Từ vụ Coca-Cola thua kiện 821 tỷ đồng, rủi ro giao dịch liên kết lộ diện

3 giờ trướcBài gốc

Phán quyết này được xem là một trong những vụ kiện thuế lớn nhất tại Việt Nam nhiều năm qua, liên quan trực tiếp đến hoạt động giao dịch liên kết, báo lỗ kéo dài và hiệu quả giám sát của cơ quan thuế đối với doanh nghiệp FDI.

Cuộc giằng co thuế suốt nhiều năm

Tại phiên tòa ngày 27/11, Tòa án TPHCM tuyên bác yêu cầu khởi kiện của Công ty TNHH Nước giải khát Coca-Cola Việt Nam, đồng thời giữ nguyên quyết định truy thu và xử phạt hơn 821,4 tỷ đồng của cơ quan thuế. Đây là khoản thuế được kết luận là Coca-Cola không thực hiện đúng nghĩa vụ trong nhiều năm, bao gồm điều chỉnh số lỗ, truy thu thuế, xử phạt hành chính và tiền chậm nộp.

Hệ thống quản trị tập đoàn nước ngoài ảnh hưởng mạnh đến cấu trúc giá tại doanh nghiệp FDI.

Vụ kiện bắt nguồn từ quá trình thanh tra toàn diện kéo dài từ năm 2019, trong đó cơ quan thuế đối chiếu hồ sơ tài chính của Coca-Cola giai đoạn 2007 - 2015. Qua kiểm tra, cơ quan thuế kết luận doanh nghiệp kê khai lỗ chưa chính xác, phải điều chỉnh “giảm lỗ” hơn 762 tỷ đồng và truy thu hơn 471 tỷ đồng tiền thuế, trước khi cộng thêm phạt và chậm nộp lên tổng mức 821,4 tỷ đồng.

Cơ quan thuế cho rằng Coca-Cola có những khoản chi phí không hợp lý liên quan đến giao dịch liên kết, chuyển nhượng quyền sử dụng thương hiệu và phân bổ chi phí tiếp thị, quảng cáo giữa các công ty trong tập đoàn, dẫn đến báo lỗ kéo dài.

Trong nhiều năm hoạt động tại Việt Nam, hãng đồ uống này từng gây tranh luận khi liên tục báo lỗ nhưng vẫn mở rộng sản xuất, tăng vốn đầu tư và chi mạnh cho hoạt động marketing.

Trong suốt quá trình tranh chấp, Coca-Cola nhiều lần khẳng định thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thuế và tuân thủ quy định về giá chuyển nhượng. Tuy nhiên, kết luận của cơ quan thuế cho thấy vẫn có những khoản chi bị xem là không phù hợp hoặc không chứng minh được tính hợp lý khi hạch toán chi phí.

Phán quyết của tòa án đồng nghĩa Coca-Cola buộc phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ nộp ngân sách. Cùng lúc đó, dư luận tiếp tục đặt câu hỏi về cách thức các tập đoàn đa quốc gia vận hành các giao dịch nội bộ và chia sẻ chi phí giữa công ty mẹ và công ty con tại Việt Nam.

Làm sao để doanh nghiệp tránh rơi vào “tầm ngắm” thuế ?

Chia sẻ với VnBusiness, luật sư Diệp Năng Bình - Trưởng văn phòng Tinh thông luật nhận định, giao dịch liên kết theo Nghị định 132/2020, là mọi giao dịch phát sinh giữa các bên có quan hệ liên kết trong quá trình kinh doanh, từ mua hàng hóa, cho thuê, vay, cho vay đến chuyển giao tài sản hữu hình, vô hình và chia sẻ nguồn lực. Đây là cơ chế phổ biến trong các tập đoàn đa quốc gia, nhằm tối ưu vận hành và quản trị nội bộ.

“Tuy nhiên, từ góc độ pháp lý, doanh nghiệp FDI đối mặt nhiều rủi ro: sai sót trong kê khai phụ lục giao dịch liên kết, hồ sơ giải trình thiết nhất quán với dữ liệu kê khai và đặc biệt là thiếu dữ liệu so sánh độc lập để chứng minh mức giá phù hợp. Những yếu tố này khiến doanh nghiệp dễ rơi vào diện rủi ro cao trong thanh tra thuế”, luật sư Diệp Năng Bình chia sẻ.

Bên cạnh đó, một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tranh chấp giữa doanh nghiệp FDI và cơ quan thuế là sự thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp luật, đặc biệt giữa Luật Đầu tư và Luật Thuế TNDN, khiến cách hiểu về ưu đãi thuế không thống nhất.

Ngoài ra, các hướng dẫn về chống chuyển giá còn thiếu chi tiết, gây khó khăn cho cả doanh nghiệp lẫn cơ quan thuế trong việc xác định giá thị trường cho các giao dịch phức tạp.

Ngoài vấn đề pháp lý, ông Bình cho biết thêm, tranh chấp còn xuất phát từ khoảng trống dữ liệu so sánh và việc định giá các giao dịch liên kết, dễ dẫn đến nghi ngờ về chi phí vay nội bộ, phí quản lý hay bản quyền. Doanh nghiệp cũng thường gặp vướng mắc khi xác định điều kiện hưởng ưu đãi thuế và tuân thủ nghĩa vụ báo cáo định kỳ, khiến rủi ro thanh tra, kiểm tra càng gia tăng.

Về hiện tượng doanh nghiệp báo lỗ nhiều năm nhưng vẫn liên tục mở rộng đầu tư, Luật sư Diệp Năng Bình bày tỏ: “Hiện tượng này thường bị cơ quan thuế xem là “tín hiệu đỏ”, bởi kết quả kinh doanh không tương xứng với khả năng tài chính, dòng tiền hay quy mô hoạt động. Theo Luật Quản lý thuế 2019, những trường hợp có dấu hiệu bất thường sẽ dễ bị đưa vào diện kiểm tra, nhất là khi liên quan đến chi phí, doanh thu hoặc giao dịch liên kết.

Tuy vậy, việc lỗ kéo dài không đồng nghĩa doanh nghiệp vi phạm, bởi nhiều đơn vị có thể đang trong giai đoạn đầu tư mạnh hoặc gặp khó khăn thị trường. Việc thanh tra - kiểm tra, nếu diễn ra, chỉ nhằm xác minh tính chính xác của hồ sơ và đánh giá rủi ro toàn diện chứ không mặc định doanh nghiệp có dấu hiệu chuyển giá.

Trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động và các nước liên tục nâng chuẩn kiểm soát thuế, doanh nghiệp FDI buộc phải chú trọng nhiều hơn đến minh bạch giao dịch nội bộ và phân bổ lợi nhuận hợp lý. Việc tuân thủ đầy đủ quy định thuế không chỉ giảm rủi ro pháp lý mà còn thúc đẩy hình ảnh doanh nghiệp trong dài hạn.

Tiến Anh

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/thi-truong/tu-vu-coca-cola-thua-kien-821-ty-dong-rui-ro-giao-dich-lien-ket-lo-dien-1111164.html