TikToker, YouTuber lên ngôi có triệt tiêu nhà báo chuyên nghiệp?

7 giờ trướcBài gốc

Ảnh: Financialtimes.

Đúc kết từ 30 năm hành nghề báo chí - truyền thông, ông Nguyễn Bá Ngọc đã hệ thống hóa kiến thức và đề ra nhiều giải pháp thực tế cho báo chí công dân trong sách Báo chí công dân, Mạng xã hội & PR trong kỷ nguyên mới.

Khái niệm mới trên nền tảng cũ

Theo tác giả Nguyễn Bá Ngọc, tuy mới chỉ được nhắc đến trong vài năm gần đây nhưng thực chất khái niệm báo chí công dân đã tồn tại từ rất lâu. Một điển hình sớm của báo chí công dân là vụ ám sát cố Tổng thống Mỹ John F. Kennedy hồi năm 1963: một người đàn ông bình thường vừa mua máy quay phim đã tình cờ đứng ở vị trí thuận lợi để quay toàn bộ cảnh ông Kennedy bị bắn.

“Tất cả những gì chúng ta xem về vụ ông Kennedy ngày nay đều từ thước phim của ông ấy. Tác phẩm tình cờ này được hàng nghìn đài truyền hình phương Tây mua bản quyền phát sóng toàn cầu. Đến nay ông ấy vẫn nhận tiền từ đó”, ông Ngọc chia sẻ.

Chuyên gia truyền thông nhấn mạnh đây chỉ là một trong rất nhiều ví dụ về báo chí công dân. Chỉ với việc sử dụng điện thoại quay hình, ghi âm những gì diễn ra trước mắt, mỗi người có thể sản xuất tư liệu báo chí.

Sách Báo chí công dân, Mạng xã hội & PR trong kỷ nguyên mới.

Ông Ngọc đưa ra định nghĩa cơ bản nhất về loại hình báo chí “tuy mới mà cũ này”: “Khi ấy về bản chất người đó đã phát hiện hiện tượng báo chí và trở thành một nhà báo công dân rồi. Báo chí công dân là mọi người, bất kỳ ai và không loại trừ ai cả”.

Theo ông, ưu điểm lớn nhất của báo chí công dân nằm ở khả năng giải quyết bài toán nguồn lực. “Một tòa soạn dù mạnh đến đâu thì giỏi lắm chỉ có vài nghìn người. Nhưng nguồn lực của nhân dân là vô tận, gấp hàng triệu lần, hàng tỷ lần”, ông phân tích.

Ông khẳng định báo chí công dân ngày nay phát triển mạnh mẽ đến mức “có đến 99% hình ảnh, video độc đáo mà chúng ta thấy trên mạng xã hội hiện nay đều do báo chí công dân cung cấp”. Loại hình báo chí này càng được trợ lực trong kỷ nguyên mới, với rất nhiều công cụ mới mà ai cũng có thể tiếp cận như smartphone, AI, mạng xã hội…

Tuy nhiên báo chí công dân cũng có những hạn chế riêng, đặc biệt ở khâu kiểm chứng thông tin. Nếu như với báo chí truyền thông, phóng viên cần thực hiện nhiều bước kiểm định kỹ lưỡng thông tin thì các “nhà báo công dân” gần như không bị ràng buộc phải làm những điều đó.

Điều này dẫn đến tình trạng tin giả, tin khó kiểm chứng tràn lan trên mạng xã hội. Tác giả sách Báo chí công dân, mạng xã hội & PR trong kỷ nguyên mới dẫn chứng vào thời điểm bão Yagi tàn phá miền Bắc năm 2024, không gian mạng ngập tràn hình ảnh, video cảnh điêu tàn do bão. Không ít trong số đó đã bị phát hiện là hình ảnh thiên tai ở nước ngoài.

Ông Ngọc cảnh báo những thông tin sai lệch như thế có thể ảnh hưởng đến nhiều cá nhân, tổ chức. Những người phát tán thông tin này đối diện rủi ro pháp lý từ phạt hành chính đến truy tố hình sự.

“Có rất nhiều dẫn chứng cho thấy thực tế trên đã, đang và sẽ xảy ra trong tương lai. Nếu chỉ kêu gọi vấn đề về đạo đức đơn thuần, tôi sợ là không đủ. Chúng ta phải có ý thức và kỹ năng khi trở thành nhà báo công dân hoặc tham gia mạng xã hội”, ông Ngọc chia sẻ.

Biến chuyên môn thành đề tài báo chí

Chia sẻ về cách mỗi người có thể thành công khi làm báo chí công dân, ông Ngọc khẳng định điều quan trọng là có nội dung khác biệt. Ông ví dụ: “Tôi có một người bạn từng học ngành cơ khí. Chuyên môn của bạn ấy là làm việc với máy móc. Tôi từng nói với cậu ấy: ‘Em cũng có thể trở thành một hot YouTuber’.

Tác giả Nguyễn Bá Ngọc chia sẻ tại buổi ra mắt sách Báo chí công dân, Mạng xã hội & PR trong kỷ nguyên mới. Ảnh: Nguyên Hoài.

Bởi vì có rất nhiều người làm nông nghiệp hàng ngày và quan tâm đến máy móc nông nghiệp. Đấy là sinh kế của người ta. Nếu hàng ngày bạn chỉ nói chuyện về vấn đề đó thì bạn sẽ thu về đối tượng xem gồm những người đã và đang sử dụng máy móc nông nghiệp. Khi bạn có một lượng fan như thế và họ không tìm được nội dung này ở đâu khác thì kênh của bạn sẽ chiếm vị trí tuyệt đối”.

Tuy nhiên ông Ngọc cũng khẳng định sự vươn lên của báo chí công dân không làm triệt tiêu vai trò của nhà báo chuyên nghiệp. Ông nhấn mạnh: “Tôi nghĩ những người làm báo giỏi hầu hết đều tự tin. Cứ giỏi là xã hội cần và nếu mọi người muốn làm thì sẽ có rất nhiều cách. Chúng ta có thể làm báo bình thường với tờ báo và tạo kênh media của mình. Việc thiết lập kênh YouTube, TikTok bây giờ quá dễ dàng và trong tương lai sẽ còn những nền tảng khác nữa”.

Nguyên Hoài

Nguồn Znews : https://znews.vn/tiktoker-youtuber-len-ngoi-co-triet-tieu-nha-bao-chuyen-nghiep-post1570016.html