Tăng cường đấu tranh với hành vi trốn thuế trên nền tảng số

4 giờ trướcBài gốc

Thủ đoạn không mới nhưng tinh vi hơn

Đầu tháng 10 vừa qua, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an đã khởi tố vụ án, khởi tố 6 bị can về tội “Vi phạm quy định về kế toán gây hậu quả nghiêm trọng”, trong đó có Hoàng Thị Hường (thường gọi là Hoàng Hường, 38 tuổi, quê Phú Thọ). Theo kết quả điều tra ban đầu, bà Hường sở hữu mạng lưới kinh doanh khổng lồ gồm 18 công ty, 25 hộ kinh doanh và 44 cá nhân đứng tên kinh doanh, hoạt động trong lĩnh vực thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và nhiều sản phẩm tiêu dùng khác thu hút hàng triệu người theo dõi trên Facebook, TikTok, YouTube. Để thực hiện hành vi trốn thuế, Hoàng Hường bị cáo buộc đã chỉ đạo nhân viên “phân tán” doanh thu về các hộ và cá nhân đăng ký kinh doanh nhằm che giấu quy mô thực tế. Từ tháng 1/2021 đến tháng 6/2025, hệ thống của Hường được xác định đã để ngoài sổ sách gần 1.800 tỷ đồng doanh thu và kê khai sai quy định về thuế giá trị gia tăng với doanh thu khoảng 2.100 tỷ đồng.

Theo các chuyên gia, mô hình lập nhiều doanh nghiệp, hộ kinh doanh để trốn thuế không hiếm gặp, cách phổ biến là chuyển giá nội bộ nhằm giảm lợi nhuận chịu thuế. Theo LS. Bùi Văn Đức (Đoàn Luật sư TP. Hồ Chí Minh), hành vi trốn thuế này là có chủ đích và tinh vi, lợi dụng kẽ hở giữa mô hình doanh nghiệp và hộ kinh doanh để giảm nghĩa vụ thuế. Một thủ đoạn thường thấy là doanh nghiệp bán hàng cho hộ kinh doanh cùng hệ sinh thái với giá thấp, đẩy lợi nhuận sang hộ kinh doanh để doanh nghiệp chính báo lỗ hoặc lãi thấp, tránh nộp thuế. Đây là hình thức mua bán không theo giá thị trường. Doanh nghiệp còn sử dụng danh nghĩa hộ kinh doanh để hợp thức hóa giao dịch, khiến việc truy vết dòng tiền thực tế trở nên khó khăn. Khi bị phát hiện, cơ quan thuế có thể ấn định lại thuế để truy thu, trường hợp nghiêm trọng có thể bị khởi tố hình sự.

Tuy nhiên LS.Đức khẳng định, trong thời đại công nghệ số, hành vi trốn thuế không dễ che giấu khi cơ quan thuế có thể đối chiếu dữ liệu ngân hàng, dòng tiền và sổ sách. Các mô hình sử dụng cả doanh nghiệp và hộ kinh doanh có thể bị nhận diện là giao dịch liên kết không minh bạch, nhất là khi doanh nghiệp báo lỗ kéo dài hoặc lợi nhuận thấp bất thường so với ngành. Ở những ngành có tỷ suất lợi nhuận cao, việc doanh nghiệp báo lỗ kéo dài, lợi nhuận thấp bất thường, thấp hơn mặt bằng chung… là những chỉ số rõ ràng cho thấy dấu hiệu trốn thuế. Cơ quan thuế có thể kiểm tra mở rộng và truy thu toàn bộ nghĩa vụ chưa nộp từ các tài khoản liên quan đến hoạt động kinh doanh nếu phát hiện gian lận.

Xây dựng hệ sinh thái TMĐT minh bạch, sổ sách sạch, trách nhiệm rõ ràng chính là nền tảng để thị trường phát triển bền vững

Yêu cầu cấp bách về hoàn thiện khung pháp lý

Trong một thị trường thương mại điện tử (TMĐT) phát triển nhanh, việc lợi dụng kẽ hở để trốn thuế không chỉ là vi phạm pháp luật, mà còn gây ảnh hưởng đến uy tín của ngành và làm méo mó cạnh tranh. Xây dựng hệ sinh thái TMĐT minh bạch, sổ sách sạch, trách nhiệm rõ ràng chính là nền tảng để thị trường phát triển bền vững. Trong Công điện số 184/CĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ gửi các bộ, ngành, địa phương về việc điều hành ngân sách nhà nước (NSNN) những tháng cuối năm 2025. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, cơ quan, địa phương quyết liệt thực hiện công tác thu NSNN, phấn đấu thu NSNN cả nước năm 2025 tăng ít nhất 25% so với dự toán. Tăng cường quản lý thu NSNN, chống thất thu, đảm bảo thu đúng, thu đủ, thu kịp thời; mở rộng cơ sở thu, nhất là từ TMĐT, dịch vụ ăn uống, các cửa hàng bán lẻ; đẩy mạnh quyết liệt hơn nữa chuyển đổi số trong quản lý thuế; quyết liệt, kiên trì, kiên định mở rộng triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Kiên quyết tăng cường phòng, chống buôn lậu, gian lận thương mại, chuyển giá, trốn thuế, nhất là các hoạt động kinh doanh trên nền tảng số, chuyển nhượng bất động sản; chú trọng công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện quy định pháp luật về giá, thuế, phí; xử lý nghiêm theo quy định pháp luật đối với các trường hợp vi phạm.

Để thực hiện được nhiệm vụ này, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân cho biết, việc định danh người bán online không chỉ là “điểm chạm” công nghệ, mà còn là cơ chế gắn trách nhiệm pháp lý với mỗi giao dịch kinh doanh online, qua đó góp phần chống hàng giả, gian lận thương mại và trốn thuế. Khi đã có mã định danh rõ ràng, người bán buộc phải chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu vi phạm quy định về chất lượng, xuất xứ hàng hóa hay nghĩa vụ thuế. Điều này đặc biệt quan trọng trong bối cảnh nhiều cá nhân đang lợi dụng nền tảng TMĐT để kinh doanh hàng cấm, hàng giả, hoặc “lách luật” trong kê khai thuế. Bên cạnh đó, việc định danh người bán online cũng sẽ góp phần tăng thu cho ngân sách, thúc đẩy quản lý thuế trong kỷ nguyên số, khi người bán được định danh, cơ quan thuế có thể tự động truy thu, khấu trừ hoặc giám sát nghĩa vụ thuế thông qua nền tảng số, thay vì phụ thuộc vào báo cáo tự kê khai. Đây là bước đi căn bản để mở rộng cơ sở thu, giảm thất thu, tạo công bằng giữa kinh doanh truyền thống và TMĐT.

Bên cạnh quy định về định danh người bán hàng trong nước qua VneID, bà Lê Thị Thùy Vân, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược và Chính sách tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, Dự thảo Luật TMĐT quy trách nhiệm quản lý hàng hóa, minh bạch thông tin và lưu trữ dữ liệu cho cả các nền tảng mạng xã hội và sàn TMĐT có ý nghĩa chiến lược đối với công tác quản lý nhà nước, đặc biệt trong 2 lĩnh vực trọng yếu là quản lý thuế và chống hàng giả, hàng kém chất lượng. Việc quy trách nhiệm cho các nền tảng sẽ góp phần giúp minh bạch hóa doanh thu của người bán hàng. Dữ liệu về hoạt động kinh doanh, nội dung bán hàng (đặc biệt là livestream) được lưu trữ là bằng chứng khách quan về quy mô giao dịch. Cơ quan thuế có thể dựa vào dữ liệu này để đối chiếu, xác định doanh thu thực tế và tính thuế chính xác hơn, khắc phục tình trạng người bán khai báo không trung thực. Tuy nhiên, quy định mới này cũng đi kèm không ít thách thức trong quá trình triển khai. Các nền tảng TMĐT (sàn giao dịch TMĐT, mạng xã hội có tích hợp TMĐT) cần đầu tư, nâng cấp hệ thống kỹ thuật để tích hợp thành công với VNeID, đảm bảo quá trình xác thực nhanh chóng, an toàn và bảo mật dữ liệu.

Do đó, bà Nguyễn Thị Thu Hoài, Phó Viện trưởng Viện Kỹ thuật chống hàng giả và Gian lận thương mại cho rằng, việc xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu định danh giữa Bộ Công Thương, Cục Thuế và Bộ Công an phải được thực hiện theo hướng bảo mật và hiệu quả. Các sàn TMĐT cần được khuyến khích tích hợp hệ thống xác thực VNeID và mã số thuế khi người bán mở gian hàng, đồng thời công khai tỷ lệ vi phạm và khiếu nại để tăng tính minh bạch và củng cố niềm tin thị trường. Điều này sẽ tạo nền tảng cho việc định danh xuyên suốt, giúp quản lý, giám sát, thanh tra hiệu quả hơn.

Khánh Tiên

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/tang-cuong-dau-tranh-voi-hanh-vi-tron-thue-tren-nen-tang-so-171815.html