Thừa kế tài sản số phức tạp hơn là tài sản thông thường
Khoảng 1/7 số người để lại tài sản không được nhận tại Mỹ và với tỷ lệ 14-17% người trưởng thành sở hữu tiền mã hóa, vấn đề mất quyền truy cập vào tài sản crypto sau khi chủ nhân qua đời đang trở thành mối lo ngại nghiêm trọng.
Từ những vụ hàng chục triệu USD bitcoin biến mất vì không ai biết khóa riêng tư, đến các di sản bị mắc kẹt trong tòa án hàng tháng trời, những sai lầm trong kế hoạch thừa kế tiền mã hóa đang khiến vô số gia đình mất đi khối tài sản mà người thân để lại.
Khi di chúc truyền thống không còn phù hợp với tài sản số
Theo khảo sát từ Caring.com, chỉ 24% người Mỹ có di chúc mô tả cách họ muốn tiền bạc và tài sản được quản lý sau khi qua đời. Thậm chí những người đã có di chúc cũng không cập nhật chúng trong nhiều năm, với gần 1/4 số người Mỹ cho biết họ chưa từng chỉnh sửa di chúc kể từ khi bản gốc được soạn thảo. Đây là một vấn đề nghiêm trọng vì di chúc cũ có thể không còn phản ánh mong muốn hiện tại của người lập di chúc, đặc biệt trong bối cảnh tài sản số ngày càng phổ biến.
Azriel Baer, đối tác trong nhóm hoạch định và quản lý di sản tại công ty luật Farrell Fritz, cho biết việc để lại bất động sản hoặc quỹ tương hỗ trong di chúc khá đơn giản và rõ ràng, nhưng với ngày càng nhiều tài sản được đặt vào tiền mã hóa, một phần lớn tài sản thừa kế đang có nguy cơ bị tịch thu. Trong bối cảnh crypto, bất kỳ ai chưa cập nhật kế hoạch di sản trong vài năm qua có thể không có ngôn ngữ pháp lý để cấp quyền cho người được ủy thác hoặc người thi hành di chúc truy cập vào tài sản số.
Patrick D. Owens, cổ đông tại Buchalter và thành viên của nhóm thực hành thuế, phúc lợi và hoạch định di sản của công ty luật này, nhấn mạnh rằng việc mọi người không cập nhật tài liệu hoạch định di sản trong 10, 20 năm hoặc đôi khi còn lâu hơn là rất phổ biến. Nếu đó là trường hợp của bạn, bạn đang bị tụt lại phía sau, ông cảnh báo. Khi không có ngôn ngữ về tài sản số trong di chúc, những người thừa kế có thể phải ra tòa để xin quyền cho người thi hành hoặc quản lý viên di sản có thể truy cập vào tài sản crypto. Rất có thể họ sẽ được cấp quyền, nhưng đó là một rắc rối tốn thời gian và tiền bạc.
Vấn đề còn phức tạp hơn khi ngay cả khi có di chúc, tài sản crypto vẫn có thể bị mắc kẹt trong tòa án. Mặc dù di chúc tiêu chuẩn phù hợp với nhiều người, nhưng nhiều luật sư khuyên khách hàng nên sử dụng cả quỹ ủy thác có thể thu hồi như một phần của kế hoạch di sản. Soạn thảo di chúc ít tốn kém hơn, nhưng quỹ ủy thác có thể thu hồi mang lại nhiều quyền riêng tư hơn và có thể giúp hạn chế thời gian cũng như chi phí của quá trình thừa kế sau khi qua đời.
Baer khuyên khách hàng nên chuyển crypto của họ vào quỹ ủy thác có thể thu hồi để người được ủy thác có quyền truy cập ngay lập tức sau khi chủ sở hữu qua đời. Có thể mất từ 6 đến 8 tháng, hoặc lâu hơn, trước khi di chúc được giải quyết trong quá trình thừa kế và trong thời gian đó, người thừa kế sẽ không có quyền truy cập vào tài sản. Ví dụ, nếu giá của crypto đang giảm nhanh, họ sẽ phải chờ để bán nó nếu di sản bị mắc kẹt trong quá trình thừa kế. Việc đưa tài sản crypto vào quỹ ủy thác có thể thu hồi để tránh thừa kế có thể ngăn chặn rất nhiều rắc rối, ông nhấn mạnh.
Nói chung, quỹ ủy thác có thể thu hồi được kết hợp với di chúc pour-over để các tài sản không được đưa vào quỹ ủy thác vào thời điểm một người qua đời sẽ được chuyển vào quỹ ủy thác và phân phối cho phù hợp. Cơ chế này đảm bảo rằng mọi tài sản, kể cả những tài sản được tích lũy sau khi lập quỹ ủy thác, đều được quản lý theo cùng một khuôn khổ pháp lý.
Những sai lầm chết người có thể khiến gia đình mất hàng triệu đô
Một trong những vấn đề nghiêm trọng nhất là việc không chia sẻ thông tin crypto cơ bản với người thừa kế. Bạn không nhất thiết phải nói với người thừa kế rằng bạn có một gia tài bitcoin trước khi qua đời, nhưng bạn nên đảm bảo họ biết cách truy cập crypto của bạn sau khi bạn ra đi. Baer đã làm việc trên một di sản trong đó hàng chục triệu đô la crypto đã bị mất đối với những người thừa kế vì họ không biết khóa riêng tư của người đã khuất, vốn hoạt động như mật khẩu kỹ thuật số để cấp quyền truy cập vào quỹ tiền mã hóa và chứng minh quyền sở hữu tài sản blockchain.
Ai đó nên biết cách truy cập tài sản, dù thông qua hướng dẫn bằng văn bản trong hộp an toàn, két sắt tại nhà, hay các chỉ dẫn được lưu giữ với luật sư hoặc với một trong nhiều dịch vụ thừa kế crypto giúp đảm bảo tài sản crypto được chuyển giao cho các thành viên gia đình. Quan trọng là không được đặt các khóa riêng tư này hoặc thông tin nhạy cảm khác trong di chúc, vì di chúc sẽ trở thành công khai thông qua quá trình thừa kế, Baer cảnh báo thêm.
Vấn đề tiếp theo là nhiều người được chỉ định làm người quản lý tài sản không thể xử lý crypto. Người bạn chọn để xử lý các tài sản khác có thể không phải là người phù hợp để giải quyết phần crypto trong di sản của bạn. Không phải ai cũng hiểu crypto, sự biến động liên quan hoặc cách giao dịch với tiền kỹ thuật số, có nghĩa là nhiều tiền có thể bị mất một cách vô tình.
Sự biến động gần đây trong giá bitcoin là lời nhắc nhở rằng nếu bạn chỉ định ai đó cần vài tuần để hiểu cách giao dịch với bitcoin, tổn thất tài chính có thể rất đáng kể. "Chú Bob có thể là một người tuyệt vời, nhưng ông ấy có thể gặp nhiều thách thức hơn khi giao dịch với một loại tài sản mà ông ấy hoàn toàn không quen thuộc", Baer nói thêm.
Đôi khi, ngay cả những người được ủy thác theo thể chế cũng có thể không nhận trách nhiệm đối với crypto. Owens có một khách hàng qua đời với 500.000 USD bitcoin và ether. Người được ủy thác theo thể chế giám sát tài khoản của khách hàng đã từ chối nhận trách nhiệm đối với crypto và một người được ủy thác đặc biệt đã được chỉ định. May mắn thay, khách hàng có một cháu trai đảm nhận vai trò này, nhưng việc tìm người thay thế phù hợp thường tốn kém từ góc độ thời gian và tiền bạc, Owens cho biết.
Vấn đề thuế di sản crypto cũng là một lỗ hổng lớn mà nhiều người bỏ qua. Với sự bùng nổ về giá trị của tiền mã hóa, nhiều người có khối lượng crypto lớn có thể phải chịu thuế đáng kể, dù đó là thuế thu nhập hay thuế di sản và việc không lập kế hoạch có thể gây bất lợi cho gia đình họ, theo Jonathan Forster, cổ đông tại công ty luật Weinstock Manion. Ví dụ, có thể phải nộp thuế di sản, tùy thuộc vào quy mô của di sản. Mức miễn thuế di sản liên bang cho năm 2025 là 13,99 triệu USD cho mỗi cá nhân và một số bang cũng có thuế di sản cấp bang.
Bài học cho người đang sống
Việc biết tác động mà việc sở hữu crypto có thể có đối với di sản của bạn là một cân nhắc quan trọng khi bạn còn sống. Forster có những khách hàng mà khối lượng crypto của họ trị giá hơn 50 triệu USD. Họ muốn có một cách hiệu quả để tặng quà vì lợi ích của con cái nhằm đưa một số tiền ra khỏi di sản. Họ đã thành lập một công ty trách nhiệm hữu hạn, chuyển crypto vào LLC và tặng một phần lợi ích trong LLC cho một quỹ ủy thác không thể thu hồi vì lợi ích của trẻ vị thành niên với một người được ủy thác độc lập.
Nhiều nhà đầu tư crypto không theo dõi được giá gốc, điều này có thể gây ra vấn đề vì nhiều lý do, bao gồm nếu bạn đang xem xét việc tặng tài sản số trong suốt cuộc đời mình. Nếu bạn muốn tặng tài sản khi còn sống, bạn cần có giá gốc để người nhận có thể hạch toán đúng cho crypto nếu cuối cùng nó được bán, Baer cho biết. Có thể khó khăn để theo dõi giá gốc, nhưng điều đó rất quan trọng, ông nhấn mạnh.
Một giải pháp bộ phận đang nổi lên là các quỹ ETF crypto, đang ngày càng phổ biến với các nhà đầu tư kể từ khi lô đầu tiên của các ETF bitcoin giao ngay được SEC phê duyệt vào năm 2024, chẳng hạn như iShares Bitcoin Trust (IBIT), tiếp theo vài tháng sau là các ETF giá giao ngay ethereum như Fidelity Ethereum Fund ETF (FETH). Các ETF này cho phép nhà đầu tư tiếp cận loại tài sản crypto mà không thực sự sở hữu crypto hoàn toàn, giúp giảm khả năng crypto thực sự bị mất. Tuy nhiên, các ETF chỉ là giải pháp một phần và không thể thay thế hoàn toàn cho việc lập kế hoạch di sản chu đáo.
Theo Hiệp hội Quốc gia các Quản lý viên Tài sản Không được Nhận, khoảng 1/7 số người đang để lại tài sản không được nhận. Trong khi đợt bán tháo mạnh gần đây ở bitcoin và ether đúng là đang nhận được tất cả sự chú ý ngắn hạn, vấn đề hoạch định di sản này là một vấn đề dài hạn có khả năng trở nên trầm trọng hơn khi việc chấp nhận và sở hữu crypto tăng lên. Với các cuộc khảo sát trong những năm gần đây từ Gallup và Pew Research ước tính rằng 14% đến 17% người trưởng thành Mỹ đã sở hữu tiền mã hóa, việc mất quyền truy cập vào các quỹ đó là một mối lo ngại đang gia tăng.
Những sai lầm trong hoạch định di sản trong số các chủ sở hữu crypto là phổ biến nhưng có thể tránh được. Các vấn đề lớn nhất mà chủ sở hữu tiền mã hóa cần giải quyết càng sớm càng tốt bao gồm việc đảm bảo di chúc có ngôn ngữ về tài sản số, sử dụng quỹ ủy thác có thể thu hồi để tránh tài sản bị mắc kẹt trong tòa, chia sẻ thông tin truy cập với người thừa kế một cách an toàn, chỉ định người quản lý có hiểu biết về crypto, lập kế hoạch thuế di sản hợp lý và theo dõi giá gốc của tài sản... Chỉ cần thực hiện những bước đơn giản này, các chủ sở hữu crypto có thể đảm bảo rằng tài sản họ tích lũy được sẽ chuyển giao một cách suôn sẻ cho người thân yêu thay vì biến mất vĩnh viễn trong thế giới số.
Bùi Tú