Shopee quá lớn, làm thế nào để các sàn thương mại điện tử tại Việt Nam cạnh tranh lại?

6 giờ trướcBài gốc

Chỉ một thập kỷ sau khi thành lập, Shopee đã vươn mình thành một "gã khổng lồ" ở Đông Nam Á. Khả năng kiểm soát chặt chẽ người bán chính là một phần lý do giúp nền tảng thương mại điện tử (TMĐT) này có lãi trong suốt 4 quý vừa qua.

Khi cả TikTok Shop và Lazada cũng đồng loạt tăng phí, biên lợi nhuận của các nhà bán hàng trên toàn khu vực đang ngày càng bị thu hẹp. Vậy họ còn lựa chọn nào khác? Họ có thể bán hàng trực tiếp đến người tiêu dùng (D2C), nhưng đây là một hướng đi rất tốn kém.

Trong bối cảnh đó, liệu các sàn TMĐT ngách tại Việt Nam có phải là một lối thoát?

Sàn thương mại điện tử VuiVui từng được Thế Giới Di Động phát triển. Ảnh: Đức Huy.

Lối đi riêng tại Việt Nam: Chọn lọc thay vì đại trà

Tại Việt Nam, một số "tay chơi" ngách đang cố gắng tạo ra sự khác biệt. Đơn cử là Bidu, một ứng dụng mua sắm thời trang và làm đẹp. CEO San Lee nhấn mạnh rằng không giống các đối thủ lớn, Bidu "không cho phép bất kỳ ai cũng có thể bán hàng." Nền tảng này chọn lọc người bán một cách kỹ càng.

Ông nói thêm: "Hầu hết các thương hiệu thời trang nội địa ở Việt Nam hiện có nguy cơ đánh mất bản sắc khi tham gia các sàn TMĐT đại chúng."

Ra mắt năm 2021, Bidu hiện là nơi quy tụ hơn 500 thương hiệu thời trang nội địa cùng các nhà bán hàng Hàn Quốc. Thay vì trở thành một khu chợ trời (bazaar), Bidu muốn xây dựng hình ảnh một cửa hàng boutique (thời trang chọn lọc), nơi người mua tìm đến phong cách chứ không chỉ săn giảm giá.

Dựa vào các cộng đồng thời trang và làm đẹp để thu hút khách hàng, Bidu cho biết người mua chi trung bình 1,3 triệu đồng (49 USD) cho mỗi đơn hàng, cao hơn gần 1,7 lần so với danh mục thời trang trên Shopee. Bidu cũng cam kết hoàn tiền gấp đôi nếu phát hiện sản phẩm là hàng giả hoặc kém chất lượng.

Nhìn về tương lai, ông Lee rất lạc quan. Ông lấy ví dụ từ Hàn Quốc, nơi có sự quan tâm lớn đến thời trang ngách. Musinsa, chẳng hạn, đã phát triển từ một cộng đồng streetwear nhỏ thành một công ty có doanh thu hàng năm gần 733 triệu USD vào năm 2023.

"Sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng đó chính là những gì đang bắt đầu diễn ra ở Việt Nam và Đông Nam Á," ông Lee nói.

Nhưng trước hết, phải sống sót đã

Dù có chiến lược rõ ràng, các sàn ngách như Bidu phải đối mặt với một thực tế khắc nghiệt: người bán có thể phàn nàn về phí của Shopee, nhưng việc chuyển sang một nền tảng không có đủ người mua là điều gần như vô nghĩa.

"Chắc chắn người bán không vui khi phí tăng, nhưng phần lớn sẽ chấp nhận 'gánh' khoản chi phí này," Christopher Beselin, chủ tịch và đồng sáng lập của Intrepid Group, cựu CEO của Lazada Việt Nam, nhận định. "Shopee vẫn là nền tảng có lượng truy cập lớn nhất, và người bán sẽ đi theo dòng traffic đó."

Theo ông Beselin, việc thu hút người mua không hề rẻ, và đây chính là rào cản lớn nhất. Để kinh doanh hiệu quả, các sàn ngách cần cả những người mua có ý định mua hàng rõ ràng và tần suất mua sắm cao. Đây là "điều khó đạt được khi bạn không phải là cái tên đầu tiên xuất hiện trong tâm trí khách hàng như các sàn TMĐT đa ngành."

"Nhiều sàn TMĐT ngách đã đánh giá thấp chi phí để tạo ra khối lượng giao dịch thực sự. Ngoài traffic và công nghệ, bạn còn cần logistics, sự đa dạng về hàng hóa, niềm tin của người tiêu dùng và các đơn vị hỗ trợ," ông nói thêm.

Môi trường huy động vốn ảm đạm hiện nay càng khiến tình hình thêm khó khăn: Theo dữ liệu của Tech in Asia, không có sàn TMĐT ngách nào ở Đông Nam Á công bố gọi vốn thành công trong năm qua.

Đó là lý do nhiều người bán vẫn trung thành với Shopee. Dù lợi nhuận giảm, doanh số của họ vẫn tăng trưởng vì Shopee dùng chính khoản phí thu được để tái đầu tư vào các chương trình giảm giá, khuyến mãi nhằm kích cầu. Phí trên các sàn ngách có thể thấp hơn, nhưng doanh số thường rất hạn chế.

Những mô hình khác trong khu vực

Sân chơi cho các sàn TMĐT ngách ở Đông Nam Á vốn đã luôn eo hẹp. Trong năm qua, ngay cả những tên tuổi lớn như nền tảng rao vặt Carousell và sàn thời trang Zalora cũng đã phải cắt giảm nhân sự.

Để tồn tại, họ phải tìm hướng đi khác. Từ năm 2020, Zalora (Singapore) đã cung cấp các dịch vụ hỗ trợ TMĐT cho các thương hiệu thời trang, trong khi sàn mỹ phẩm Sociolla của Indonesia lại đặt cược tương lai vào chuỗi cửa hàng vật lý. Về tài chính, cả hai đều tuyên bố đã có lãi.

Một ví dụ khác là Preloved của Indonesia, một sàn TMĐT chuyên về thời trang cũ ra mắt tháng 5/2024. Khác với Bidu, Preloved cho phép gần như mọi người đều có thể mua bán. Nền tảng này đã tăng trưởng 20-30% mỗi tháng và đạt khoảng 360.000 người dùng, phần lớn đến một cách tự nhiên qua mạng xã hội. Sức hút lớn của Preloved là mức hoa hồng cố định chỉ 5%, bằng một nửa so với Shopee.

Tương lai nào cho các sàn ngách?

Dù đối mặt nhiều thách thức, các sàn ngách vẫn có những lợi thế riêng. Theo Akinori Kubo, giám đốc điều hành mảng TMĐT toàn cầu tại AnyMind Group, họ "tiếp cận được những phân khúc khách hàng hoặc cộng đồng rất đặc thù, và đôi khi còn xây dựng được niềm tin cao hơn."

Tuy nhiên, ông cho rằng quy mô và độ phủ vẫn là yếu tố quyết định. Vì vậy, "thay vì là một lựa chọn thay thế, các sàn TMĐT ngách giống một sự bổ sung quan trọng, đặc biệt với những người bán muốn kết nối với các nhóm khách hàng mục tiêu rất hẹp."

Jacob Cooke, đồng sáng lập và CEO của WPIC Marketing + Technologies, cũng đồng tình rằng các sàn ngách khó có thể vượt qua Shopee trong 5 năm tới. "Tại Đông Nam Á, người mua sắm cực kỳ coi trọng sự tiện lợi, giá cả và tốc độ giao hàng – những yếu tố mà Shopee đã đầu tư rất mạnh để chiếm vị thế thống trị."

Nhìn ra thế giới, châu Âu có nhiều sàn ngách thành công như Zalando, Decathlon, và Vinted. Chính Vinted là nguồn cảm hứng cho nhà sáng lập Preloved.

Cuối cùng, vẫn còn một "ẩn số": đó là thương mại điện tử vận hành bởi GPT hoặc LLM (mô hình ngôn ngữ lớn), cho phép người dùng mua sắm trực tiếp qua AI. Ông Beselin tin rằng "có một khả năng là các LLM sẽ ưu tiên hướng người dùng đến những nội dung phong phú và chuyên sâu hơn của các sàn ngách."

Đức Huy

Nguồn Doanh Nhân VN : https://doanhnhanvn.vn/shopee-qua-lon-lam-the-nao-de-cac-san-thuong-mai-dien-tu-tai-viet-nam-canh-tranh-lai.html