Starlink và vai trò chiến lược trong tác chiến hiện đại

một giờ trướcBài gốc

Starlink của SpaceX đang chuyển từ một dịch vụ Internet dân sự thành hạ tầng chiến lược phục vụ an ninh quốc gia Mỹ. Khác biệt nằm ở kiến trúc bầy đàn vệ tinh quỹ đạo thấp (LEO) có độ trễ 20–40 mili-giây, khả năng tự phục hồi và kháng nhiễu nhanh, được kiểm chứng trong chiến sự Ukraine. Lầu Năm Góc đã tiến hành tích hợp thông qua Starshield và các hợp đồng mua sắm trực tiếp để tăng tính kiểm soát vận hành.

Một tên lửa Falcon 9 của SpaceX được phóng lên, mang theo 23 vệ tinh Starlink vào quỹ đạo Trái đất tầm thấp (LEO) tại Cape Canaveral, bang Florida, Mỹ, ngày 6.5.2024 - Ảnh: Reuters

Kiến trúc LEO và khả năng sống còn

Trong khi mô hình truyền thống của Mỹ dựa vào các vệ tinh quân sự cỡ lớn đặt ở quỹ đạo địa tĩnh (GEO) cách mặt đất 36.000 km, Starlink sử dụng hàng nghìn vệ tinh nhỏ ở độ cao khoảng 550 km. Với hơn 7.000 vệ tinh đang hoạt động và kế hoạch mở rộng tới 42.000, mạng lưới tạo mật độ phủ dày, định tuyến linh hoạt và chịu tổn thất tốt.

Theo nhận định từng được nêu bởi Tướng John Hyten, các vệ tinh quân sự khổng lồ là “những mục tiêu to xác, béo bở”. Trong kịch bản xung đột cường độ cao, vài tên lửa diệt vệ tinh có thể gây gián đoạn lớn cho hệ thống chỉ huy – kiểm soát nếu kiến trúc phụ thuộc vào số ít vệ tinh GEO. Ngược lại, việc dùng đạn tên lửa trị giá lớn để vô hiệu các vệ tinh nhỏ, rẻ của Starlink là bài toán bất lợi về chi phí và không hiệu quả chiến dịch.

Từ một dự án tư nhân mang tính thử nghiệm, Starlink đã tiến hóa thành nền tảng chiến lược giúp Mỹ củng cố sức mạnh và duy trì ưu thế trong kỷ nguyên không gian hóa xung đột - Ảnh: MTG

Ukraine: kiểm chứng chiến thuật trên thực địa

Khi xung đột nổ ra vào tháng 2.2022, các đòn tác chiến điện tử và tấn công mạng khiến hạ tầng viễn thông truyền thống của Ukraine bị gián đoạn. Thiết bị Starlink khôi phục liên lạc, tạo nền tảng tác chiến “lấy mạng làm trung tâm”. Độ trễ 20–40 mili-giây cho phép điều khiển UAV chính xác và vận hành phần mềm điều phối pháo binh GIS Arta, rút thời gian từ phát hiện đến khai hỏa xuống vài phút, thay vì hàng chục phút.

Một binh sĩ Ukraine đứng cạnh phương tiện mang theo hệ thống Internet vệ tinh Starlink gần tuyến đầu ở tỉnh Donetsk, Ukraine, ngày 27.2.2023 - Ảnh: Reuters

Kháng nhiễu và tốc độ thích ứng phần mềm

Khi các tổ hợp tác chiến điện tử tìm cách gây nhiễu, SpaceX phản ứng bằng cập nhật phần mềm trên quy mô toàn mạng vệ tinh trong vài giờ. Dave Tremper, Giám đốc Tác chiến điện tử của Lầu Năm Góc, đánh giá tốc độ này vượt trội so với quy trình quân sự vốn có thể kéo dài hàng tuần hoặc lâu hơn. Cách tiếp cận “phần mềm trước” giúp duy trì kết nối và độ tin cậy mạng trong môi trường gây nhiễu mạnh.

Từ sản phẩm tư nhân đến công cụ quốc gia: Starshield

Việc Starlink do một doanh nghiệp tư nhân sở hữu đặt ra rủi ro phụ thuộc vận hành, từng bộc lộ qua sự cố từ chối kích hoạt dịch vụ gần Crimea năm 2022. Phản hồi lại, Lầu Năm Góc tiến hành tích hợp bằng cơ chế mua sắm và sản phẩm chuyên dụng. Cuối năm 2022, SpaceX giới thiệu Starshield – dòng dịch vụ tách biệt với dân sự, tập trung vào ba trụ cột: giám sát Trái đất, truyền tin bảo mật và chở hàng quân sự.

Tháng 6.2023, Bộ Quốc phòng Mỹ ký hợp đồng cung cấp thiết bị đầu cuối Starlink cho Ukraine, chuyển quyền kiểm soát phạm vi hoạt động về chuỗi chỉ huy quân sự. Đến năm 2025, các ngân sách dự kiến hàng tỉ USD cho mạng vệ tinh quân sự cho thấy Starlink/Starshield đã được tích hợp như một thành phần của hạ tầng tác chiến.

Hạ tầng thông tin không gian ký tự hóa bằng laser

Nhờ liên kết laser giữa các vệ tinh, Starlink có thể truyền tải dữ liệu quy mô lớn mà ít phụ thuộc trạm mặt đất – các điểm dễ bị tấn công. Điều này tăng độ bền vững thông tin trong kịch bản xung đột hoặc thảm họa, phù hợp yêu cầu bảo đảm liên lạc chỉ huy – kiểm soát.

Vô hiệu hóa vệ tinh Starlink có phải điều bất khả thi? - Ảnh: MTG

Kết luận kỹ thuật – chiến thuật

Kiến trúc bầy đàn LEO tạo ưu thế về độ trễ, khả năng sống còn và chi phí.
Thực chiến Ukraine xác nhận hiệu quả: liên lạc, điều khiển UAV, phối hợp hỏa lực nhanh.
Khả năng kháng nhiễu dựa trên cập nhật phần mềm tức thời giúp duy trì thông suốt.
Starshield và hợp đồng mua sắm trực tiếp giải quyết rủi ro kiểm soát, đưa Starlink vào khuôn khổ vận hành quốc phòng.

CTVX

Nguồn Lâm Đồng : https://baolamdong.vn/starlink-va-vai-tro-chien-luoc-trong-tac-chien-hien-dai-406668.html