Chiều 1-12, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.
Tham gia thảo luận, đại biểu (ĐB) Nguyễn Thị Thu Thủy (thành viên đoàn ĐBQH tỉnh Gia Lai) bày tỏ quan tâm đến Điều 3 quy định về thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư.
ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy đề nghị ban soạn thảo xem xét lại quy định bắt buộc phải ghi giá đất và chi phí hạ tầng ngay trong quyết định giao đất, cho thuê đất. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh
Theo quy định tại điểm b khoản 2 Điều 3, trường hợp sử dụng đất để thực hiện dự án thông qua thỏa thuận về nhận quyền sử dụng đất đã hết thời hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận hoặc hết thời gian gia hạn phải hoàn thành việc thỏa thuận mà đã thỏa thuận được trên 75% diện tích đất và trên 75% số lượng người sử dụng đất thì HĐND cấp tỉnh xem xét, thông qua việc thu hồi phần diện tích đất còn lại để giao đất, cho thuê đất cho chủ đầu tư.
ĐB Thủy đề nghị ban soạn thảo cần làm rõ căn cứ đưa ra tỷ lệ 75% và quy định dự án như thế nào thì được áp dụng theo quy định này, vì bản chất các dự án khác nhau về quy mô, diện tích.
Việc làm rõ điều khoản này có ý nghĩa lớn, góp phần đảm bảo sự ổn định về mặt xã hội, tình hình an ninh trật tự tại địa phương, nhất là tạo sự đồng thuận của người dân đối với sự phát triển chung. Bởi lẽ, sau khi thu hồi đất, điều chúng ta quan tâm không chỉ là 75% đồng thuận, mà là 25% lượng người không đồng thuận, tiềm ẩn những vấn đề dễ gây bất ổn về xã hội, về mặt an ninh trật tự tại địa phương, dẫn đến khiếu nại, khiếu kiện hành chính liên quan đến đất đai.
Bên cạnh đó, ĐB Thủy cho rằng, Nghị quyết nên đặt ra mối quan tâm đến việc tham vấn, đối thoại, sự phối hợp chặt chẽ của nhà đầu tư với chính quyền địa phương trong tất cả các quy trình trước, trong và sau khi thực hiện thu hồi đất.
“Việc đánh giá tác động đối với phần không đồng thuận có ý nghĩa quan trọng, giúp chúng ta hiểu rõ vấn đề thực tiễn, nhận diện các tác động kinh tế-xã hội sau khi đất bị thu hồi. Những người không đồng thuận cũng hiểu rõ hơn về mục tiêu và nội dung chính sách, từ đó dễ đồng thuận, giảm phản ứng xã hội.
Bên cạnh đó, chúng ta sẽ lường trước khó khăn trong quá trình triển khai để điều chỉnh sớm; giảm sai sót, chồng chéo, mâu thuẫn trong văn bản pháp luật. Qua đó, tăng mức độ tin cậy của người dân đối với chính quyền địa phương; người dân sẽ đồng hành cùng địa phương phát triển, doanh nghiệp phát triển ổn định”-ĐB Thủy phân tích.
ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy cũng đề nghị ban soạn thảo xem xét lại quy định bắt buộc phải ghi giá đất và chi phí hạ tầng ngay trong quyết định giao đất, cho thuê đất (khoản 4 Điều 5).
Thực tiễn cho thấy, quy định này đang khiến tiến độ giao đất cho nhà đầu tư bị kéo dài do phụ thuộc hoàn toàn vào quy trình xác định giá đất và chi phí hạ tầng của các cơ quan chuyên môn. Trong nhiều trường hợp, giá đất phải thẩm định nhiều vòng, xin ý kiến liên ngành hoặc rà soát lại thông tin dữ liệu, dẫn tới dự án chậm hàng tháng, thậm chí hàng quý mới ban hành được quyết định giao đất, cho thuê đất.
Trong khi đó, mục tiêu lớn nhất mà Luật Đất đai và Nghị quyết của Quốc hội hướng tới là đẩy nhanh đưa đất vào sử dụng, rút ngắn thời gian chuẩn bị đầu tư, tạo điều kiện để nhà đầu tư sớm tiếp cận đất đai nhằm hoàn thiện thủ tục xây dựng, môi trường, phòng cháy chữa cháy, huy động vốn và triển khai dự án.
Về vấn đề này, ĐB Thủy đề nghị ban soạn thảo cân nhắc 3 nội dung: (1) Ban hành quyết định giao đất, cho thuê đất trước, không bắt buộc phải ghi ngay giá đất và chi phí hạ tầng. (2) Quy trình xác định giá đất, chi phí hạ tầng và các thủ tục tài chính đất đai khác được thực hiện song song trong giai đoạn sau quyết định giao, thuê. (3) Nhà đầu tư chỉ được nộp tiền và nhận bàn giao đất trên thực địa sau khi các nghĩa vụ tài chính hoàn tất theo kết quả được cơ quan có thẩm quyền xác định.
Cách tiếp cận này vừa đảm bảo chặt chẽ nghĩa vụ ngân sách, vừa rút ngắn một nửa thời gian hành chính, không làm phát sinh rủi ro pháp lý nhưng lại tạo hiệu ứng mạnh mẽ trong cải thiện môi trường đầu tư.
Với nội dung này, ĐB Thủy đề nghị giao Chính phủ quy định chi tiết, bảo đảm linh hoạt trong tổ chức thực hiện, phù hợp với năng lực của hệ thống giá đất và yêu cầu cải cách thủ tục hành chính trong từng thời kỳ.
ĐB Nguyễn Thị Thu Thủy cũng nhấn mạnh: Quy định giao, cho thuê đất theo tiến độ thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư (khoản 1 Điều 4) cần được cân nhắc vì thực tiễn có nhiều bất cập. Nguyên nhân do việc chia nhỏ tiến độ giao đất, cho thuê đất theo từng phần thu hồi đất dẫn đến tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, khó quản lý, làm kéo dài thời gian triển khai dự án, phát sinh nhiều thủ tục hành chính và gây khó khăn trong công tác xác định nghĩa vụ tài chính, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.
Trên thực tế, quy định tương tự đã từng được áp dụng trong các giai đoạn trước nhưng đã bị loại bỏ do không hiệu quả, tạo ra tồn đọng, vướng mắc khi triển khai bồi thường, giải phóng mặt bằng và hoàn thiện hồ sơ pháp lý.
Nêu rõ vướng mắc này, ĐB Thủy đề nghị chỉ xem xét giao đất, cho thuê đất theo tiến độ bồi thường, hỗ trợ, tái định cư trong trường hợp dự án đầu tư đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt phân kỳ tiến độ thu hồi đất rõ ràng.
MAI LÂM