Sáng 14/11, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Xây dựng (sửa đổi).
Tăng hậu kiểm, bỏ cấp phép chứ không bỏ quản lý xây dựng
Tham gia góp ý, đại biểu Tạ Văn Hạ - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội cho rằng, việc sửa luật lần này cần khắc phục bằng được "bệnh trầm kha, kinh niên" nhiều năm là dự án đầu tư công phải điều chỉnh nhiều lần, thời gian kéo dài, đội vốn, chậm tiến độ...
Theo đại biểu, câu chuyện cốt lõi nhất vẫn là khâu chuẩn bị đầu tư. Việc đầu tư phải đảm bảo chất lượng, được đánh giá, dự báo đúng với thực tiễn.
Ở một số quốc gia, khâu chuẩn bị đầu tư có thời gian rất dài nhưng chỉ thi công trong khoảng thời gian ngắn. Còn ở nước ta chuẩn bị có mấy tháng nhưng thi công 4-5 năm gây đội vốn, chậm tiến độ, gây tốn kém nhiều mặt.
Đại biểu Tạ Văn Hạ (Ảnh: Media Quốc hội).
Một vấn đề quan trọng khác được đại biểu đề cập là về chất lượng, nghiệm thu, kiểm tra chất lượng công trình, dự án. Lấy ví dụ trường hợp trụ cầu sông Lô trơ lõi thép đang gây bức xúc dư luận, đại biểu cho rằng đây là dấu hỏi lớn về thẩm định, nghiệm thu và quản lý chất lượng đối với những công trình trọng điểm.
"Trách nhiệm thuộc về ai? Nguyên nhân do đâu? Đội ngũ chúng ta thiếu năng lực, yếu hay là do trang thiết bị chúng ta chưa đầy đủ?", đại biểu đặt một loạt câu hỏi và đề nghị thay đổi tư duy không chạy theo số lượng công trình. Bởi các dự án do ngân sách, "công trình nào cũng đắt giá cả" phải làm cho ra công trình.
Đại biểu cho rằng, việc Luật Xây dựng (sửa đổi) bãi bỏ giấy phép xây dựng, đó là "một bước tiến" và đề nghị mạnh dạn mở rộng phạm vi bãi bỏ giấy phép với nhiều đối tượng, tăng hậu kiểm, bỏ cấp phép chứ không bỏ quản lý xây dựng.
"Chúng tôi thống nhất với các đại biểu phải mạnh dạn bỏ giấy phép xây dựng. Còn câu hỏi đặt ra là nếu bỏ cấp phép, người dân sẽ xây dựng bừa bãi? Tôi cho rằng bỏ thủ tục cấp phép chứ không phải là bỏ quản lý nhà nước", ông Hạ nói.
Công an tỉnh Phú Thọ khám nghiệm hiện trường cầu Sông Lô bị hư hỏng chỉ hơn 10 năm đưa vào sử dụng.
Đại biểu cũng đề nghị cần phân biệt rành mạch vấn đề này bởi thực tế một năm Hà Nội, Tp.HCM có hàng triệu, hàng trăm nghìn công trình được cấp phép ra nhưng sao vẫn có sai phạm? Vậy cấp phép để giải quyết vấn đề gì?
"Tôi rất dị ứng với các thủ tục xin phép. Việc duy trì xin phép xây dựng sẽ làm tăng chi phí không chính thức lên của người dân, kéo dài thời gian, thậm chí phát sinh tiêu cực. Cái đó thấy rất là rõ bởi ai đi xây dựng công trình nhà ở của mình sẽ thấy được mức độ phức tạp và tiêu cực ra sao?", đại biểu Tạ Văn Hạ nói.
Theo đại biểu, về xây dựng, chúng ta đã có quy chuẩn, tiêu chuẩn xây dựng, có chỉ giới đường đỏ, có mật độ, có chiều cao, có khoảng lùi, tất cả được công khai minh bạch.
Bên cạnh đó còn có việc hậu kiểm của cơ quan quản lý Nhà nước và nếu có quy định rồi thì cần xử nghiêm những ai sai phạm.
Đề xuất bỏ giấy phép xây dựng nhà dưới 7 tầng
Cũng tham gia thảo luận, đại biểu Đinh Ngọc Minh (đoàn Cà Mau) chỉ ra, Điều 89 của Luật Xây dựng hiện hành cho phép các công trình tư nhân tại vùng sâu, vùng xa, vùng chưa có quy hoạch xây dựng được miễn giấy phép. Tuy nhiên, dự thảo Luật lần này thu hẹp phạm vi, chỉ miễn đối với công trình cấp 4 và nhà ở riêng lẻ, dẫn đến số lượng công trình phải xin phép tăng lên so với luật hiện hành.
Theo ông Minh, thực tế nhiều địa bàn vùng sâu, vùng xa có rất nhiều công trình thuộc diện được miễn theo quy định hiện hành, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ chế biến nông – lâm sản.
"Nếu buộc họ xin giấy phép xây dựng, chi phí và thủ tục sẽ rất tốn kém, trong khi chưa có đánh giá tác động nào về vấn đề này. Hiện nay chúng ta đang áp dụng cơ chế miễn và không ghi nhận bất cứ bất cập nào. Vì vậy, tôi đề nghị giữ nguyên quy định của Điều 89 Luật Xây dựng hiện hành là tiếp tục miễn giấy phép cho công trình ở vùng sâu, vùng xa và khu vực chưa có quy hoạch xây dựng", ông Minh góp ý.
Đại biểu Đinh Ngọc Minh (Ảnh: Media Quốc hội).
Về miễn giấy phép đối với nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng, ông Minh đánh giá phạm vi được miễn gần như không mở rộng, vẫn chủ yếu là công trình ở nông thôn như Luật hiện hành.
"Nếu đã xác định cải cách, tôi đề nghị mạnh dạn miễn hoàn toàn, không kèm điều kiện như trong dự thảo. Đồng thời, giao Bộ Xây dựng ban hành quy chuẩn, tiêu chuẩn đối với nhà ở dưới 7 tầng; cơ quan quản lý chỉ cần kiểm soát các yếu tố như cốt nền, ranh giới xây dựng", ông Minh nói.
Về trách nhiệm kỹ thuật, vị đại biểu cho rằn, thay vì cơ quan Nhà nước phải cấp phép cho từng hộ dân, đặc biệt ở đô thị thì đề nghị chuyển sang cơ chế cấp phép, xác nhận năng lực cho đơn vị tư vấn. Nghĩa là Nhà nước không cấp phép cho từng công trình riêng lẻ, thay vào đó, đơn vị tư vấn được phép thiết kế loại công trình này và chịu trách nhiệm toàn diện trước pháp luật.
"Tôi cho rằng người dân không mong phải xin giấy phép, vì thủ tục tốn nhiều thời gian và chi phí. Do đó, tôi đề nghị miễn giấy phép xây dựng đối với toàn bộ công trình nhà ở riêng lẻ dưới 7 tầng, kể cả tại đô thị, đồng thời áp dụng cơ chế kiểm soát bằng tiêu chuẩn – quy chuẩn và trách nhiệm của đơn vị tư vấn", đại biểu góp ý.
Nguyễn Thu Huyền