Sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh - xu hướng tất yếu

6 giờ trướcBài gốc

Năm 1997, tỉnh Vĩnh Phú tách thành 2 tỉnh Vĩnh Phúc và Phú Thọ. Trong ảnh, TP. Việt Trì - tỉnh Phú Thọ hiện nay. Ảnh: ST

Có ý kiến so sánh tại sao Trung Quốc rộng thế mà chỉ có hơn 30 đơn vị hành chính cấp tỉnh. Một tỉnh của Trung Quốc có dân số còn đông hơn cả nước Việt Nam, trong khi chúng ta có hơn 60 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Có ý kiến tỉnh nọ, tỉnh kia mất truyền thống, có tỉnh tách ra thì phát triển, có tỉnh kêu hết dư địa và tính tới kết nối vùng... Để có sự phát triển, thì chúng ta tiếp tục nghiên cứu.

Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại Kỳ họp bất thường lần thứ 9, Quốc hội khóa XV

Xu thế phát triển của xã hội hiện đại

Trao đổi với báo giới về chủ trương sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện vừa được Bộ Chính trị kết luận, nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, việc sáp nhập một số tỉnh là tất yếu vì chúng ta đang thực hiện cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy và đã làm là phải làm cả hệ thống đồng bộ, đảm bảo tinh, gọn, mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả. “Sáp nhập tỉnh là điều tất yếu, đã làm là phải làm cả hệ thống chính trị. Trung ương, các Bộ, ngành đang hợp nhất, sáp nhập. Các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã vừa qua cũng đã được sắp xếp, nên bước tiếp theo sẽ phải tính tới cấp tỉnh, thành phố” - ông Nguyễn Tiến Dĩnh nhấn mạnh.

Hiện nay Việt Nam có 63 tỉnh, thành phố, trong đó có 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc Trung ương. Tính đến ngày 30/6/2024, Việt Nam có 705 đơn vị hành chính cấp huyện (523 huyện, 46 quận, 51 thị xã, 84 thành phố thuộc tỉnh và một thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương);có 10.595 đơn vị hành chính cấp xã (8.192 xã, 1.784 phường, 619 thị trấn).

Theo ông Dĩnh, đất nước ta đã từng thực hiện nhiều cuộc cải cách hành chính, tinh gọn bộ máy, tinh giản biên chế. Ngay từ Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI, vấn đề cải cách hành chính đã được đặt ra, và gần đây nhất là cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy theo tinh thần Nghị quyết 18-NQ/TW. Thẳng thắn nhìn nhận, sau hơn 20 năm thực hiện 3 Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước (giai đoạn 2001-2010, 2011-2020, 2021-2030) cho thấy, công tác cải cách hành chính đạt được nhiều kết quả nhưng chưa đáp ứng yêu cầu. Tinh gọn bộ máy về cơ bản mới chỉ giảm số lượng biên chế mà chưa đảm bảo về chất lượng, bởi nhiều khi cách làm còn nể nang, ngại đụng chạm.

Bên cạnh đó, nhiều ý kiến nhấn mạnh, việc sáp nhập các tỉnh, thành là chủ trương hợp lòng dân và phản ánh xu thế phát triển của xã hội hiện đại. Đây là nhiệm vụ cần thực hiện càng sớm càng tốt vì không quốc gia nào duy trì các đơn vị hành chính quá nhỏ trong bối cảnh hiện tại. Việc sáp nhập các tỉnh, thành phải đi đôi với tinh gọn bộ máy, bỏ chính quyền cấp huyện nhằm giảm thiểu đầu mối và cấp trung gian. Muốn bỏ cấp huyện, muốn phát triển đất nước, điều kiện tiên quyết là không thể để cấp tỉnh manh mún như hiện nay.

Bên cạnh đó, việc hợp nhất, tinh gọn cấp tỉnh nhằm giải quyết vấn đề quản lý nhà nước chưa hiệu quả. Bởi, việc có quá nhiều tỉnh, thành phố không chỉ khiến cho bộ máy quản lý hành chính của mỗi địa phương trở nên cồng kềnh, mà còn dẫn đến tình trạng phân bổ nguồn lực không hợp lý. Một số tỉnh dù có dân số ít và diện tích nhỏ, nhưng vẫn có hệ thống bộ máy hành chính lớn, gây tốn kém và không mang lại hiệu quả tương xứng. Ngược lại, một số tỉnh, huyện lại có tiềm năng phát triển lớn, nhưng không được đầu tư đúng mức do thiếu sự phối hợp và hỗ trợ giữa các đơn vị hành chính. Chính vì vậy, việc hợp nhất, tinh gọn các tỉnh sẽ giúp làm giảm bớt tình trạng phân tán nguồn lực, lãng phí ngân sách, gây khó khăn trong việc quy hoạch, đầu tư phát triển các dự án lớn...

Thời cơ, thời điểm thuận lợi

Theo các chuyên gia, việc tinh gọn bộ máy hiện nay không phải bột phát mà trên cơ sở đã có nghiên cứu và kế thừa thành quả từ trước, nhưng lần này làm quyết liệt, chứ không phải đổi mới hay cải cách như trước. Đây là thời cơ, nếu không làm thì sẽ bỏ lỡ cơ hội. Đại hội XIII của Đảng đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030 Việt Nam trở thành nước đang phát triển, có công nghiệp hiện đại, thu nhập trung bình cao; năm 2045 trở thành nước phát triển, có thu nhập cao. Mục tiêu rất rõ, nếu không tăng tốc, bứt phá thì không thể đạt được tốc độ phát triển như mục tiêu đề ra. Hơn nữa, quyết tâm hợp nhất, tinh gọn lần này không chỉ là để gọn nhẹ, mà còn là để mạnh hơn, nhanh hơn, hiệu quả hơn, tạo đà cho sự phát triển đồng đều giữa các khu vực, từ đồng bằng đến miền núi, từ nông thôn đến thành thị. Tuy nhiên, việc này phải tiến hành có lộ trình cụ thể, đảm bảo không gây xáo trộn lớn đến hoạt động của hệ thống chính trị.

Điểm lại lịch sử có thể thấy, sau khi thống nhất đất nước, nước ta có 72 tỉnh, thành phố; tháng 12/1975, Quốc hội ra nghị quyết hợp nhất, sáp nhập hàng loạt các tỉnh; năm 1976, cả nước chỉ còn 38 tỉnh, thành phố. Tuy nhiên, 15 năm sau (1991), con số này đã tăng lên 53 và đến năm 2004 là 64 tỉnh, thành phố. Sau khi mở rộng địa giới hành chính TP. Hà Nội (sáp nhập Hà Tây và một số địa bàn của các tỉnh: Vĩnh Phúc, Hòa Bình) từ năm 2008 đến nay, nước ta có 63 tỉnh, thành phố.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh cho rằng, việc tách tỉnh khi đó là cần thiết bởi điều kiện đi lại khó khăn, cơ sở vật chất thiếu thốn. Tách để tạo không gian phát triển cho các địa phương. Và thực tế cho thấy nhiều địa phương đã có sự phát triển vượt bậc. Chẳng hạn năm 1997, hàng loạt tỉnh được tách ra, như: Vĩnh Phú, Hà Bắc, Hải Hưng, Nam Hà đã “đánh thức” những vùng đất “ngủ yên”. Tỉnh Vĩnh Phúc tách ra từ tỉnh Vĩnh Phú đã có sự phát triển vượt trội và giờ đây là đến Phú Thọ phát triển. Khi tách ra từ Hà Bắc, tỉnh Bắc Ninh rất phát triển, và những năm gần đây Bắc Giang cũng phát triển rất mạnh... Song, với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, giao thông thuận lợi và thời điểm này các tỉnh phát triển đã đến giới hạn, các nguồn lực tài nguyên khoáng sản, đặc biệt đất đai dần cạn kiệt thì việc các tỉnh sáp nhập lại sẽ phát huy được lợi thế; đồng thời tạo ra không gian, dư địa rộng lớn hơn để thu hút tiềm năng, nguồn lực cho phát triển kinh tế - xã hội.

Cho rằng chủ trương sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh là phù hợp. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia lưu ý, không nhất thiết tỉnh nào về lại tỉnh đó như trước mà sắp xếp phù hợp với đặc điểm của các tỉnh. Để xác định nhập tỉnh nào với tỉnh nào phải căn cứ tiêu chí về quy mô dân số và diện tích tự nhiên; những yếu tố đặc thù khác về văn hóa, lịch sử, an ninh quốc phòng, bảo vệ chủ quyền, vị trí địa chính trị, quy hoạch vùng, quốc gia..., nhằm đảm bảo sự ổn định để phát triển kinh tế - xã hội. Mặt khác, việc sáp nhập các tỉnh cần được nghiên cứu, đánh giá và thực hiện ngay trước thời điểm Đại hội XIV của Đảng, theo tinh thần "vừa chạy vừa xếp hàng" mà Bộ Chính trị đã nêu. Bởi đây là thời cơ, thời điểm rất thuận lợi để triển khai việc này, chuẩn bị tiến tới Đại hội XIV của Đảng, bước vào khởi điểm mới - khởi điểm của kỷ nguyên vươn mình, phát triển của dân tộc./.

LÊ HÒA

Nguồn Kiểm Toán : http://baokiemtoan.vn/sap-nhap-don-vi-hanh-chinh-cap-tinh-xu-huong-tat-yeu-38447.html