biến động chỉ trong vài ngày.
Đại biểu Thạch Phước Bình đề nghị, cần xem xét bổ sung cơ chế minh bạch hơn, tức là cho phép Chính phủ tạm thời điều chỉnh danh mục trong thời hạn tối đa 6 tháng trong trường hợp cần thiết để bình ổn thị trường. Sau đó, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét quyết định tại kỳ họp gần nhất. Theo đại biểu, quy định này vừa bảo đảm tính chủ động trong quản lý giá, vừa giữ được nguyên tắc giám sát của Quốc hội.
Minh Trang