Tái sinh kỳ diệu nhờ phục hồi chức năng

3 giờ trướcBài gốc

Không chỉ giúp bệnh nhân lấy lại sức khỏe, PHCN còn trao cho họ cơ hội tiếp tục sống một cuộc đời trọn vẹn. Những câu chuyện chia sẻ từ PGS.TS, bác sĩ Nguyễn Trọng Lưu, Phó Chủ tịch Hội Phục hồi chức năng Việt Nam đã minh chứng cho những điều kỳ diệu ấy…

PGS.TS, bác sĩ Nguyễn Trọng Lưu điều trị cho bệnh nhân.

1. Là một Tiến sĩ Toán học tại Mỹ, anh Quang còn niềm đam mê với bộ môn xe đạp. Trong một lần về Việt Nam, anh không may bị tai nạn nghiêm trọng khi đang tập luyện trên đường. Tỉnh dậy trên giường bệnh, anh Quang suy sụp khi biết rằng chấn thương nặng có thể sẽ khiến đôi chân anh không còn khả năng đi lại được nữa. Không thể làm công việc cũ, cuộc sống riêng cũng gặp nhiều trắc trở…

PGS.TS, Bác sĩ Nguyễn Trọng Lưu kể rằng ông gặp Quang trong tình trạng hoàn toàn phụ thuộc vào xe lăn. Chữa chạy nhiều nơi không tiến triển, tâm lý anh phần nào chấp nhận sự "thất bại", quen dần với suy nghĩ "không chết là may rồi". Nhưng sau khi thăm khám kỹ càng, bác sĩ Lưu nhận thấy tổn thương của Quang vẫn còn có cơ hội phục hồi nếu tích cực điều trị và tập luyện. Ông lên phương án điều trị cho Quang ở mỗi giai đoạn với từng phương pháp can thiệp cụ thể. Bên cạnh các bài tập thì bác sĩ dùng điện trị liệu, kích thích vào các cơ bị teo yếu, tăng cường dinh dưỡng cho toàn bộ thần kinh và các chi. Vừa điều trị, cả ê-kíp thường xuyên động viên Quang yên tâm lạc quan, tích cực tập luyện.

"Tôi vẫn nhớ, sau đó khoảng 5-6 tháng, một hôm đang tập luyện cùng kỹ thuật viên, Quang nhờ tôi chụp cho một bức ảnh với tư thế đứng thẳng, hai tay giơ lên chào cùng nụ cười rạng rỡ. Bức ảnh ấy, anh bảo gửi cho con gái vì hôm đó là ngày sinh nhật của cô bé. Hôm đó, Quang chỉ đứng vững được 2 - 3 giây nhưng đã thực sự là một kỳ tích khiến cả ê-kíp vỡ òa, mở ra hy vọng về sự phục hồi tốt hơn. Và đúng như vậy, từ ngồi xe lăn, luôn phải có các kỹ thuật viên hỗ trợ, Quang thoát ly được khung chữ U, đứng được rồi bước đi, lên xuống bậc tam cấp không cần gậy chống... Đó thực sự là một bước tiến dài. Cùng với sự tiến bộ của sự vận động thì tinh thần Quang tốt lên thấy rõ. Anh sống vui vẻ, có niềm tin và hòa nhập rất tốt với cuộc sống", bác sĩ Lưu chia sẻ.

Một bệnh nhân đặc biệt khác mà bác sĩ Lưu đã từng điều trị thành công. Năm 1993, bệnh nhân Nguyễn Quang Hoàng (14 tuổi) không may bị một con cá sấu cắn vào cẳng chân phải. Vết thương rất phức tạp: dập nát xương cùng phần mềm vùng cẳng chân. Hoàng đối mặt với nguy cơ nhiễm trùng nặng và không thể liền xương. Mặc dù đã được điều trị tại một bệnh viện lớn ở TP Hồ Chí Minh nhưng vết thương vẫn diễn biến theo chiều hướng xấu. May mắn là Hoàng được Giáo sư Nguyễn Văn Nhân, chuyên gia đầu ngành Chấn thương chỉnh hình Việt Nam đưa ra điều trị tại Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, nơi ông công tác.

Những năm đó, GS Nhân đang nghiên cứu để triển khai một kỹ thuật mới đó là "cọc ép răng ngược chiều" được cải tiến từ kỹ thuật kết xương bằng khung cố định ngoài Ilyzarov rất nổi tiếng của Liên Xô (cũ). Kỹ thuật này hữu ích với trường hợp của Hoàng, bởi nếu điều trị bằng phương pháp cũ thì chân sẽ bị ngắn lại khoảng 10cm do các mảnh xương dập nát đã bị tiêu hủy gần hết. Như vậy sẽ để lại khuyết tật vĩnh viễn cho chàng trai trẻ. Ngoài ra là tình trạng thiếu hụt da do nhiễm trùng mô mềm và sự kéo căng liên tục hằng ngày.

Cứ mỗi ngày phải kéo chân giãn ra khoảng một milimet cho đến khi đạt đủ chiều dài (khoảng 10 cm) bằng với chân bình thường. Để hoàn thành quá trình này phải mất hơn 3 tháng. Làm thế nào để giúp cho quá trình can xương được thúc đẩy tốt và giữ cho vết thương không bị nhiễm trùng, bảo tồn chân cho em là yêu cầu cần giải quyết.

"Những năm đó, tôi đang tham gia đề tài "Nghiên cứu ứng dụng laser và từ trường trong y học Việt Nam". Đây là đề tài phối hợp giữa Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 và Trung tâm Công nghệ Quốc gia. Những thiết bị điều trị cho Hoàng đều là thiết bị hiện đại và được nghiên cứu chế tạo hoàn toàn tại Việt Nam. Máy từ trường có tác dụng kích thích, hỗ trợ quá trình tái tạo xương. Còn máy laser thì có tác dụng chống nhiễm trùng và kích thích liền da nhanh chóng.

Dù vết thương của Hoàng khá rộng (chiều dài hơn 10 cm, chiều rộng gần 6 cm) nhưng em là một bệnh nhân trẻ, có khát vọng phục hồi, sự tâm huyết của các bác sĩ giỏi cùng trang thiết bị hiện đại, kỹ thuật mới lúc bấy giờ đã mang đến niềm tin vào kết quả tốt đẹp. Bền bỉ điều trị, tuân thủ nghiêm ngặt phác đồ đặt ra, vết thương của Hoàng ngày một liền. Ngày Hoàng lành lặn ra viện thực sự mang đến niềm vui không gì diễn tả được cho cả gia đình và ê-kíp điều trị", bác sĩ nhớ lại.

2. Trong 40 năm công tác, Đại tá, PGS.TS, bác sĩ Nguyễn Trọng Lưu, nguyên Chủ nhiệm khoa PHCN (Bệnh viện Trung ương Quân đội 108) không thể nhớ hết những bệnh nhân đã trị liệu thành công nhưng ký ức của một bác sĩ PHCN là đầy ắp niềm vui khi chứng kiến bệnh nhân tiến bộ từng ngày. Như thời gian ông trực tiếp điều trị PHCN sau tai biến đầy khó khăn cho một nghệ sĩ nổi tiếng.

Các kỹ thuật viên hỗ trợ cho bệnh nhân tập phục hồi chức năng.

Từ việc phải có người thân đồng hành, nghệ sĩ này đã có thể tự đi về, cùng nhiều tiến bộ vận động khác đã thắp lên hy vọng về việc có thể tiếp tục cống hiến cho nghệ thuật. Hay, một câu chuyện xúc động nữa mà chúng tôi được nghe kể về một bệnh nhân đặc biệt. Một cô bé được bố mẹ bế đến co quắp trong hình hài một bộ xương không hơn không kém nhưng rồi những tháng ngày bền bỉ với phương pháp luyện tập và trị liệu, bé gái có bộ xương co quắp kia đã hồi sinh diệu kỳ: chạy nhảy cười đùa như những trẻ em bình thường. Sau này, được biết cô bé ấy lớn lên, lập gia đình và có cuộc sống hạnh phúc, người bác sĩ PHCN năm nào vui mừng phát khóc.

Theo PGS.TS Nguyễn Trọng Lưu, không chỉ dừng lại ở việc xây dựng kế hoạch trị liệu hiệu quả cho từng bệnh nhân mà mỗi bác sĩ, kỹ thuật viên ngành PHCN còn là một chuyên gia tâm lý. Có những bệnh nhân vào điều trị trong tình trạng sốc tâm lý vì đang là người khỏe mạnh, trụ cột gia đình, đột nhiên thấy mình yếu đuối, bất lực nằm liệt giường hoặc phụ thuộc xe lăn.

Không ít bệnh nhân hậu chấn thương bị suy sụp tinh thần dẫn đến trầm cảm nặng. Các bác sĩ vừa điều trị vừa động viên để các bệnh nhân lạc quan, tích cực luyện tập. Bởi sự chủ động, tích cực hợp tác giữ vai trò quan trọng vào kết quả của quá trình điều trị. Với PHCN quá trình phục hồi không chỉ ngày một ngày hai mà có khi kéo dài cả năm nên rất cần sự động viên đúng lúc. Và cũng vì quá trình điều trị lâu dài nên bác sĩ, kỹ thuật viên và bệnh nhân nhiều khi thân thiết với nhau như người nhà.

Thực tế hiện nay, nhu cầu về PHCN ngày càng lớn do mô hình bệnh tật đang chuyển đổi với sự gia tăng các bệnh mãn tính, việc trẻ hóa nguy cơ tai biến, ung thư và chấn thương. Cùng với đó là tình trạng gia tăng đáng lo ngại của tai nạn thương tích, tỷ lệ người cao tuổi chiếm tới 16% dân số... Trước đây, PHCN chủ yếu dành cho những bệnh nhân chấn thương chỉnh hình thì hiện nay đã đưa PHCN gắn liền với chuỗi chăm sóc điều trị các bệnh lý như thần kinh, đột quỵ, hồi sức tích cực, phẫu thuật ngực, bụng, tiết niệu, ung thư... Cùng với sự phát triển của y học, lĩnh vực PHCN đang phát triển với nhiều chuyên ngành như vận động trị liệu, ngôn ngữ trị liệu, vật lý trị liệu, thủy trị liệu, điện trị liệu, dụng cụ chỉnh hình...

Tuy nhiên, khó khăn lớn nhất của PHCN là vấn đề nhân lực. Theo thống kê, nhân lực tổng thể của ngành PHCN mới có khoảng hơn 2.400 người được cấp chứng chỉ hành nghề. Với dân số 100 triệu người, Việt Nam có khoảng 30% (tương đương với khoảng 30 triệu người) có nhu cầu PHCN. Hiện nay, nhân lực dành cho PHCN ở Việt Nam chỉ đạt 0,25 người/vạn dân. Trong khi tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) thì ít nhất là phải từ 0.5 đến 1 người/1 vạn dân. Chưa kể, dịch vụ PHCN cao chủ yếu tập trung ở các bệnh viện tuyến Trung ương và một số bệnh viện tuyến tỉnh…

Chương trình Quốc gia về phát triển PHCN giai đoạn 2023 - 2030, tầm nhìn 2050 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã xác định PHCN là một khâu không thể thiếu trong hệ thống y tế hoàn chỉnh 4 bước của Việt Nam cùng với Nâng cao sức khỏe, Y tế dự phòng, Khám chữa bệnh.

Mới đây, tại Hội nghị khoa học Phục hồi chức năng toàn quốc 2025 vừa được tổ chức trung tuần tháng 10 đã thu hút hơn 700 đại biểu với gần 70 báo cáo khoa học. Các báo cáo có nhiều lĩnh vực mới, nhiều kỹ thuật hiện đại được các nhà khoa học trẻ của ngành PHCN dần tiếp cận, nghiên cứu và làm chủ như chuyển đổi số trong PHCN, các vấn đề mới trong PHCN tim mạch, hô hấp, thần kinh, nhi khoa… Rõ ràng, đây là một lĩnh vực chuyên sâu và nếu được chú trọng đầu tư đúng với vai trò, vị trí, sẽ phát huy thế mạnh trong chăm sóc sức khỏe nhân dân.

Vân Phong

Nguồn ANTG : https://antgct.cand.com.vn/nhan-vat/tai-sinh-ky-dieu-nho-phuc-hoi-chuc-nang-i787811/