Thị trường Nhật tái cấu trúc, cơ hội mở rộng thị phần cho thủy sản Việt

một giờ trướcBài gốc

Tôm chân trắng củng cố vị thế, cá nục bất ngờ bứt phá

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP), bức tranh xuất khẩu sang Nhật Bản năm nay có nhiều điểm đáng chú ý. Cụ thể, tôm chân trắng, mặt hàng chiến lược của Việt Nam tiếp tục khẳng định vị thế khi đạt 324,1 triệu USD, tăng 15,1%, chiếm hơn 22% tổng kim ngạch. Theo sau là cá hồi với 224 triệu USD (+9,45%), giữ vững đà tăng ổn định dù cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Đáng chú ý nhất là cá nục tăng vọt 35,6%, vươn lên nhóm đầu với 116,6 triệu USD. mức tăng này không chỉ phản ánh năng lực cung ứng của Việt Nam mà còn cho thấy xu hướng rất rõ tại Nhật: người tiêu dùng thắt chặt chi tiêu, chuyển sang nhóm sản phẩm bình dân – tiện lợi – dễ chế biến.

Top 5 sản phẩm thủy sản xuất khẩu sang Nhật Bản trong 10 tháng đầu năm 2025 - (Ảnh: VASEP).

Trong khi đó, xuất khẩu cua đạt gần 100 triệu USD (+24,2%), tôm sú giảm nhẹ 3,27%, đánh dấu áp lực cạnh tranh ngày càng lớn trong phân khúc truyền thống này.

Các báo cáo từ MAFF và JFA cho thấy, thị trường thủy sản Nhật Bản đang trải qua một giai đoạn “tái cấu trúc” sâu sắc. Tỷ lệ tự cung thủy sản giảm xuống 59%, mức thấp kéo dài, không có dấu hiệu phục hồi. Tiêu thụ bình quân đầu người rơi về 23,2 kg/năm, tiếp tục xu hướng giảm của thập kỷ qua. Nhập khẩu duy trì trên 20 tỷ USD/năm, trở thành trụ cột để Nhật Bản đảm bảo nguồn cung.

“Song song đó, sức mua yếu khiến người dân Nhật Bản ưu tiên nhóm sản phẩm giá hợp lý, độ tin cậy cao, thuận tiện sử dụng trong các bữa ăn gia đình hoặc suất ăn công nghiệp. Điều này lý giải sự thăng hạng của nhóm cá biển phổ thông như cá nục, cá thu, cá trích. Đặc biệt, các chuỗi bán lẻ Nhật Bản đang siết chặt yêu cầu về chứng nhận bền vững (ASC, MSC) và truy xuất nguồn gốc, buộc nhà cung cấp phải nâng tầm quy trình sản xuất – chế biến”, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) nhận định.

Cơ hội mở rộng thị phần: Rõ ràng và thực chất

Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cho rằng, trong bối cảnh nhu cầu tại Nhật Bản khó có khả năng tăng mạnh, cơ hội của doanh nghiệp Việt lại mở ra từ sự dịch chuyển trong cấu trúc thị trường.

Tôm vẫn là mặt hàng chiến lược của Việt Nam xuất khẩu sang Nhật Bản - (Ảnh minh họa)

Việt Nam hiện sở hữu lợi thế đáng kể ở nhóm cá biển phổ thông – phân khúc đang tăng trưởng tốt. Tôm chân trắng tiếp tục duy trì sức cạnh tranh nhờ chất lượng ổn định và năng lực sản xuất lớn. Đặc biệt, khả năng chế biến sâu được xem là “vũ khí” giúp Việt Nam vượt trội so với nhiều đối thủ khu vực, nhất là khi thị trường Nhật ưu tiên mạnh các sản phẩm tiện lợi. Các nhà nhập khẩu Nhật vốn coi trọng sự ổn định và mối quan hệ lâu dài – điều mà doanh nghiệp Việt đã xây dựng bền bỉ suốt nhiều năm.

Những yếu tố này tạo ra dư địa đáng kể để thủy sản Việt Nam mở rộng thị phần, đặc biệt ở nhóm sản phẩm đông lạnh, sơ chế và giá trị gia tăng.

Tuy nhiên, cùng với cơ hội, Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) cũng cảnh báo những thách thức không nhỏ. Nhật Bản vẫn là “đấu trường chất lượng cao”, nơi chỉ những doanh nghiệp duy trì được tiêu chuẩn nghiêm ngặt mới có thể đứng vững. Cạnh tranh từ Thái Lan, Indonesia, Ấn Độ và Trung Quốc ngày càng gay gắt, nhất là ở phân khúc tôm và cá biển giá rẻ. Bên cạnh đó, các quy định kiểm soát dư lượng vô cùng chặt chẽ – chỉ một vài lô hàng vi phạm cũng có thể khiến toàn ngành bị siết kiểm.

Thêm vào đó, đồng Yên suy yếu khiến nhà nhập khẩu có xu hướng ép giá mạnh hơn, làm giảm biên lợi nhuận. Nhật Bản cũng đang chuyển dịch sang tiêu dùng sản phẩm bền vững – thân thiện môi trường, buộc doanh nghiệp Việt phải đầu tư nghiêm túc vào các chứng nhận quốc tế nếu muốn giữ vị thế trên thị trường này.

Dù còn nhiều thách thức, kết quả xuất khẩu sang Nhật trong 10 tháng cho thấy sức bật tốt và sự thích ứng nhanh của doanh nghiệp Việt Nam. Khi nhu cầu Nhật chuyển sang sản phẩm tiện lợi – giá hợp lý – an toàn, Việt Nam đang đứng đúng “vị trí chiến lược” để phục vụ phân khúc này.

“Trong thời gian tới, doanh nghiệp cần đẩy mạnh sản phẩm giá trị gia tăng; dị biệt hóa sản phẩm qua chất lượng và chứng nhận bền vững; mở rộng chuỗi cung ứng cá biển phổ thông; tập trung ổn định chất lượng – yếu tố được thị trường Nhật Bản đánh giá cao nhất.

Nếu tận dụng tốt xu hướng này, thủy sản Việt Nam hoàn toàn có thể củng cố vị thế và mở rộng thị phần tại thị trường giàu tiềm năng nhưng đầy thách thức như Nhật Bản", Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) khuyến cáo.

Năm 2024, Nhật Bản là thị trường nhập khẩu thủy sản lớn thứ ba của Việt Nam (sau Trung Quốc và Hoa Kỳ), với kim ngạch xuất khẩu 1,5 tỷ USD.

Diệu Linh

Nguồn Công Thương : https://congthuong.vn/thi-truong-nhat-tai-cau-truc-co-hoi-mo-rong-thi-phan-cho-thuy-san-viet-432919.html