Trao quyền để giảm trùng lặp các loại quy hoạch

2 giờ trướcBài gốc

Sự lệch pha giữa “vỏ hành chính” và “ruột đô thị” chính là nguyên nhân dẫn tới xung đột, trùng lặp giữa các quy hoạch

Đối mặt với thực tiễn

Trong thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, nhiều đại biểu Quốc hội quan tâm đến thực trạng trùng lặp giữa các loại quy hoạch, đặc biệt là giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung đô thị. Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) Nguyễn Phương Thủy (Hà Nội) nêu thực tiễn, tên gọi hành chính không phản ánh đúng mức độ đô thị hóa. Quảng Ninh hiện đạt 75% đô thị hóa, Hải Phòng khoảng 50%, trong khi Cần Thơ chỉ xấp xỉ 40%. Sự lệch pha giữa “vỏ hành chính” và “ruột đô thị” chính là nguyên nhân dẫn tới xung đột, trùng lặp giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung thành phố.

Cùng với đó, sự thiếu thống nhất giữa quy hoạch chung, quy hoạch phân khu và quy hoạch chi tiết đang khiến quá trình triển khai các dự án đầu tư bị kéo dài. Nhiều địa phương phản ánh tình trạng “quy hoạch chờ quy hoạch”, dự án không thể thực hiện do phải chờ nhiều loại quy hoạch khác được hoàn thiện hoặc phê duyệt.

Để khắc phục những vướng mắc trên, dự thảo Luật đã có bước tiến quan trọng khi đưa ra định nghĩa về đô thị tách biệt với tên gọi đơn vị hành chính tại khoản 1, Điều 2. Theo đó, đô thị được hiểu là phạm vi không gian tập trung dân cư có mật độ cao, hoạt động chủ yếu trong lĩnh vực phi nông nghiệp, có hệ thống hạ tầng kỹ thuật và xã hội đồng bộ, hiện đại, là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành… Hướng tiếp cận này được đánh giá là phù hợp, hiện đại, đúng tinh thần Nghị quyết số 06-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển bền vững hệ thống đô thị Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Tuy vậy, ĐBQH Nguyễn Phương Thủy chỉ rõ định hướng tiến bộ này chưa được thể hiện xuyên suốt trong toàn dự thảo. Ở một số điều khoản (khoản 2, khoản 4 Điều 3; khoản 7 Điều 5; Điều 17; Điều 22), dự thảo vẫn mặc định toàn bộ địa giới của đơn vị hành chính mang tên thành phố đều là đô thị. Điều này khiến phạm vi quy hoạch đô thị bị mở rộng cơ học, bao trùm cả những khu vực thuần nông vốn không mang đặc trưng đô thị. Trong khi đó, hai loại quy hoạch tỉnh và chung thành phố đều đề cập bố trí không gian phát triển, quy mô sử dụng đất, phân khu chức năng, hạ tầng kỹ thuật khung, yêu cầu bảo vệ môi trường… chỉ khác nhau về hình thức trình bày.

Dù có chung nền tảng song thẩm quyền phê duyệt, trình tự, thủ tục và thời hạn quy hoạch lại khác biệt. Quy hoạch chung thành phố theo dự thảo có thời hạn 20 - 25 năm, trong khi quy hoạch tỉnh là 10 năm. “Mâu thuẫn này tạo ra điểm nghẽn thể chế khiến thủ tục hành chính tăng lên đáng kể và kéo dài thời gian điều chỉnh quy hoạch”, đại biểu Nguyễn Phương Thủy lưu ý.

Từ những phân tích trên, đại biểu Nguyễn Phương Thủy đề nghị bỏ quy định về quy hoạch chung thành phố, thay vào đó tích hợp các nội dung cần thiết vào quy hoạch tỉnh. Chỉ nên quy định việc lập quy hoạch chung đô thị đối với các đô thị thuộc hệ thống đô thị quốc gia đã được phân loại hoặc các đô thị mới dự kiến hình thành. Quy hoạch đô thị cần được xác lập theo đúng bản chất đô thị, dựa trên không gian phát triển, tính chất, chức năng, vai trò và vị trí trong hệ thống đô thị quốc gia, không giới hạn trong một đơn vị hành chính.

Đáng chú, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là đẩy mạnh phân cấp, trao quyền cho UBND cấp xã, cho phép cấp xã lập, phê duyệt một số quy hoạch chi tiết. Các ĐBQH cũng đồng tình quy định này là cần thiết. Thế nhưng, khi phân quyền phải đi kèm với cơ chế điều phối, tránh tình trạng manh mún trong quy hoạch hoặc không đồng bộ. Bên cạnh đó, quy định UBND cấp tỉnh quyết định phân cấp, ủy quyền cho UBND cấp xã phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch và quy hoạch chung của xã khi có đủ điều kiện về tổ chức bộ máy, nhân sự năng lực là chưa phù hợp với thực tế, không đảm bảo hiệu quả thực thi nhiệm vụ.

Lý do là bởi trong bối cảnh phân cấp, phân quyền cho chính quyền cấp cơ sở, nếu chính quyền cấp xã chưa hoặc không đủ điều kiện thì ai sẽ làm thay nhiệm vụ phê duyệt quy hoạch? Hơn nữa, tiêu chí để đánh giá cấp xã đủ điều kiện về tổ chức, bộ máy nhân sự chưa rõ và rất khó định lượng. Nếu không đáp ứng yêu cầu về năng lực, cơ chế chịu trách nhiệm sẽ như thế nào? Liệu có dẫn đến quá tải cho các đơn vị không và nguyên tắc phân cấp, phân quyền gắn với trách nhiệm cụ thể có được bảo đảm?

Phân cấp, trao quyền quy hoạch cho cấp xã

ĐBQH Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) nêu thực tế, việc bãi bỏ quy hoạch chung huyện đã làm thay đổi hoàn toàn cấu trúc tầng nấc quy hoạch. Trước đây, cấp huyện đóng vai trò là “tầng đệm”, giải quyết bài toán không gian mang tính liên xã như hạ tầng dùng chung (nghĩa trang, bãi rác, giao thông trục chính). Nay trách nhiệm này dồn xuống cấp xã, trong khi phạm vi xã được mở rộng sau sáp nhập, còn năng lực quản lý dữ liệu và tư vấn quy hoạch ở cấp xã còn không ít hạn chế. Điều này có thể tạo ra khoảng trống quản lý nếu không có cơ chế thay thế phù hợp. tại nhiều xã đã có các đồ án quy hoạch nông thôn mới, quy hoạch đô thị mở rộng hoặc các quy hoạch tích hợp về đất đai… Do đó, quy định cứng bắt buộc lập quy hoạch chung xã mới cho tất cả các xã sẽ tạo nguy cơ chồng chéo, khiến cán bộ cơ sở lúng túng, không biết căn cứ vào quy hoạch nào, đồng thời phát sinh chi phí và thủ tục.

Lý giải về những nội dung này, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh, khi đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong lập và phê duyệt quy hoạch, không nên cho rằng, cấp xã hay cấp tỉnh không đủ năng lực thẩm định. Thay vào đó, cần có hướng dẫn cụ thể qua các nghị định, thông tư để triển khai đảm bảo thống nhất và chất lượng. Trong đó, các quy hoạch phân khu thuộc phạm vi cấp xã sẽ do UBND cấp xã triển khai, các quy hoạch quan trọng về chính trị, văn hóa, lịch sử, an ninh - quốc phòng và phát triển kinh tế do UBND tỉnh quyết định phê duyệt.

Với quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết cần được UBND tỉnh phê duyệt dựa trên năng lực chuyên môn, bộ máy và điều kiện kỹ thuật của địa phương. Khi UBND cấp xã chưa đáp ứng yêu cầu thẩm định, việc triển khai sẽ chuyển về UBND tỉnh thực hiện, tránh tình trạng Nhà nước phải trực tiếp lập tất cả các quy hoạch chi tiết…

Cần nhấn mạnh rằng, một trong những nội dung trong Kết luận 221 của Bộ Chính trị, Ban Bí thư về tình hình, kết quả hoạt động của bộ máy hệ thống chính trị và chính quyền địa phương 2 cấp là giao Đảng ủy Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo các bộ, ngành tiếp tục phối hợp với Bộ Tư pháp và các cơ quan liên quan khẩn trương rà soát toàn bộ hệ thống văn bản quy phạm pháp luật theo từng ngành, từng lĩnh vực để kịp thời sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế, chính sách, pháp luật bảo đảm sát thực tiễn và khắc phục triệt để tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn, chưa phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, trong đó, ưu tiên các lĩnh vực tài chính - ngân sách; đất đai và quy hoạch…

Vậy nên, không nên quá khiên cưỡng, cứng nhắc rằng cấp xã sẽ không đủ năng lực. Thay vào đó, cần xác định rõ điều kiện phân cấp để đảm bảo chất lượng quy hoạch cũng như tránh tình trạng “mạnh ai nấy làm”.

Hương Giang

Nguồn TBNH : https://thoibaonganhang.vn/trao-quyen-de-giam-trung-lap-cac-loai-quy-hoach-174518.html