Gần đây, nhiều vụ tai nạn lao động thương tâm gây chết người xảy ra tại công trình xây dựng, cơ quan điều tra đã khởi tố vụ án vi phạm quy định về an toàn lao động, bạn đọc đặt câu hỏi: Ai sẽ phải chịu trách nhiệm khi xảy ra vi phạm quy định về an toàn lao động? Gia đình của nạn nhân được bồi thường như thế nào?
Luật sư Nguyễn Đình Thế, Đoàn Luật sư TP.HCM, trả lời như sau:
Chủ thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Khoản 1 Điều 295 Bộ luật Hình sự 2015 (BLHS) về Tội vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người quy định như sau: Người nào vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người gây thiệt hại cho người khác thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 20-100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm về tội làm chết người.
Bên cạnh đó, nội dung điều luật quy định truy cứu trách nhiệm hình sự đối cá nhân có nghĩa vụ trực tiếp trong việc đảm bảo an toàn lao động tại công trường. Cụ thể, các đối tượng có khả năng bị truy cứu trách nhiệm hình sự cao nhất bao gồm:
- Chỉ huy trưởng công trường: Đây là người chịu trách nhiệm toàn diện về mọi hoạt động trên công trường, bao gồm cả an toàn lao động.
- Người quản lý/cán bộ chuyên trách về an toàn lao động: Đây là người có nhiệm vụ xây dựng, giám sát, và thực thi các biện pháp an toàn. Ví dụ việc để một xe rùa đầy vữa rơi từ tầng cao có thể cho thấy sự vi phạm nghiêm trọng quy trình an toàn.
- Ngoài ra, nếu tình tiết vụ án cho thấy bất kỳ cá nhân nào đang làm việc tại công trường vi phạm quy định về an toàn lao động, vệ sinh lao động, về an toàn ở nơi đông người mà hậu quả là làm chết người thì cá nhân đó cũng bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Pháp nhân thương mại (chủ đầu tư, nhà thầu) không bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 295 BLHS, vì điều này không thuộc phạm vi tội danh áp dụng cho pháp nhân theo Điều 76 BLHS.
Hiện trường vụ tai nạn lao động tại công trình thi công mương nước dưới cầu vượt cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, cần cẩu sập đè trúng một công nhân khiến nạn nhân tử vong. Ảnh: VŨ HỘI
Gia đình có quyền đòi bồi thường thiệt hại ra sao?
Căn cứ theo Điều 38 Luật An toàn, vệ sinh lao động 2015, trong trường hợp người lao động (NLĐ) bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp thì doanh nghiệp có những trách nhiệm sau:
Kịp thời sơ cứu, cấp cứu cho NLĐ và phải tạm ứng chi phí sơ cứu, cấp cứu và điều trị cho NLĐ;
Thanh toán chi phí y tế từ khi sơ cứu, cấp cứu đến khi điều trị ổn định cho NLĐ.
Thanh toán phần chi phí đồng chi trả và những chi phí không nằm trong danh mục do bảo hiểm y tế chi trả đối với người lao động tham gia bảo hiểm y tế;
Trả phí khám giám định mức suy giảm khả năng lao động đối với những trường hợp kết luận suy giảm khả năng lao động dưới 5% do người sử dụng lao động giới thiệu NLĐ đi khám giám định mức suy giảm khả năng lao động tại Hội đồng giám định y khoa;
Trường hợp NLĐ không tham gia bảo hiểm y tế, doanh nghiệp phải thanh toán toàn bộ chi phí y tế đối với NLĐ. Ngoài ra, doanh nghiệp còn phải trả phí khám giám định mức suy giảm khả năng lao động (nếu có).
Trả đủ tiền lương cho NLĐ bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp phải nghỉ việc trong thời gian điều trị, phục hồi chức năng lao động.
Trường hợp NLĐ bị suy giảm khả năng lao động từ 5% trở lên thì doanh nghiệp còn phải bồi thường cho NLĐ từ 1,5 tháng tiền lương theo Hợp đồng đến 30 tháng tiền lương tùy tỷ lệ % suy giảm khả năng lao động của NLĐ (trường hợp tai nạn không do lỗi hoàn toàn của NLĐ) hoặc trợ cấp cho NLĐ từ 0,6 tháng phụ cấp đến 12 tháng phụ cấp tùy tỷ lệ % suy giảm khả năng lao động của NLĐ (trường hợp tai nạn hoàn toàn do lỗi của NLĐ).
Dựa trên mối quan hệ thuê khoán hoặc mối quan hệ lao động, khi xảy ra tai nạn lao động, người nhà nạn nhân có thể liên hệ bên thuê khoán hoặc người sử dụng lao động để được hướng dẫn giải quyết các vấn đề về yêu cầu bồi thường thiệt hại.
Gia đình nạn nhân có thể được bên gây thiệt hại bồi thường như sau:
- Bồi thường thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm theo Bộ luật Dân sự 2015, bao gồm:
+ Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, mai táng;
+ Tiền cấp dưỡng cho những người mà nạn nhân có nghĩa vụ nuôi dưỡng;
+ Tiền bù đắp tổn thất tinh thần cho thân nhân người bị hại (do các bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì tối đa không quá 100 lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định).
- Trường hợp tai nạn xảy ra tại công trình có nhiều nhà thầu, nếu nguyên nhân tai nạn xuất phát từ việc tổ chức thi công, giám sát, quản lý an toàn lao động của nhà thầu chính hoặc tổng thầu, thì các đơn vị này cũng có thể phải liên đới chịu trách nhiệm bồi thường.
THẢO HIỀN