Sau khi phủ sóng 5G, Trung Quốc tiến tới mạng 6G
Bản báo cáo không chỉ đưa ra các con số thống kê ấn tượng, mà còn thể hiện một thông điệp rõ ràng - quyền kiểm soát công nghệ tương lai đang dần dịch chuyển về phía Đông.
Dẫn đầu bằng sáng chế: kiểm soát tiêu chuẩn 6G
Trọng tâm của báo cáo là sự áp đảo của Trung Quốc trong lĩnh vực quyền sở hữu trí tuệ (IP) đối với công nghệ 6G - nền tảng được xem là “xương sống” của kỷ nguyên kết nối toàn diện, siêu tốc và thông minh.
Theo Viện Nghiên cứu Không gian mạng Trung Quốc, quốc gia này hiện chiếm khoảng 40,3% tổng số đơn đăng ký sáng chế liên quan đến 6G trên toàn thế giới. Đây là con số thể hiện mức độ chi phối lớn nhất từ trước tới nay của một quốc gia đối với thế hệ mạng di động mới, vượt xa Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản hay châu Âu.
Tỷ lệ áp đảo này không chỉ phản ánh năng lực nghiên cứu và đầu tư mà còn cho thấy chiến lược rõ ràng của Trung Quốc: kiểm soát tiêu chuẩn ngay từ giai đoạn định hình công nghệ. Việc sở hữu hàng loạt bằng sáng chế gốc giúp Bắc Kinh nắm lợi thế trong các diễn đàn quốc tế về chuẩn kỹ thuật, từ đó ảnh hưởng trực tiếp tới cấu trúc và chi phí bản quyền của công nghệ 6G trong tương lai.
Các chuyên gia nhận định đây là bước đi chiến lược, tương tự cách Trung Quốc từng làm với 5G: đầu tư sớm, xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp nội địa mạnh và “cắm cờ” trên bản đồ tiêu chuẩn quốc tế. Khi 6G được thương mại hóa vào đầu thập niên 2030, các công ty Trung Quốc sẽ là những người sở hữu “chìa khóa bản quyền”, nắm quyền cấp phép công nghệ cho phần còn lại của thế giới.
Nền tảng kỹ thuật số vững chắc từ 5G và AI
Thành công trong 6G của Trung Quốc không phải đến từ con số 0 mà được xây dựng trên một hạ tầng kỹ thuật số đồ sộ đã hình thành suốt hơn một thập kỷ qua, mà gần nhất là hệ thống 5G.
Trung Quốc hiện đã xây dựng tới 4,55 triệu trạm gốc 5G và có 1,12 tỉ người dùng di động 5G. Đây là hệ thống 5G lớn nhất thế giới, vừa cung cấp dịch vụ thương mại, vừa là môi trường thử nghiệm hoàn hảo cho công nghệ kế tiếp.
Với mật độ phủ sóng và dữ liệu sử dụng khổng lồ, quốc gia này có điều kiện lý tưởng để thử nghiệm các thuật toán truyền dẫn, mô hình mạng và dịch vụ 6G trong thực tế - điều mà các quốc gia khác khó có thể tái hiện ở cùng quy mô.
Một yếu tố khác làm nên lợi thế của Trung Quốc là năng lực tính toán siêu lớn, đạt 788 EFLOPS (tức 788 tỉ tỉ phép tính mỗi giây), nằm trong nhóm dẫn đầu toàn cầu.
Khả năng xử lý dữ liệu khổng lồ này là điều kiện bắt buộc cho mạng 6G thông minh (AI-Native Networking), nơi trí tuệ nhân tạo được tích hợp sâu vào quá trình truyền dẫn, điều phối và tự động tối ưu kết nối.
Cùng với hạ tầng và năng lực tính toán, AI là trụ cột thứ ba trong chiến lược 6G của Trung Quốc. Theo báo cáo, Trung Quốc hiện chiếm tới 60% tổng số bằng sáng chế AI toàn cầu, cho thấy sự đầu tư tập trung và quy mô khổng lồ.
Khi AI và 6G hội tụ, hệ thống mạng tương lai sẽ tự học, tự tối ưu và phản ứng theo thời gian thực - từ xe tự hành, phẫu thuật từ xa, đến điều hành đô thị thông minh. Việc Trung Quốc dẫn đầu cả hai lĩnh vực này cho thấy họ đang đặt nền móng cho một hệ sinh thái kết nối “AI-native”, nơi trí tuệ nhân tạo là yếu tố vận hành cốt lõi chứ không chỉ là tiện ích đi kèm.
Tầm nhìn thị trường tỉ đô và ứng dụng công nghiệp
Không dừng ở công nghệ, Trung Quốc còn thể hiện một tầm nhìn kinh tế rõ ràng cho mạng 6G. Theo báo cáo, thị trường công nghiệp 6G của Trung Quốc được dự đoán sẽ vượt 1,2 nghìn tỉ Nhân dân tệ (tương đương khoảng 168,5 tỉ USD) vào năm 2030 - thời điểm được dự kiến là giai đoạn thương mại hóa ban đầu của công nghệ này.
Khác với 5G tập trung vào người dùng cá nhân, 6G sẽ là nền tảng hạ tầng cho nền kinh tế công nghiệp số. Khoảng 40% thị trường ứng dụng 6G sẽ thuộc về internet công nghiệp (Industrial Internet) - nơi các nhà máy, dây chuyền sản xuất, robot và cảm biến kết nối với nhau qua mạng tốc độ cực cao, độ trễ cực thấp.
Điều này mở ra khả năng sản xuất tự động hoàn toàn, giám sát theo thời gian thực và tối ưu chuỗi cung ứng toàn cầu bằng dữ liệu liên tục.
Ngoài ra, khoảng 30% thị trường ứng dụng còn lại tập trung vào thành phố thông minh (Smart Cities) - lĩnh vực mà Trung Quốc đang đầu tư mạnh mẽ. 6G sẽ là “xương sống” cho hạ tầng đô thị mới, từ điều phối giao thông, quản lý năng lượng, xử lý rác thải cho tới hệ thống cảnh báo khẩn cấp.
Bức tranh này cho thấy Trung Quốc không chỉ muốn “dẫn đầu về công nghệ”, mà còn đặt cược vào việc biến 6G thành động lực tăng trưởng kinh tế thực sự, thúc đẩy hiện đại hóa công nghiệp và quản lý đô thị thông minh.
Cơ hội nào cho Việt Nam?
Đối với Việt Nam, sự bứt phá của Trung Quốc trong lĩnh vực 6G vừa là thách thức, vừa là cơ hội hiếm có.
Trước hết, Việt Nam cần chủ động tham gia vào các tổ chức tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là các tổ chức viễn thông, để không bị đứng ngoài cuộc trong việc hình thành các quy chuẩn kỹ thuật 6G. Việc “đi muộn” trong quá trình định chuẩn sẽ khiến doanh nghiệp nội địa phải phụ thuộc vào công nghệ ngoại, chịu chi phí bản quyền cao và mất cơ hội tiếp cận dữ liệu.
Thứ hai, cần tăng cường đầu tư cho nghiên cứu - phát triển (R&D), đặc biệt trong các lĩnh vực then chốt như bán dẫn, vật liệu tần số terahertz, điện toán lượng tử và trí tuệ nhân tạo nhúng mạng. Các viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp cần được khuyến khích liên kết, hình thành trung tâm thử nghiệm công nghệ 6G quy mô quốc gia.
Bên cạnh đó, Việt Nam nên tận dụng lợi thế thị trường đang phát triển nhanh và hệ sinh thái thiết bị điện tử, viễn thông để thu hút các tập đoàn quốc tế đặt cơ sở nghiên cứu hoặc sản xuất thiết bị 6G. Việc tham gia sớm vào chuỗi cung ứng sẽ giúp kỹ sư và doanh nghiệp Việt Nam tích lũy kinh nghiệm, dần tiếp cận công nghệ lõi.
Cuối cùng, trong kỷ nguyên mà 6G được xem là nền tảng của AI, IoT và công nghiệp thông minh, Việt Nam cần coi viễn thông là hạ tầng số chiến lược quốc gia, song hành cùng dữ liệu, năng lượng và bán dẫn.
Nếu hành động sớm và có chiến lược bài bản, Việt Nam hoàn toàn có thể trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị 6G toàn cầu.
Bùi Tú