Vì sao Hà Nội bụi mịn dày đặc, ô nhiễm không khí ở top cao nhất thế giới?

2 giờ trướcBài gốc

Từ đầu mùa đông đến nay, Hà Nội liên tục xuất hiện trong danh sách những thành phố ô nhiễm nhất thế giới. Không khí lạnh khô, nghịch nhiệt, cùng hoạt động đô thị dày đặc khiến bụi mịn PM2.5 tích tụ, tạo nên bầu trời mịt mù, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân.

Ngay trong sáng 30/11, dữ liệu từ hệ thống quan trắc IQAir ghi nhận Hà Nội đứng thứ 5 trong danh sách các thành phố ô nhiễm toàn cầu với chỉ số AQI ở mức 225. Mức độ này tương đương với nhiều đô thị nổi tiếng ô nhiễm như Kolkata, Delhi (Ấn Độ), Tashkent (Uzbekistan) hay Baghdad (Iraq).

Trên bản đồ của IQAir, nhiều điểm đo tại Hà Nội cũng ở mức rất xấu. Khu vực Thanh Xuân ghi nhận AQI 232, Lê Duẩn 231, Tây Hồ 282, Vĩnh Tuy 223, phản ánh sự chênh lệch chất lượng không khí, đặc biệt là những khu nội đô với mật độ phương tiện đông đúc và nhiều công trình xây dựng.

Hà Nội thường xuyên vào top các thành phố trên thế giới về ô nhiễm không khí. (Ảnh: Viên Minh)

Đến tối cùng ngày, ứng dụng đo chỉ số chất lượng không khí IQAir tiếp tục xếp Hà Nội thứ 2 về mức độ ô nhiễm, chỉ sau Tashkent, với AQI lúc 18h là 197 - mức đỏ, gây hại cho sức khỏe. Đến 19h, thành phố Hà Nội đứng thứ 3 với AQI 192, cho thấy ô nhiễm không khí tại Hà Nội thay đổi theo giờ nhưng vẫn ở mức cao và đáng lo ngại.

Ông Lê Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Môi trường (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết theo số liệu quan trắc hiện nay, tình trạng ô nhiễm không khí ở Việt Nam chủ yếu xuất phát từ bụi mịn PM2.5. Tại Hà Nội cùng một số tỉnh thuộc đồng bằng sông Hồng, nồng độ bụi mịn đang ở mức cao và diễn biến khá phức tạp.

Ông Nam nhấn mạnh, trong giai đoạn cuối năm 2024, Hà Nội đã trải qua 4 đợt ô nhiễm kéo dài, với mức PM2.5 trung bình vượt gần gấp đôi ngưỡng khuyến cáo, đồng thời số ngày có chất lượng không khí ở mức xấu khá nhiều.

Trong khi đó, theo quan trắc đến thời điểm hiện tại năm 2025, chất lượng không khí tại thành phố chưa nghiêm trọng như năm trước do chưa xuất hiện các điều kiện thời tiết cực đoan.

Nhiều người khi ra đường buộc phải đeo khẩu trang kín mít để hạn chế hít phải lớp không khí ô nhiễm đang bao phủ thành phố. (Ảnh: Viên Minh)

Về nguyên nhân, ông Nam cho biết ô nhiễm bắt nguồn từ nhiều nguồn phát thải, trong đó giao thông vận tải chiếm khoảng 12-15% lượng bụi mịn, còn bụi phát sinh từ đường phố đóng góp thêm 20-30%.

Bên cạnh đó, các hoạt động nông nghiệp, đặc biệt là việc đốt và xử lý phụ phẩm nông nghiệp chưa hiệu quả, cũng là một trong những yếu tố khiến bụi mịn tích tụ trong không khí.

Bà Lê Thanh Thủy, Phó trưởng Phòng Quản lý môi trường (Sở Nông nghiệp và Môi trường Hà Nội), cho biết trong những năm gần đây, thành phố phải chịu áp lực ô nhiễm không khí rất lớn, điều này được phản ánh rõ qua số liệu quan trắc của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn cũng như của thành phố Hà Nội.

Theo bà Thủy, nồng độ bụi mịn PM2.5 tại Hà Nội luôn ở mức cao và biến động mạnh, đặc biệt là trong các tháng mùa đông. Chất lượng không khí tại các khu vực trong thành phố cũng không đồng đều; khu nội đô thường ghi nhận chỉ số AQI cao hơn so với các vùng ngoại thành, nguyên nhân một phần đến từ mật độ phương tiện giao thông dày đặc và nhiều công trình xây dựng diễn ra đồng thời.

Lưu lượng ô tô, xe máy dày đặc trên các tuyến phố thải ra lượng lớn khí và bụi, trở thành một trong những nguồn gây ô nhiễm không khí đáng kể tại Hà Nội. (Ảnh: Viên Minh)

Bà Thủy cũng nhấn mạnh rằng vào cuối năm, tình trạng ô nhiễm trở nên trầm trọng hơn do các hoạt động chỉnh trang đô thị diễn ra liên tục, kèm theo ùn tắc giao thông, tăng cường vận chuyển vật liệu xây dựng, cùng các hoạt động đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp và đốt vàng mã tại các đền chùa. Những yếu tố này khiến lượng bụi và khí thải tích tụ, dẫn đến chất lượng không khí suy giảm rõ rệt.

Hà Nội hiện đang triển khai nhiều dự án chỉnh trang đô thị với tiến độ thi công liên tục, khiến giao thông tại nhiều khu vực luôn trong tình trạng ùn tắc. Lượng xe vận chuyển vật liệu xây dựng lớn, kết hợp với các hoạt động đốt rác, đốt phụ phẩm nông nghiệp và đốt vàng mã tại các đền chùa dịp cuối năm, đã làm lượng phát thải trong không khí tăng mạnh.

Toàn thành phố hiện có khoảng 7,6 triệu phương tiện giao thông, chưa kể lượng phương tiện từ các tỉnh lân cận đổ về, tạo áp lực rất lớn lên môi trường.

Bên cạnh đó, công tác giám sát xây dựng vẫn chưa thực sự chặt chẽ. Nhiều công trình chưa tuân thủ nghiêm các biện pháp che chắn, vệ sinh công trường hay rửa xe trước khi ra đường, khiến bụi dễ dàng phát tán ra môi trường xung quanh.

Các hoạt động sản xuất công nghiệp trong thành phố và vùng lân cận cùng với hệ thống làng nghề sử dụng nhiên liệu đốt truyền thống, cũng đóng góp đáng kể vào tình trạng ô nhiễm.

Khi kết hợp với điều kiện thời tiết bất lợi vào cuối năm, không khí tại Hà Nội trở nên mịt mù và nồng độ bụi mịn PM2.5 tăng cao, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe cộng đồng.

Theo các chuyên gia nghiên cứu, AQI là chỉ số phản ánh chất lượng không khí, dao động từ 0 đến trên 300. Trong đó, mức 0-50 được coi là tốt, an toàn cho sức khỏe; còn các giá trị trên 200 đã bước vào ngưỡng có hại.

Khi AQI vượt 300, chất lượng không khí được xếp mức nguy hiểm và mọi người đều có nguy cơ bị ảnh hưởng, đặc biệt là trẻ nhỏ, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và những người có bệnh lý hô hấp.

Bụi mịn PM2.5 là yếu tố gây lo ngại nhất bởi chúng có kích thước rất nhỏ, dễ dàng đi sâu vào đường thở, lọt vào phổi rồi theo máu lan tới nhiều cơ quan. Việc tiếp xúc thường xuyên với loại bụi này có thể gây ra các biểu hiện như hắt hơi, sổ mũi, khô mắt, khó thở. Về lâu dài, chúng làm suy giảm chức năng phổi, tăng nguy cơ viêm phế quản mạn tính, đột quỵ, bệnh tim mạch và thậm chí ung thư.

Các chuyên gia khuyến cáo rằng khi chất lượng không khí lên đến mức nguy hại (AQI 301–500), người dân nên hạn chế tối đa việc ra ngoài và tạm ngừng mọi hoạt động ngoài trời.

Tại nhà, cần đóng kín cửa để giảm tiếp xúc với nguồn ô nhiễm. Nếu buộc phải di chuyển, nên sử dụng khẩu trang chuyên dụng lọc PM2.5, kết hợp kính bảo vệ mắt.

Sau khi trở về, việc rửa mặt và vệ sinh mũi họng bằng nước muối sinh lý giúp loại bỏ lớp bụi bám lại. Người dân cũng được khuyến khích ngừng chạy bộ, đạp xe hay tập thể thao ngoài trời, chuyển sang luyện tập trong nhà để tránh hít phải lượng lớn chất ô nhiễm khi vận động mạnh.

Viên Minh

Nguồn VTC : https://vtcnews.vn/vi-sao-ha-noi-bui-min-day-dac-o-nhiem-khong-khi-o-top-cao-nhat-the-gioi-ar990511.html