Thành phố Hồ Chí Minh: Hỗ trợ chính sách để biến rác thành tài nguyên

4 giờ trướcBài gốc

Công nhân gom rác về tập kết để chở đến bãi xử lý.

Thành phố Hồ Chí Minh là địa phương có lượng rác phát thải lớn nhất cả nước với khoảng 14.000 tấn mỗi ngày, song phần lớn trong đó đang được xử lý chôn lấp. Hệ lụy là môi trường sống, nguồn nước của thành phố đang bị tác động ngày càng tiêu cực. Nếu không kịp thời hành động, thành phố không chỉ lãng phí tài nguyên mà còn khiến các mục tiêu đã cam kết với thế giới trở thành áp lực.

Thiệt đơn thiệt kép vì lãng phí rác

Theo Viện kinh tế tài nguyên và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh: Mỗi năm, lượng rác đang tăng từ 6 đến 8% do tác động từ quá trình đô thị hóa, tăng dân số cơ học và mở rộng sản xuất. Điều này tạo thêm áp lực trong công tác xử lý ô nhiễm môi trường. Vấn đề này càng nghiêm trọng hơn khi 85% rác hiện nay vẫn đang được xử lý bằng phương pháp chôn lấp, chủ yếu tại hai khu vực lớn: Đa Phước (huyện Bình Chánh cũ) và Phước Hiệp (huyện Củ Chi cũ), tỉnh Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu cũ.

Phương pháp này không chỉ gây tốn diện tích đất (khoảng 300ha cho mỗi bãi rác) mà còn gây ra hệ lụy lâu dài khi đây là nguyên nhân trực tiếp gây phát sinh khí CH₄ (metan), loại khí có hiệu ứng nhà kính gấp 28 lần CO₂. Ngoài ra còn nhiều vấn đề khác về nguồn nước, đất, môi trường tiếp tục tác động tiêu cực đến chất lượng sống của người dân chung quanh khu vực xử lý rác.

Nhà máy xử lý rác thải của Công ty Tâm Sinh Nghĩa.

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện kinh tế tài nguyên và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh cho biết: Trong cơ cấu nguồn rác thải, có đến 45% là rác hữu cơ; 9% là nhựa, nilon; khoảng 15% là đồ dùng, kim loại, chai lọ. Các nguồn rác này đều có thể tái chế để biến thành tài nguyên phục vụ lại nhu cầu của xã hội. Theo tính toán, mỗi tấn rác đốt phát điện có thể giảm 0,8 tấn CO₂, tương đương trồng 30 cây xanh trưởng thành.

Nếu không hành động từ bây giờ, không lâu nữa, quỹ đất để xử lý rác sẽ là một bài toán lớn khó có lời giải. Đáng lo hơn, nhiều mục tiêu về xử lý môi trường của thành phố sẽ không đạt mục tiêu đề ra, nhất là mục tiêu Thành phố Hồ Chí Minh chung sức cùng cả nước thực hiện cam kết Net Zero 2050 sẽ khó đạt được.

Cần nhiều chính sách đột phá

Phó Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Hồng Nguyên cho rằng: Nhiều năm qua, thành phố đã triển khai nhiều chính sách để xử lý rác, biến rác thành tài nguyên. Thành phố cũng xác định, tìm hướng đi hiệu quả trong xử lý rác không còn là lựa chọn mà là hướng đi bắt buộc trong hiện tại và tương lai.

Thành phố đã chuyển từ cách tiếp cận "coi rác là rác" sang cách tiếp cận "coi rác là tài nguyên", đồng thời ban hành nhiều chính sách nhằm thu hồi tối đa giá trị từ rác, trong đó có thu hồi nilon, tái chế và thu hồi năng lượng.

Xã hội đang phải đối mặt với hai thách thức lớn nhất của nhân loại. Đầu tiên là ô nhiễm môi trường đô thị do rác thải sinh hoạt ngày càng gia tăng. Thứ hai là nhu cầu năng lượng sạch cho tăng trưởng kinh tế bền vững.

Tiến sĩ Phạm Viết Thuận, Viện trưởng Viện kinh tế tài nguyên và môi trường Thành phố Hồ Chí Minh

Theo ông Nguyên, Sở đang tiếp tục tham mưu thực hiện các nhiệm vụ theo Nghị quyết 28/2003 của Hội đồng nhân dân thành phố về quy định tiêu chí, tiêu chuẩn và lộ trình chuyển đổi công nghệ xử lý chất thải rắn sinh hoạt từ chôn lấp sang công nghệ có thu hồi năng lượng để khuyến khích các doanh nghiệp tham gia đầu tư vào lĩnh vực này.

Hiện việc xử lý rác theo hướng tiếp cận công nghệ hiện đại đang được thực hiện bởi nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa (Tập đoàn Bamboo Capital) với công suất xử lý: 2.000 đến 2.600 tấn rác/ngày; nhà máy Vietstar (Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc) với công suất xử lý khoảng 2.000 tấn/ngày. Tuy nhiên, như đã phân tích, tỷ lệ này vẫn còn khá khiêm tốn.

Để đẩy nhanh tiến độ các kế hoạch, thành phố đang trình Quốc hội điều chỉnh Nghị quyết 98/2023/QH15 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển thành phố, trong đó, đưa vấn đề xử lý rác thải vào danh mục các dự án trọng điểm và kêu gọi nhà đầu tư chiến lược.

Một kho tập kết rác để xử lý.

Tuy nhiên, quá trình này cũng đối mặt nhiều khó khăn về thủ tục đầu tư. Mặt khác, quy hoạch điện còn hạn chế, đặc biệt là việc điều hòa công suất giữa các dự án trong cùng một khu vực. Thành phố đã có văn bản kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép áp dụng cơ chế linh hoạt để điều hòa năng lượng điện tại các khu vực có nhiều nhà máy đốt rác.

Về mặt chính sách, Tiến sĩ Phạm Viết Thuận cho rằng: Thành phố cần xây dựng "Hệ sinh thái kinh tế tuần hoàn rác thải" với sự liên kết, phối hợp hiệu quả giữa nhà nước, doanh nghiệp, khoa học và cộng đồng. Cùng với đó là tạo cơ chế đãi ngộ về thuế, giá điện, tín dụng xanh cho các dự án đốt rác phát điện.

Thành phố cũng cần tạo điều kiện để nhà đầu tư phát triển chuỗi công nghiệp hỗ trợ trong xử lý từ thu gom, vận chuyển, phân loại, đến tái chế tro xỉ. Ngoài ra, công tác tăng cường truyền thông, nhận thức về phân loại rác tại nguồn đối với các tầng lớp nhân dân, doanh nghiệp, đơn vị cần tiếp tục thực hiện hiệu quả hơn nữa.

Bài và ảnh: QUANG QUÝ

Nguồn Nhân Dân : https://nhandan.vn/thanh-pho-ho-chi-minh-ho-tro-chinh-sach-de-bien-rac-thanh-tai-nguyen-post922905.html