Thanh Hóa: Xã vùng biên thu tiền tỷ, nhờ giống nếp thơm, dẻo, chịu hạn tốt

19 giờ trướcBài gốc

Giống nếp độc đáo của người Thái

Những ngày đầu tháng 11, khắp cánh đồng nếp Cay Nọi ở xã Quang Chiểu (huyện Mường Lát cũ), Thanh Hóa ngập sắc vàng. Hương lúa mới thơm nồng theo gió lan khắp bản, tạo nên bức tranh mùa gặt thanh bình nơi vùng biên viễn.

Sáng sớm, chị Hà Thị Thục, bản Bàn, dậy từ khi sương còn phủ kín nương, vội cho con ăn rồi xách liềm ra đồng. Trên những thửa ruộng bậc thang óng vàng, chị mừng rỡ nâng bông lúa trĩu hạt:

"Năm nay lúa được mùa, hạt chắc và nặng tay lắm," chị Thục nói, đôi mắt ánh lên niềm vui.

Những thửa ruộng bậc thang xã vùng biên Quang Chiểu chuyển màu vàng rực khi vào mùa lúa chín.

Giống nếp Cay Nọi – loại lúa quý có nguồn gốc từ Lào, được đồng bào người Thái trồng trên nương cao – có ba loại: Cay Nọi đỏ, trắng và đen. Mỗi năm chỉ một vụ, gieo vào tháng 5 âm lịch và gặt sau 5 tháng, hạt gạo tròn mẩy, thơm dẻo, chín nhanh, được người tiêu dùng ưa chuộng.

Giống lúa nếp Cay Nọi được trồng hơn 300ha khắp vùng biên.

Năm nay, từ 7 sào ruộng, gia đình chị Thục thu gần 2 tấn thóc, bán được giá, chị có tiền cho con đi học và sửa lại căn nhà sàn cũ. "Giờ tôi chỉ tiếc là không có thêm diện tích để trồng thêm lúa," chị nói.

Khung cảnh tuyệt đẹp khi vào mùa nếp Cay Nọi.

Cách đó không xa, trên cánh đồng bản Pùng, anh Hà Văn Yêu cũng tất bật thu hoạch. Anh cho biết, vụ mùa 2024 gia đình thu được 4,5 tấn thóc từ 12 sào ruộng. Dù bị ảnh hưởng bởi ba cơn bão trong năm 2025, năng suất giảm còn khoảng 3,5 tấn, anh vẫn phấn khởi:

"Tôi bán 2 tấn với giá 15 triệu đồng mỗi tấn, phần còn lại đủ ăn cả năm. Giờ nhà đủ gạo, đủ tiền cho con đi học, cũng bớt lo hơn xưa."

Người dân phấn khởi khi được mùa lúa nếp Cay Nọi.

Theo ông Lê Văn Hiếu, Chủ tịch UBND xã Quang Chiểu, toàn xã có khoảng 335 ha trồng nếp Cay Nọi. Giống lúa này chịu hạn tốt, phù hợp khí hậu vùng cao, cho giá trị kinh tế cao gấp 1,5 lần lúa thường.

"Bình quân 1ha đạt năng suất khoảng 5 tấn, tổng sản lượng năm nay hơn 1.600 tấn, tương đương hơn 20 tỷ đồng doanh thu," ông Hiếu cho biết.

Ông nói thêm, trồng nếp Cay Nọi không chỉ giúp người dân tăng thu nhập mà còn góp phần bảo tồn giống bản địa và phát triển nông nghiệp bền vững. Giống nếp này đã được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao từ năm 2021.

Từ hạt nếp quê đến thương hiệu OCOP vùng biên

Ngay từ đầu năm, xã Quang Chiểu đã chủ động lập kế hoạch sản xuất, hướng dẫn bà con gieo cấy đúng thời vụ, chọn giống chất lượng và phòng trừ sâu bệnh. Vào cao điểm thu hoạch, đoàn viên thanh niên, hội phụ nữ, dân quân cùng xuống đồng giúp các hộ neo đơn, gia đình chính sách. Giữa tiếng nói cười rộn rã, những gùi lúa vàng nối nhau về bản – hình ảnh mùa vàng no ấm trở thành nét đẹp thường niên của vùng biên giới này.

Mô hình trồng lúa nếp Cay Nọi đã giúp người dân bản có thu nhập ổn định, thoát nghèo.

"Vụ mùa năm nay thắng lợi cả năng suất lẫn giá trị. Chúng tôi hướng tới phát triển vùng sản xuất hàng hóa, gắn trồng lúa với chế biến và du lịch cộng đồng, để hạt gạo quê không chỉ đủ ăn mà còn làm giàu cho dân bản," ông Hiếu nói.

Giá lúa năm nay cũng cao hơn, thương lái vào tận bản thu mua nên bà con không phải gùi xa. Trên những sân phơi trước nhà sàn, thóc vàng óng tỏa hương ngào ngạt trong nắng.

Đây là mô hình lúa duy nhất đang được duy trì ở tỉnh Thanh Hóa.

Bà Lò Thị Sao (65 tuổi) bồi hồi nhớ lại: "Ngày xưa, gạo Cay Nọi quý lắm, chỉ để đãi khách. Giờ nhờ giống nếp này mà dân bản có của ăn, có tiền dành dụm, ai cũng phấn khởi."

Hiện xã đang nhân rộng vùng nguyên liệu, khuyến khích sản xuất hữu cơ, hạn chế thuốc bảo vệ thực vật. Các mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị đang được thí điểm, bước đầu cho kết quả tích cực. Hệ thống kênh mương, thủy lợi nội đồng cũng được đầu tư nâng cấp, đảm bảo nước tưới tiêu cho các vụ tới.

Lương Thị Diễn

Nguồn Người Đưa Tin : https://nguoiduatin.vn/thanh-hoa-xa-vung-bien-thu-tien-ty-nho-giong-nep-thom-deo-chiu-han-tot-204251111172825079.htm