Diễn viên Trương Ngọc Ánh vừa bị Cơ quan Cảnh sát điều tra (Phòng Cảnh sát kinh tế) Công an TPHCM khởi tố bị can, bắt tạm giam để điều tra hành vi “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”.
Trương Ngọc Ánh, cựu Chủ tịch HĐQT Công ty CP Bất động sản Đất Rồng bị cáo buộc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt hàng nghìn lượng vàng, hàng chục tỷ đồng. Đáng chú ý, hành vi của Trương Ngọc Ánh diễn ra trong giai đoạn từ năm 2007, 2008.
Bắt giam diễn viên Trương Ngọc Ánh
Hành vi diễn ra gần 20 năm vẫn xử lý hình sự, vì sao?
Trao đổi với PV Tri thức và Cuộc sống, Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường (Đoàn Luật sư TP Hà Nội) cho rằng, theo quy định, mọi hành vi vi phạm pháp luật đều phải chịu trách nhiệm pháp lý, trừ trường hợp người thực hiện hành vi vi phạm pháp luật thuộc trường hợp được loại trừ trách nhiệm hình sự, được miễn trách nhiệm hình sự hoặc hết thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Bộ luật Hình sự quy định có 4 loại tội là tội ít nghiêm trọng, tội nghiêm trọng, tội rất nghiêm trọng và tội đặc biệt nghiêm trọng. Với mỗi loại tội này, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự lại được tính trong một khoảng thời gian khác nhau, thời hiệu được tính từ thời điểm thực hiện hành vi vi phạm phạm tội.
Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được quy định như sau: a) 5 năm đối với tội phạm ít nghiêm trọng; b) 10 năm đối với tội phạm nghiêm trọng; c) 15 năm đối với tội phạm rất nghiêm trọng; d) 20 năm đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự được tính từ ngày tội phạm được thực hiện. Nếu trong thời hạn quy định tại khoản 2 Điều này, người phạm tội lại thực hiện hành vi phạm tội mới mà Bộ luật này quy định mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy trên 1 năm tù, thời hiệu đối với tội cũ được tính lại kể từ ngày thực hiện hành vi phạm tội mới.
Trương Ngọc Ánh bị cáo buộc “Lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản”. Tội danh này được quy định tại điều 175 Bộ luật Hình sự có hình phạt tới 20 năm tù nên đây được xác định là tội đặc biệt nghiêm trọng, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật hiện hành là 20 năm tính từ thời điểm thực hiện hành vi phạm tội.
Cơ quan điều tra đang xác định hành vi phạm tội là phạm tội 2 lần trở lên và thời điểm thực hiện hành vi phạm tội là vào năm 2007 và năm 2008, tính từ thời điểm bị can thực hiện hành vi phạm tội đến nay chưa tới 20 năm nên còn thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự.
Vì sao hành vi của Trương Ngọc Ánh không phải tham ô tài sản?
Nêu ý kiến về câu hỏi trên, luật sư Cường cho biết, trong vụ án trên, cơ quan điều tra xác định bị can Trương Ngọc Ánh đã lợi dụng chức vụ quyền hạn là giám đốc, chủ tịch hội đồng quản trị của Công ty bất động sản Đất Rồng để thực hiện các giao dịch nhận chuyển quyền sử dụng đất tại TPHCM và nhận tiền khi dự án này bị thu hồi để chiếm đoạt tiền của doanh nghiệp này.
Nếu hành vi lợi dụng chức vụ quản lý doanh nghiệp mà chiếm đoạt tiền của doanh nghiệp xảy ra từ năm 2018 sẽ xử lý về tội tham ô tài sản do bộ luật hình sự mới quy định mở rộng việc xử lý đối với tội phạm tham nhũng doanh nghiệp ngoài nhà nước. Tuy nhiên, các giao dịch này đều được thực hiện trước thời điểm có hiệu lực của bộ luật hình sự 2015, thực hiện vào những năm 2007 và 2008 nên không đủ điều kiện để xử lý về tội tham ô tài sản mà chỉ có cơ sở để khởi tố, điều tra xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản theo quy định tại điều 175 Bộ luật Hình sự.
Đáng lẽ áp dụng bộ luật hình sự 1999 để xử lý nhưng bộ luật hình sự 2015 sửa đổi hiện nay cũng quy định tương tự và có mức hình phạt nhẹ hơn mức hình phạt so với bộ luật hình sự 1999 trước đây nên áp dụng theo nguyên tắc có lợi cho người phạm tội, cơ quan tiến hành tố tụng sẽ áp dụng Bộ luật Hình sự 2015 để xử lý nhưng không xử lý về tội tham ô tài sản.
Nói về việc hành vi được xác định là gian dối chiếm đoạt tài sản mà diễn viên Trương Ngọc Ánh không bị xử lý về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, luật sư Cường cho biết, hai tội danh này đều có một thủ đoạn giống nhau là “gian dối” để chiếm đoạt tài sản của người khác. Tuy nhiên, thủ đoạn gian dối trong tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản có trước khi nhận tài sản và chỉ cần chiếm đoạt số tiền 2.000.000 đồng là có thể xử lý về tội danh này. Còn đối với tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản thì hành vi gian dối xuất hiện sau khi đã nhận được tài sản của người khác thông qua quan hệ dân sự, bằng hợp đồng hoặc hình thức khác, hành vi gian dối nhằm mục đích không trả lại tài sản, quyền lợi cho người bị hại và số tiền chiếm đoạt từ 4.000.000 đồng trở lên sẽ bị xử lý hình sự.
Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản có rất nhiều phương thức thủ đoạn khác nhau. Có nhiều trường hợp sẽ bị xử lý về tội danh này trong đó có gian dối hoặc bỏ trốn để thoái thác trốn tránh nghĩa vụ trả lại tài sản hoặc trường hợp nhận tài sản rồi sử dụng vào mục đích bất hợp pháp cũng bị xử lý về tội danh này, hoặc trường hợp có điều kiện trả lại tài sản nhưng vì lòng tham mà cố tình không trả lại tài sản cũng bị xử lý về tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.
Tiến sĩ, luật sư Đặng Văn Cường
Minh bạch về dòng tiền là những yếu tố quan trọng để giải quyết vụ án
Theo luật sư Cường, cơ quan điều tra đang cho rằng bị can phạm tội là do can thiệp vào dòng tiền trong mua bán bất động sản và khi thu hồi bồi thường bất động sản. Trong vụ việc này cơ quan điều tra xác định giá mua hai bất động sản thấp hơn giá tiền mà công ty đã chi ra và bị can đã chiếm đoạt số tiền chênh lệch này.
Đối với số tiền bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất sẽ có hồ sơ liên quan đến phương án bồi thường hỗ trợ tái định cư khi thu hồi đất, sẽ căn cứ vào các chứng từ nhận tiền, bàn giao tiền và giao nộp tiền về công ty để chứng minh có thất thoát dòng tiền trong quá trình nhận lại tiền đầu tư này không, nếu có thể số tiền đó đã được chi tiêu sử dụng như thế nào, có những ai hưởng lợi để xem xét xử lý theo quy định của pháp luật.
Vụ việc này cho thấy trên thương trường có rất nhiều rủi ro, chỉ vì thiếu hiểu biết pháp luật hoặc coi thường pháp luật hoặc vì lòng tham làm mất lý trí là có thể thực hiện hành vi phạm tội, dù người đó là bất kỳ ai. Với những người nổi tiếng, có sức ảnh hưởng cho xã hội, có sự cống hiến nhiều cho xã hội càng phải giữ mình. Khi tòa án giải quyết vụ án nếu kết tội sẽ cân nhắc đến yếu tố đóng góp cho xã hội, cân nhắc giữa công và tội để có mức hình phạt phù hợp.
Công ty Cổ phần Bất động sản Đất Rồng (25 Đào Duy Anh, phường Đức Nhuận, TPHCM) có đơn tố cáo Trương Ngọc Ánh - người từng giữ chức vụ Chủ tịch Hội đồng quản trị kiêm Giám đốc Công ty có dấu hiệu chiếm đoạt tài sản của doanh nghiệp.
Công ty TNHH BĐS Đất Rồng được thành lập năm 2007 do Trương Ngọc Ánh làm Giám đốc, người đại diện theo pháp luật. Trong quá trình hoạt động, Ánh đã kêu gọi ông P.G.M (quốc tịch Ireland) góp vốn đầu tư tổng cộng 9,1 triệu USD (tương đương hơn 149 tỷ đồng) để triển khai 2 dự án bất động sản, trong đó có dự án tòa nhà Indochine tại số 112 Nguyễn Thị Minh Khai, quận 3 (cũ). Riêng dự án này, ông M. đã chuyển 4,49 triệu USD, tương đương 72 tỷ đồng.
Theo hợp đồng đầu tư ký kết ngày 25/1/2008, dự án tòa nhà Indochine phải do Công ty Đất Rồng đứng tên sở hữu với giá trị 12.917,7 lượng vàng.
Tuy nhiên, kết quả xác minh cho thấy ngay từ trước thời điểm ký kết hợp đồng đầu tư, Trương Ngọc Ánh cùng N.M.H (SN 1964, trú tại phường Tân Định) đã đứng tên cá nhân ký hợp đồng mua bán với 4 hộ dân trong khu đất dự án chỉ với 7.917,3 lượng vàng.
Trong đó, Ánh mới thanh toán 3.000 lượng vàng nhưng hạch toán sổ sách công ty đã chi 4.458 lượng vàng; vi phạm thỏa thuận đầu tư, có dấu hiệu gian dối, nâng khống giá trị dự án để chiếm đoạt phần chênh lệch.
Đáng chú ý, tháng 12/2007, UBND TPHCM đã ban hành quyết định thu hồi khu đất này để mở rộng Trường THPT Lê Quý Đôn, đồng thời chi trả hơn 26,1 tỷ đồng tiền bồi thường cho 4 hộ dân. Sau đó, các hộ dân đã hoàn trả lại toàn bộ số tiền hơn 26,1 tỷ đồng này cho Trương Ngọc Ánh và N.M.H. Tuy nhiên, Trương Ngọc Ánh chỉ chuyển về công ty và nhà đầu tư 3 tỷ đồng, còn lại hơn 10 tỷ đồng đã sử dụng vào mục đích cá nhân, không báo cáo, không hạch toán sổ sách.
Ngoài ra, trong quá trình điều hành doanh nghiệp, Trương Ngọc Ánh đã lợi dụng quyền hạn người đại diện pháp luật, tự ý rút tiền từ tài khoản công ty, chỉ đạo lập bút toán giả, làm sai lệch báo cáo tài chính nhằm che giấu hành vi chiếm đoạt.
Hải Ninh