Tận dụng lợi thế “vàng” này để hình thành chuỗi đô thị sinh thái là hướng đi phù hợp xu thế phát triển bền vững, đồng thời khẳng định bản sắc riêng về đô thị của Đồng Nai.
MỞ LỐI ĐÔ THỊ RA SÔNG
Với chiều dài hơn 580km, sông Đồng Nai là dòng sông nội địa dài nhất Việt Nam, trong đó đoạn qua địa phận tỉnh khoảng 260km. Với đặc trưng dòng nước chảy hiền hòa, lòng sông rộng và sâu, sông Đồng Nai đã mang lại nhiều giá trị cho phát triển kinh tế - xã hội của các tỉnh, thành phía Nam. Nổi bật là nguồn nước dồi dào cho sinh hoạt và sản xuất, phù sa màu mỡ để phát triển nông nghiệp, giúp cân bằng hệ sinh thái rừng. Tuy nhiên, một “đặc ân” khác mà dòng sông dành riêng cho tỉnh là không gian phát triển đô thị ven sông lại chưa được khai thác tương xứng.
Sông Đồng Nai đoạn qua tỉnh Đồng Nai mang nhiều giá trị về kinh tế, sinh thái, văn hóa và cảnh quan, tạo nền tảng cho phát triển bền vững đô thị. Ảnh: CTV
Theo Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà, giữa vùng đất công nghiệp năng động và đô thị hóa lớn, Đồng Nai vẫn sở hữu không gian cảnh quan hiếm có là dòng sông bao quanh, đặc biệt, tại các khu vực đô thị hoặc đã được quy hoạch đô thị như: Biên Hòa, Long Thành, Nhơn Trạch. Mặc dù vậy, đến nay tỉnh vẫn chưa có được khu đô thị ven sông xứng tầm, tạo ra giá trị hưởng thụ cho cộng đồng, góp phần cải tạo cảnh quan và khẳng định bản sắc riêng của địa phương.
Trên thực tế, tại tỉnh đã có một số dự án đô thị lớn dọc bờ sông như: Đảo Kim Quy (phường Biên Hòa), Aqua City (phường Long Hưng), KN Biên Hòa (phường Phước Tân), Amata City (xã An Phước), hay khu đô thị sinh thái Đại Phước (xã Đại Phước)..., nhưng các dự án này phần lớn đang trong quá trình triển khai. Khi hoàn thành và đi vào hoạt động sẽ giúp mở rộng không gian đô thị ra phía sông, hình thành chuỗi đô thị sông nước hiện đại, tương xứng với bên kia bờ Thành phố Hồ Chí Minh.
Trong quy hoạch tỉnh đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, phát triển chuỗi đô thị ven sông được xác định là hạt nhân của vùng đô thị - dịch vụ - công nghiệp phía Nam, gắn với trục động lực Biên Hòa - Long Thành - Nhơn Trạch. Ở quy hoạch tỉnh đang điều chỉnh (sau hợp nhất tỉnh), hành lang kinh tế ven sông tiếp tục được xem là một trong 3 hành lang chiến lược, trọng tâm là khai thác lợi thế cảnh quan sông nước để phát triển đô thị sinh thái, du lịch nghỉ dưỡng và dịch vụ cao cấp.
Đóng góp ý kiến cho quy hoạch tỉnh (điều chỉnh), nhóm chuyên gia của Viện Quy hoạch xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh nhận định, Đồng Nai hội tụ đầy đủ các dạng địa hình và hệ sinh thái đặc sắc, từ sông, hồ, thác nước, rừng cho đến các núi cao. Chính sự đa dạng đó là nền tảng để hình thành các trục động lực phát triển gắn với môi trường tự nhiên, hướng tới mô hình không gian đa trung tâm, tích hợp đô thị - công nghiệp - nông thôn - sinh thái hài hòa. Cũng theo nhóm chuyên gia này, phát triển đô thị ven sông cần đảm bảo sự cân bằng giữa mở rộng không gian xây dựng với bảo vệ hệ thống thủy văn, phòng chống thiên tai, thích ứng biến đổi khí hậu và bảo tồn đa dạng sinh học.
KIẾN TẠO KHÔNG GIAN SỐNG XANH
Trong bối cảnh đô thị hóa ngày càng nhanh, phát triển chuỗi đô thị ven sông, ven hồ là xu thế tất yếu. Không những tận dụng tối đa lợi thế về tài nguyên đất và cảnh quan tự nhiên, các đô thị mới ven sông còn góp phần “giải nén” cho khu trung tâm tỉnh, tạo thêm không gian sống xanh và bền vững cho người dân.
Dự án đô thị sinh thái ven sông tại phường Long Hưng, tỉnh Đồng Nai đang trong quá trình hình thành. Ảnh: CTV
Một minh chứng tiêu biểu cho việc này là Đồng Nai đang thực hiện chuyển đổi công năng Khu công nghiệp Biên Hòa 1 - khu công nghiệp lâu đời nhất cả nước, thành khu đô thị, thương mại, dịch vụ ven sông.
Theo Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Văn Hà, đây không chỉ là bước ngoặt về phát triển kinh tế - đô thị mà còn mang ý nghĩa lớn trong tái thiết cảnh quan ven sông. Khi hoàn thành, khu vực này sẽ trở thành đô thị sông nước hiện đại, thân thiện môi trường. Đây cũng là bước đi cụ thể trong thực hiện giảm phát thải đô thị để hướng tới mục tiêu net zero vào năm 2050, tạo không gian sống chất lượng cho cộng đồng và diện mạo mới cho tỉnh Đồng Nai.
Đồng Nai đang triển khai nhiều dự án hạ tầng kết nối trực tiếp với Thành phố Hồ Chí Minh. Các tuyến đường vành đai 3, 4 và 5 tuyến đường sắt, 3 cây cầu vượt sông theo đề xuất sẽ mở ra nhiều cơ hội phát triển, rút ngắn khoảng cách với trung tâm kinh tế lớn nhất cả nước.
Để hài hòa mục tiêu giữa phát triển đô thị và bảo vệ môi trường tự nhiên, tỉnh đã công bố hành lang bảo vệ nguồn nước, đang triển khai hàng loạt dự án đường ven sông và công viên sinh thái, cùng với đó là quy hoạch các dự án xử lý nước thải và thoát nước đô thị. Đối với các khu đô thị ven sông, tỉnh yêu cầu tuân thủ nghiêm các quy hoạch đã được duyệt, bảo đảm mật độ xây dựng thấp, dành diện tích lớn cho cây xanh, mặt nước và không gian công cộng.
Theo ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC, chủ đầu tư dự án đô thị tại cù lao Tân Vạn (phường Biên Hòa), với lợi thế dòng sông bao quanh, dự án được đầu tư theo mô hình sinh thái thông minh với mật độ xây dựng thấp, tỷ lệ cây xanh cao, tiện ích đồng bộ và áp dụng công nghệ quản lý hiện đại, xử lý nước thải tập trung.
Còn đại diện Tập đoàn Novaland, chủ đầu tư một dự án đô thị ven sông tại phường Long Hưng cho biết: Dự án hướng tới kiến tạo môi trường sống chuẩn sinh thái, với hơn 70% diện tích dành cho cây xanh, hạ tầng và tiện ích công cộng. Với đặc trưng có 32km bờ sông tự nhiên bao quanh, dự án đã quy hoạch bến thuyền để góp phần phát triển giao thông xanh và du lịch đường thủy.
Hiện nay, nhiều thành phố lớn trên thế giới đã thành công với mô hình phát triển đô thị ven sông, ven biển để kiến tạo không gian sống bền vững. Mô hình này không chỉ khai thác hiệu quả giá trị cảnh quan, thúc đẩy du lịch và kinh tế dịch vụ mà còn góp phần định hình bản sắc riêng. Với tầm nhìn chiến lược đã được xác định trong quy hoạch tỉnh, triển khai đồng bộ các dự án hạ tầng kết nối và bảo vệ nguồn nước, ưu tiên thu hút đầu tư xanh, Đồng Nai hoàn toàn có thể trở thành địa phương tiên phong trong phát triển đô thị sinh thái ven sông.
Hoàng Lộc