Ra đời vào cuối thập niên 1970 ở Áo, Steyr AUG (Armee-Universal-Gewehr) nhanh chóng được chú ý nhờ ý tưởng đặt bộ nạp đạn phía sau cò súng - cấu trúc bullpup - giúp rút ngắn chiều dài tổng thể mà vẫn giữ được nòng súng có độ dài tiêu chuẩn.
Thiết kế này cho phép lính bộ binh cơ động hơn trong đô thị và không gian hẹp mà không hy sinh tầm bắn hay độ chính xác.
Khẩu AUG ban đầu sử dụng đạn 5.56×45 mm NATO và tích hợp ống ngắm quang học 1.5× trong thân làm tiêu chuẩn, một điểm khác biệt so với nhiều loại súng cùng thời.
Về cấu trúc, AUG là một hệ thống module gồm các cụm đổi tháo nhanh: nòng, bộ trượt, thân khóa, cơ cấu cò, báng và băng đạn. Nhờ đó, cùng một khung AUG có thể được chuyển đổi nhanh thành súng trường, carbine, súng bắn tỉa bán tự động.
Tthậm chí biến thành phiên bản HBAR/LMG dùng làm súng hỗ trợ phân đội với nòng dài hơn và băng đạn dung lượng lớn.
Tính linh hoạt này khiến AUG trở thành công cụ ưa thích của lực lượng đặc nhiệm lẫn đơn vị tiêu chuẩn.
Về thông số cơ bản, nhiều phiên bản AUG có trọng lượng dao động khoảng 3.4 kg đến 4.0 kg, dung lượng băng đạn tiêu chuẩn 30 viên, và tốc độ bắn tự động thường vào khoảng 650 đến 750 viên mỗi phút tùy biến thể.
Thiết kế nòng có thể tháo nhanh tạo thuận lợi cho thay nòng khi thực hiện nhiệm vụ bắn liên tục, trong khi hệ thống khí piston cho phép vận hành tin cậy trong điều kiện môi trường khắc nghiệt.
Phiên bản A3 hiện đại hơn trang bị ray Picatinny giúp dễ dàng gắn ống ngắm, đèn chiếu và phụ kiện hiện đại.
Lịch sử phục vụ và phân bố cho thấy AUG đã được mua sắm hoặc sản xuất theo giấy phép tại nhiều nước: Australia (với biến thể F88 Austeyr), Áo, Ireland, New Zealand, Malaysia và một số lực lượng đặc nhiệm khác trên khắp thế giới.
Khả năng nội địa hóa sản xuất và điều chỉnh thông số theo nhu cầu quốc gia là một lý do khiến AUG phổ biến rộng rãi.
Bảng phân phối vũ khí ghi nhận AUG xuất hiện ở hơn 40 quốc gia, từ lực lượng chính quy đến các đơn vị cảnh sát đặc nhiệm.
Trên thực tế chiến đấu, AUG được đánh giá cao về tính chính xác ở cự ly trung bình, khả năng thao tác trong không gian hạn chế và tính bền bỉ.
Nhiều đơn vị đặc nhiệm ưa dùng vì hệ thống ống ngắm tích hợp cho phép thao tác nhanh ở tầm 300 m, còn các biến thể HBAR/LMG đáp ứng nhu cầu hỏa lực phụ trợ cho phân đội.
Tuy nhiên, cấu trúc bullpup cũng có nhược điểm: thao tác nạp lại bằng tay có thể bất tiện với lính thuận tay trái nếu không có phiên bản báng trái, và việc sửa chữa trên chiến trường đôi khi phức tạp hơn so với khung súng truyền thống.
So sánh với các nền tảng hiện đại, AUG không cạnh tranh về mặt số hóa hay hệ sinh thái phụ kiện so với một số mẫu mới có mặt rãnh rộng ngay từ đầu, nhưng bù lại nó sở hữu lợi thế nền tảng đã được chứng minh qua thời gian.
Tính module cao và khả năng sản xuất theo giấy phép. Ở những quân đội cần một giải pháp tiêu chuẩn, dễ huấn luyện và ít phức tạp về logistics, AUG vẫn là lựa chọn hợp lý.
Steyr AUG không chỉ là một khẩu súng - nó là ý tưởng. Việc kết hợp báng bullpup, module đổi nhanh và ống ngắm tích hợp đã mở đường cho nhiều thiết kế sau này.
Dù vũ khí hiện đại phát triển với nhiều công nghệ mới, AUG vẫn là minh chứng rằng một ý tưởng thiết kế tốt có thể tồn tại và tiếp tục thích nghi trong nhiều thập kỷ
Việt Hùng
Theo Armyrecognition, TWZ, Military Today