Đầu tháng 11-2025, ảnh hưởng của cơn bão số 13, trận mưa lớn đổ xuống đường Lê Đức Thọ (phường An Nhơn, TP Hồ Chí Minh) đúng giờ tan tầm. Nước nhanh chóng dâng cao, nhưng chỉ sau khoảng 25 phút đã rút hết - thay vì hàng giờ như trước. Nhiều người dân cho biết, kết quả này là nhờ sự chuẩn bị chủ động của chính quyền và các lực lượng địa phương.
Dân quân phường Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh đưa người già qua đoạn đường ngập do mưa lớn.
Theo anh Trần Tấn Phát, Chỉ huy trưởng Ban CHQS phường An Nhơn, trước mùa mưa năm nay, phường đã phối hợp với các ban, ngành và người dân dọn dẹp rác thải, khơi thông cống rãnh, tuyên truyền không xả rác, không lấn chiếm dòng chảy. Nhờ vậy, khả năng thoát nước được cải thiện rõ rệt, ngập cục bộ giảm đáng kể.
Không chỉ riêng An Nhơn, nhiều địa phương trên toàn Thành phố, như phường Long Nguyên, Thủ Dầu Một và xã đảo Thạnh An… đã triển khai các mô hình chống ngập hiệu quả. UBND TP Hồ Chí Minh chỉ đạo thực hiện đồng bộ các giải pháp: Nạo vét hệ thống thoát nước, xây dựng lực lượng phản ứng nhanh, quy định rõ trách nhiệm từng cấp và tăng cường giám sát. Thành phố cũng huy động người dân cùng tham gia, sử dụng mạng xã hội, hệ thống truyền thanh để thông tin kịp thời khi có cảnh báo mưa lớn, giúp người dân chủ động di chuyển tài sản và dọn rác.
Dân quân phường Thủ Dầu Một, TP Hồ Chí Minh đắp bờ bao ngăn nước do triều cường kết hợp mưa lớn.
Bên cạnh đó, các phường, xã bố trí lực lượng ứng trực 24/24 giờ, duy trì “Tổ phản ứng nhanh phòng, chống ngập” gồm chính quyền, lực lượng vũ trang và người dân. Hệ thống giám sát trực tuyến giúp phát hiện, xử lý nhanh các điểm ngập chỉ trong vài phút.
TP Hồ Chí Minh là đô thị đặc biệt nằm thấp so với mực nước biển, lại chịu tác động mạnh của biến đổi khí hậu và đô thị hóa nhanh, nên vấn đề ngập nước luôn là thách thức lớn. Nhằm từng bước kiểm soát tình trạng này, Thành phố cần tiếp tục triển khai nhiều giải pháp công trình kết hợp với quy hoạch đồng bộ, hướng đến mục tiêu xây dựng hệ thống chống ngập bền vững, chủ động và thích ứng lâu dài.
Dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm chống ngập tại TP Hồ Chí Minh đang dần hoàn thành.
Theo các chuyên gia, nhà khoa học, trước hết, Thành phố cần tập trung đầu tư, nâng cấp hệ thống thoát nước đô thị đồng bộ, cải tạo, mở rộng để tăng khả năng tiêu thoát nước khi mưa lớn. Thời gian qua, các dự án cải tạo kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè, Tàu Hủ - Bến Nghé, Tân Hóa - Lò Gốm không chỉ giúp giảm ngập mà còn cải thiện môi trường, cảnh quan đô thị.
Đê biển ngăn nước tại xã đảo Thạnh An, TP Hồ Chí Minh.
Bên cạnh đó, Thành phố cũng cần đầu tư xây dựng, kiên cố hóa hệ thống đê bao ven sông Sài Gòn, Nhà Bè, kết hợp với các trạm bơm chống ngập, giúp nước mưa thoát nhanh, giảm ngập cục bộ.
Ngoài các công trình thoát nước, TP Hồ Chí Minh cần tiếp tục quy hoạch và xây dựng các hồ điều tiết nước phù hợp nhằm điều hòa dòng chảy, chứa nước tạm thời trong mưa lớn, giảm tải cho hệ thống cống. Đây là giải pháp vừa kỹ thuật vừa sinh thái, góp phần tạo không gian xanh và điều hòa khí hậu cho đô thị.
Song song với đầu tư công trình, Thành phố chú trọng quy hoạch đô thị gắn với quy hoạch thoát nước, kiểm soát cao độ nền xây dựng, không cho san lấp kênh rạch tự phát. Các khu đô thị mới được yêu cầu tích hợp hệ thống thoát nước đồng bộ, có trạm bơm hoặc hồ điều tiết riêng. Thành phố cũng khuyến khích tăng diện tích cây xanh, mặt nước tự nhiên để tăng khả năng thấm và trữ nước mưa.
Với sự kết hợp giữa đầu tư hạ tầng, quy hoạch khoa học và quản lý chặt chẽ, TP Hồ Chí Minh đang dần hình thành hệ thống phòng, chống ngập chủ động, từng bước khắc phục tình trạng ngập úng, hướng đến một đô thị phát triển bền vững, an toàn và thích ứng với biến đổi khí hậu trong tương lai.
HIỂN NGUYỄN - KIM TRƯỜNG