Rà soát chặt chẽ lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải xe máy

một giờ trướcBài gốc

Lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải xe máy cần bảo đảm tính khả thi và tránh gây xáo trộn xã hội.

Tuy nhiên, để chính sách này phát huy hiệu quả và tránh tác động tiêu cực đến đời sống người dân, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã yêu cầu rà soát kỹ lưỡng dự thảo Quyết định quy định lộ trình áp dụng quy chuẩn khí thải.

Công văn 11701/VPCP-CN ngày 28/11/2025 của Văn phòng Chính phủ đã truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng, nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm tính khả thi, tính đồng bộ và khả năng triển khai trong thực tế, nhất là tại các đô thị đông dân như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Theo đề nghị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Phó Thủ tướng cho rằng vẫn còn nhiều điểm cần được phân tích sâu và hoàn thiện trước khi trình Thủ tướng Chính phủ. Một trong những nội dung đáng chú ý nhất là việc dự thảo được xây dựng trong khi Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải xe máy vẫn chưa ban hành chính thức.

Bên cạnh nền tảng pháp lý, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Nông nghiệp và Môi trường phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an, Bộ Công Thương, Bộ Tư pháp, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Xây dựng, cùng chính quyền Hà Nội và TP Hồ Chí Minh để làm rõ cơ chế kiểm tra, chứng nhận và xử lý vi phạm. Đây là các mắt xích then chốt quyết định hiệu quả quản lý và khả năng giám sát chất lượng khí thải của hàng chục triệu xe máy đang lưu hành.

Một yêu cầu quan trọng khác là đánh giá tác động của chính sách đối với người dân và doanh nghiệp. Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, nơi dự kiến áp dụng đầu tiên từ năm 2027 có lượng xe máy cực lớn, nhiều phương tiện đã sử dụng trên 15–20 năm. Bất kỳ quy định mới nào cũng có thể tạo ra áp lực lớn về chi phí sửa chữa, kiểm định, hoặc thay thế phương tiện của người dân thu nhập thấp. Do đó, việc tính toán kỹ lưỡng các kịch bản là điều cần thiết để tránh gây xáo trộn đời sống.

Dự thảo đưa ra lộ trình triển khai theo từng giai đoạn, bắt đầu từ năm 2027 tại hai đô thị lớn, mở rộng ra bốn thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2028, và đến năm 2030 sẽ áp dụng trên toàn quốc. Đây được xem là bước đi mang tính thử nghiệm có kiểm soát, cho phép các địa phương có thời gian chuẩn bị về cơ sở hạ tầng kiểm định cũng như truyền thông tới người dân.

Một điểm đáng chú ý là dự thảo phân loại mức khí thải theo năm sản xuất của phương tiện. Xe càng cũ thì mức kiểm chuẩn càng thấp, trong khi xe sản xuất mới, đặc biệt sau 1/7/2026, phải đáp ứng tiêu chuẩn cao nhất (Mức 4). Điều này nhằm tạo động lực cho thị trường đổi mới phương tiện, đồng thời phù hợp với năng lực công nghệ của từng thế hệ xe.

Tuy nhiên, quy định từ năm 2032 yêu cầu toàn bộ xe lưu hành tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh phải đạt tối thiểu Mức 2 được đánh giá là bước ngoặt quan trọng. Khi hai đô thị này đang xem xét thiết lập “vùng phát thải thấp” theo Luật Thủ đô 2024, chính sách khí thải sẽ tác động trực tiếp đến quyền được lưu thông của hàng triệu phương tiện. Điều này càng đòi hỏi một hệ thống giám sát, kiểm định và xử phạt hiệu quả, minh bạch và dễ tiếp cận.

Dù lộ trình đã được phân kỳ rõ ràng, nhiều chuyên gia cho rằng thách thức lớn nhất trong quá trình áp dụng quy chuẩn khí thải nằm ở hệ thống kiểm định. Hiện nay, Việt Nam chưa có mạng lưới trạm kiểm tra khí thải xe máy rộng khắp; số lượng trạm hiện có chỉ mới dừng lại ở quy mô thử nghiệm.

Bài toán chi phí cũng đặt ra không ít lo ngại. Một bộ kiểm tra khí thải hoặc bộ xử lý khí thải (catayltic converter) cho xe cũ có thể khiến người dân phải bỏ ra hàng trăm nghìn đến vài triệu đồng. Nếu không có chính sách hỗ trợ, việc áp dụng tiêu chuẩn mới có thể gây khó khăn cho nhóm lao động thu nhập thấp – những người phụ thuộc chủ yếu vào xe máy để làm phương tiện mưu sinh.

Do đó, yêu cầu đánh giá tác động của Phó Thủ tướng là phù hợp trong bối cảnh cần cân nhắc kỹ lưỡng giữa mục tiêu môi trường và bài toán an sinh xã hội.

Trong nhiều năm qua, ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn đang ở mức đáng báo động. Việc đưa ra lộ trình khí thải xe máy vẫn được đánh giá là bước đi quan trọng nhằm giảm phát thải từ giao thông, vốn là nguyên nhân chính gây bụi mịn PM2.5.

Tuy nhiên, để chính sách này phát huy hiệu quả tối đa, cần có các giải pháp đồng bộ như thúc đẩy giao thông công cộng, khuyến khích chuyển đổi sang xe điện, mở rộng đường dành cho phương tiện xanh, cũng như áp dụng công cụ kinh tế như hỗ trợ tài chính, ưu đãi thuế, hoặc các gói đổi xe cũ lấy xe mới.

Theo chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Bộ Nông nghiệp và Môi trường phải hoàn thiện báo cáo về tính khả thi của dự thảo và trình Thủ tướng trước ngày 15/12/2025. Đây là thời hạn quan trọng, quyết định việc dự thảo có thể đi vào giai đoạn ban hành hay cần tiếp tục chỉnh sửa, đánh giá tác động xã hội và kinh tế.

Cao Kỳ

Nguồn PL&XH : https://phapluatxahoi.kinhtedothi.vn/ra-soat-chat-che-lo-trinh-ap-dung-quy-chuan-khi-thai-xe-may-438181.html