Tại cuộc họp nội các Mỹ ngày 26/2. Ảnh Reuters.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tổ chức cuộc họp nội các đầu tiên trong nhiệm kỳ thứ hai của mình, với sự tham gia của đông đảo các bộ trưởng.
Ông Elon Musk nói về DOGE
Bên cạnh các đồng minh quan trọng như Bộ trưởng Thương mại Howard Lutnick và Ngoại trưởng Marco Rubio, sự xuất hiện của tỷ phú Elon Musk, người đứng đầu Bộ Hiệu quả Chính phủ (DOGE) lại gây ra sự chú ý.
Đội chiếc mũ đen có dòng chữ “Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại”, ông Musk là cố vấn đầu tiên phát biểu tại cuộc họp nội các.
Phát biểu của ông tại cuộc họp được đưa ra chỉ vài giờ sau khi chính quyền kêu gọi các bộ và cơ quan liên bang chuẩn bị cắt giảm số lượng lớn nhân viên. Chính phủ liên bang Mỹ sử dụng hơn 2,3 triệu lao động và từ khi ông Trump nhậm chức đến nay, hơn 20.000 biên chế đã được tinh giảm.
Đầu tiên, ông Musk cố gắng nói giảm nói tránh về vai trò của DOGE trong chính phủ Mỹ, cho rằng cơ quan này chỉ là một “bản cập nhật công nghệ” của chính phủ.
Vào ngày đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, ông Trump đã ra quyết định thay thế Cơ quan Kỹ thuật số (USDS) với DOGE, và cơ quan mới này đã tiếp nhận toàn bộ nhân viên của USDS.
“Mặc dù nghe có vẻ điên rồ, nhưng tôi thực sự chỉ coi cơ quan của mình là bộ phận hỗ trợ kỹ thuật khiêm tốn bởi theo nghĩa đen, công việc mà DOGE đang làm là giúp sửa chữa hệ thống máy tính của chính phủ”, ông Musk nói. Sau đó, ông chuyển sang các chức năng gây tranh cãi hơn của DOGE: sa thải nhân viên, cắt giảm chi tiêu của liên bang và sàng lọc lượng lớn dữ liệu của chính phủ.
Đầu tuần này, một nhóm gồm 21 nhân viên DOGE đã từ chức, cảnh báo rằng các chức năng của bộ phận này đang gây nguy hiểm cho bảo mật dữ liệu chính phủ. Họ cũng cáo buộc DOGE phá hủy “các dịch vụ công quan trọng”.
Tuy nhiên, ông Musk cho rằng các hành động của DOGE là cần thiết để giảm thâm hụt ngân sách chính phủ.
Ông bày tỏ tự tin rằng DOGE có thể giúp tiết kiệm “một nghìn tỷ USD”. Tính đến năm tài chính 2024, ngân sách của chính phủ Mỹ là khoảng 6,75 nghìn tỷ USD.
“Nếu chúng ta không làm điều này, nước Mỹ sẽ phá sản. Đó là lý do tại sao chúng ta phải làm như vậy”, tỷ phú giàu nhất thế giới nhấn mạnh.
Ông Trump đã hoan nghênh những nỗ lực của ông Musk, đồng thời tái nhấn mạnh lời kêu gọi cắt giảm hoặc loại bỏ Bộ Giáo dục và Cơ quan Bảo vệ Môi trường.
“Tôi đã nói chuyện với Giám đốc Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ Lee Zeldin. Và ông ấy nghĩ rằng ông ấy sẽ cắt giảm khoảng 65% số nhân viên và chúng tôi sẽ đẩy nhanh quá trình này. Có rất nhiều người không hề làm việc gì và họ cần phải bị sa thải”, ông Trump nói.
Tuy nhiên, ông Musk thừa nhận đội ngũ DOGE cũng mắc sai lầm và hứa sẽ khắc phục trong thời gian tới.
Email dọa sa thải nhân viên liên bang
Là một phần trong nỗ lực cắt giảm biên chế liên bang, ông Musk cuối tuần qua thông báo rằng các nhân viên liên bang được yêu cầu phải trả lời email về việc liệt kê những công việc trong tuần trước hạn chót là ngày 24/2, đi kèm với lời cảnh báo rằng nếu không trả lời sẽ bị sa thải.
Ngay lập tức, lời đe dọa của ông Musk đã gây ra sự phản đối trong nhiều cơ quan liên bang, một số cơ quan khuyên nhân viên của họ nên phớt lờ hoàn toàn lời cảnh báo.
Không dừng lại ở đó, ông Musk đã tiếp tục đe dọa trên mạng xã hội: “Tùy thuộc vào quyết định của Tổng thống, các nhân viên liên bang sẽ được trao một cơ hội khác. Không trả lời lần thứ hai sẽ dẫn đến việc chấm dứt hợp đồng lao động”.
Những người ủng hộ quyền lao động đã gọi biện pháp là tùy tiện và bất hợp pháp. Tuy nhiên, ông Musk đã đưa ra suy đoán vô căn cứ tại cuộc họp nội các rằng những nhân viên không trả lời có thể đã chết.
Trước đó, ông Musk từng có một công bố gây tranh cãi khác về đối tượng nhận trợ cấp an sinh xã hội tại Mỹ, cho rằng nhiều người thậm chí đã qua đời từ lâu hoặc không hề tồn tại nhưng vẫn nhận tiền hỗ trợ.
Ý tưởng về “thẻ vàng nhập cư” của ông Trump
Tại cuộc họp nội các, ông Trump tiếp tục thúc đẩy đề xuất tạo ra một giải pháp thay thế cho thẻ xanh, loại giấy tờ tùy thân được cấp cho thường trú nhân hợp pháp của Mỹ.
Ông gọi ý tưởng của mình là “thẻ vàng nhập cư” và yêu cầu những người nhập cư phải trả cho chính phủ Mỹ 5 triệu USD mới có được tấm thẻ vàng này.
Trước đó, ông tuyên bố rằng thẻ vàng không chỉ trao cho những người nhập cư quyền được sống và làm việc tại Mỹ mà còn đóng vai trò là con đường nhanh chóng để trở thành công dân nước này.
Nhiều ý kiến chỉ trích cho rằng liệu biện pháp này có dẫn đến những tiêu cực hoặc sẽ phục vụ cho một đối tượng nhất định, đó là những người cực giàu.
Tuy nhiên, ông Trump cho rằng biện pháp này sẽ có lợi cho những người lao động tài năng từ nước ngoài. Ông đã phác thảo một tầm nhìn mà trong đó các công ty công nghệ hàng đầu như Apple sẽ trả tiền cho thẻ vàng của nhân viên nước ngoài, so sánh việc này với tiền thưởng khi ký hợp đồng cho các vận động viên.
Tổng thống Trump cũng kỳ vọng dòng tiền đổ vào từ thẻ vàng không chỉ giúp trả nợ cho Mỹ mà còn tạo ra việc làm cho nền kinh tế.
“Tôi khẳng định với bạn, những người có thể trả 5 triệu USD thì sẽ có thể tạo ra việc làm. Họ cũng sẽ phải trả thuế cho việc đó. Tôi nghĩ thẻ vàng này sẽ bán đắt như tôm tươi”, ông nói.
Sự mơ hồ về thời điểm áp thuế đối với Mexico và Canada
Cuộc họp nội các diễn ra khi Mỹ cũng đang tiến gần đến thời hạn áp thuế đối với hai đối tác thương mại lớn nhất của mình là Canada và Mexico.
Ông Trump đã đe dọa sẽ áp thuế 25% đối với các nước láng giềng từ trước cả khi nhậm chức, như một biện pháp thúc đẩy hai nước thắt chặt biên giới. Nạn buôn bán ma túy fentanyl và di cư bất hợp pháp là nguyên nhân chính mà ông Trump viện dẫn cho việc áp thuế.
Sau khi nhận được sự nhượng bộ từ cả hai nước vào đầu tháng 2, ông Trump đã hoãn việc áp thuế đến ngày 4/3.
Trong cuộc họp nội các, ông Trump lại nói rằng các mức thuế thuế sẽ có hiệu lực vào ngày 2/4, khiến nhiều người khó hiểu.
Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick ám chỉ rằng Mỹ sẽ tiếp tục hoãn áp thuế nếu “Mexico và Canada chứng minh rằng họ đang thực hiện rất tốt các yêu cầu từ Tổng thống”.
Trên thực tế, Mexico đã cam kết điều 10.000 lính Vệ binh Quốc gia tuần tra biên giới với Mỹ trong khi Canada đã có những bước đi ban đầu để giải quyết nạn buôn bán ma túy.
Đáng nói là ông Trump đã sử dụng thuế quan để gây áp lực buộc Canada phải nhượng lại chủ quyền và trở thành tiểu bang thứ 51 của Mỹ, một quan điểm mà ông đã nhắc lại ngày 26/2.
Tổng thống Trump khẳng định Nga sẽ nhượng bộ
Một trong những phát biểu cuối cùng của ông Trump tại cuộc họp liên quan đến chủ đề cuộc chiến tại Ukraine.
Ông Trump tái khẳng định rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sẽ đến Nhà Trắng ngày 28/2 để ký một thỏa thuận đảm bảo Mỹ tiếp cận được các khoáng sản đất hiếm của Ukraine.
“Chúng tôi sẽ thực sự hợp tác với Ukraine về vấn đề đất hiếm. Chúng tôi rất cần đất hiếm và họ có nguồn đất hiếm tuyệt vời”, ông Trump nói.
Dù vậy, ông Trump đã bác bỏ ý tưởng rằng thỏa thuận sẽ đi kèm với cam kết Mỹ cung cấp hỗ trợ an ninh cho Ukraine. “Tôi sẽ không đưa ra bất kỳ đảm bảo an ninh nào quá mức. Chúng tôi sẽ để châu Âu làm điều đó”, ông Trump nói.
Ông nói thêm rằng sự hiện diện của công dân Mỹ trên lãnh thổ Ukraine có thể là biện pháp ngăn chặn các hành động tấn công từ bên ngoài trong tương lai.
Một phóng viên đã đặt câu hỏi rằng liệu Tổng thống Nga Vladimir Putin có phải nhượng bộ như một phần của các cuộc đàm phán hòa bình hay không. Ông Trump đáp lại rằng ông Putin “sẽ phải làm như vậy”.
Tuy nhiên, ông Trump không nói rõ đó sẽ là những nhượng bộ gì, đồng thời, ông một lần nữa đổ lỗi cho Ukraine đã bắt đầu chiến.
Duy Tiến (Theo Reuters, Al Jazeera)