Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm và Bí thư thứ nhất Đảng Cộng sản Cuba, Chủ tịch Cuba Miguel Diaz Canel Bermudez duyệt Đội danh dự trong chuyến thăm cấp Nhà nước tới Cuba, tháng 9/2024. (Nguồn: TTXVN)
Từ nền tảng tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh và Anh hùng José Martí, hai dân tộc tuy cách xa về địa lý, khác biệt về ngôn ngữ và văn hóa nhưng gắn bó bởi khát vọng độc lập, tự do và lý tưởng cách mạng. Sáu mươi lăm năm không chỉ là một mốc thời gian mà là biểu tượng của tình bạn thủy chung, hiếm có trong lịch sử quan hệ quốc tế.
Tình đoàn kết trong chiến đấu bảo vệ và xây dựng Tổ quốc
Trong những năm tháng chiến tranh, Cuba luôn ở bên cạnh Việt Nam bằng cả lời nói và hành động. Lời tuyên bố bất hủ của Lãnh tụ Fidel Castro “Vì Việt Nam, Cuba sẵn sàng hiến dâng cả máu của mình” đã đi vào tâm khảm nhân dân hai nước. Cuba là nước đầu tiên ở Tây bán cầu thiết lập quan hệ ngoại giao với Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, công nhận Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam, thành lập Ủy ban đoàn kết với Việt Nam. Từ La Habana, những bản tin và phong trào ủng hộ Việt Nam lan tỏa khắp Mỹ Latinh, thắp lên ngọn lửa đoàn kết với nhân dân Việt Nam. Hình ảnh Fidel Castro thăm vùng mới giải phóng Quảng Trị năm 1973 mãi là biểu tượng của tình đoàn kết quốc tế cao cả.
Đại sứ Việt Nam tại Cuba kiêm nhiệm Cộng hòa Dominica Lê Quang Long. (Nguồn: ĐSQ Việt Nam tại Cuba)
Dù bị bao vây, cấm vận, Cuba vẫn hào phóng viện trợ cho Việt Nam hàng trăm nghìn tấn hàng hóa, ngoại tệ, thiết bị và giúp Việt Nam tái thiết sau chiến tranh với 5 công trình kinh tế - xã hội đến nay vẫn phát huy hiệu quả. Chỉ một năm sau khi thiết lập quan hệ, 23 thanh niên Việt Nam đầu tiên sang Cuba học tiếng Tây Ban Nha, mở đầu cho hành trình hợp tác đào tạo hàng nghìn kỹ sư, bác sĩ, cử nhân Việt Nam.
Sau chiến tranh, dù còn nhiều khó khăn, Việt Nam vẫn chia sẻ, viện trợ lương thực, hàng hóa, kỹ thuật, cùng Cuba vượt qua “thời kỳ đặc biệt” và đồng hành trong công cuộc cập nhật hóa mô hình kinh tế - xã hội của Cuba. Truyền thống “chia sẻ những gì mà mình có” tiếp tục được khẳng định trong đại dịch Covid-19 và gần đây là Phong trào ủng hộ nhân dân Cuba do hội Chữ Thập đỏ Việt Nam phát động với hơn 2 triệu lượt người dân và doanh nghiệp Việt Nam hưởng ứng. Những nghĩa cử đó không chỉ mang ý nghĩa nhân đạo, mà còn là thông điệp của niềm tin, đồng cảm và trách nhiệm quốc tế giữa hai nước anh em.
Với tinh thần “đoàn kết anh em”, “hợp tác toàn diện” và “tin cậy lẫn nhau”, hai nước luôn duy trì trao đổi sâu rộng, chân thành về kinh nghiệm trong công cuộc phát triển ở mỗi nước, biến tình cảm cách mạng thành sức mạnh hợp tác thực tiễn.
Hợp tác toàn diện và bền vững
Trải qua 65 năm, quan hệ Việt Nam - Cuba không ngừng được củng cố và mở rộng trên mọi lĩnh vực. Hai nước duy trì trao đổi đoàn cấp cao, ký kết nhiều thỏa thuận hợp tác về kinh tế, thương mại, nông nghiệp, chăn nuôi, y tế, quốc phòng, an ninh, văn hóa, giáo dục, hợp tác liên nghị viện và hợp tác địa phương; đồng thời nỗ lực tháo gỡ khó khăn, tạo dựng môi trường thuận lợi cho các dự án song phương.
Các chuyến thăm cấp Nhà nước của Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm (9/2024) và Bí thư thứ Nhất, Chủ tịch nước Miguel Díaz-Canel (9/2025) mở ra giai đoạn phát triển mới: Quan hệ chính trị, quốc phòng, an ninh là nền tảng, hợp tác kinh tế - thương mại - đầu tư là động lực, hợp tác địa phương và giao lưu nhân dân là cầu nối, mở rộng sang năng lượng tái tạo, công nghệ sinh học, dược phẩm và du lịch - hướng tới hiệu quả thiết thực vì lợi ích nhân dân hai nước.
Việt Nam hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Cuba tại châu Á và nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất khu vực này tại Cuba, với các dự án tiêu biểu của Viglacera, Thái Bình, Agri VMA tại Đặc khu phát triển Mariel. Ngày càng nhiều doanh nghiệp Việt Nam quan tâm đến môi trường đầu tư tại Cuba.
Trong nông nghiệp, lĩnh vực hợp tác chiến lược, Việt Nam hỗ trợ Cuba trồng lúa, ngô và chuyển giao kỹ thuật, góp phần bảo đảm an ninh lương thực. Dự án hợp tác phát triển lúa gạo (2002 - 2025) mang lại kết quả rõ rệt, nâng cao năng suất và tiếp tục gieo “hạt vàng hợp tác” trong giai đoạn mới, góp phần hỗ trợ Cuba thực hiện Chiến lược chủ quyền lương thực.
Các dự án, chương trình hợp tác công nghệ sinh học trong y dược và nông nghiệp, kết hợp thế mạnh khoa học của Cuba với năng lực công nghiệp của Việt Nam đang được triển khai tích cực và hứa hẹn hướng hợp tác mới mang tính thực tiễn và nhân văn sâu sắc.
Bí thư thứ Nhất, Chủ tịch nước Cuba Miguel Díaz-Canel Bermúdez trò chuyện cùng Đại sứ Lê Quang Long tại Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, Thống nhất đất nước do Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Cuba tổ chức tại Cung Cách mạng, thủ đô La Habana, ngày 29/4/2025. (Nguồn: Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba)
Đoàn kết trên trường quốc tế
Việt Nam và Cuba luôn phối hợp chặt chẽ tại các diễn đàn quốc tế, đặc biệt tại Liên hợp quốc, Phong trào Không liên kết. Việt Nam nhất quán ủng hộ Cuba trong yêu cầu dỡ bỏ lệnh bao vây, cấm vận đơn phương và đưa Cuba ra khỏi danh sách “các nước tài trợ khủng bố”. Cuba luôn ủng hộ Việt Nam trong các cơ chế quốc tế, đồng thời hai bên phối hợp trong việc Cuba gia nhập Hiệp ước Thân thiện và Hợp tác Đông Nam Á (TAC) và ứng cử vào Hội đồng Nhân quyền Liên hợp quốc.
Trong dòng chảy mới của thời đại, Việt Nam và Cuba đều coi bồi dưỡng thế hệ trẻ và nuôi dưỡng tình hữu nghị giữa thanh niên hai nước là nhiệm vụ trọng tâm để kế thừa và phát triển quan hệ đặc biệt giữa hai nước. Trong Năm Hữu nghị 2025, nhiều hoạt động giao lưu sôi nổi được tổ chức, như thi vẽ, viết, liên hoan thanh niên và mạng lưới thanh niên Việt Nam - Cuba vì hòa bình và phát triển bền vững.
Với sự kết nối của Đại sứ quán Việt Nam tại Cuba, chuyến thăm Đà Nẵng của học sinh Trường Nguyễn Văn Trỗi (La Habana) để lại dấu ấn xúc động, giúp các em hiểu hơn về đất nước, con người và văn hóa Việt Nam. Đó là minh chứng sống động cho sức sống của mối quan hệ đang được thế hệ trẻ tiếp nối và phát huy.
Bên cạnh hợp tác giữa các bộ, ngành và tổ chức trung ương, trao đổi và kết nối giữa các địa phương hai nước cũng ngày càng được tăng cường, góp phần đưa quan hệ hữu nghị đi vào chiều sâu và thực chất. Hà Nội và La Habana, Bình Dương và Artemisa, Đồng Nai và Pinar del Río, cùng nhiều địa phương khác đã thiết lập quan hệ hợp tác, trao đổi đoàn, chia sẻ kinh nghiệm về quản lý đô thị, phát triển công nghiệp, nông nghiệp, giáo dục, văn hóa và giao lưu thanh niên.
Đại sứ Lê Quang Long (thứ 2, trái sang) thăm cánh đồng lúa thuộc dự án hợp tác giữa hai bên tại Cuba. (Nguồn: TTXVN)
Biểu tượng sáng ngời của thế kỷ XXI
Trải qua 65 năm, tình hữu nghị Việt Nam - Cuba đã chứng minh sức sống mãnh liệt của một mối quan hệ được xây dựng bằng lý tưởng, niềm tin và hành động.
Tại mỗi cuộc làm việc, chuyến công tác đến các cơ quan, tổ chức và các địa phương của Cuba, Đại sứ và cán bộ Đại sứ quán đều được đón tiếp bằng tình cảm nồng hậu và những lời khẳng định chân thành về mối quan hệ anh em giữa hai nước. Các đồng chí lãnh đạo, cán bộ và nhiều người dân Cuba đều bày tỏ niềm vui, tự hào trước những thành tựu của Việt Nam, coi đó là nguồn cổ vũ cho chính hành trình đổi mới của mình.
Trong bối cảnh thế giới biến động, Việt Nam và Cuba vẫn đồng hành, chia sẻ, giúp đỡ nhau như hai người anh em ruột thịt. Với nền tảng vững chắc, sự lãnh đạo sáng suốt của hai Đảng và sự tiếp nối của thế hệ trẻ, quan hệ Việt Nam - Cuba chắc chắn sẽ ngày càng bền chặt, trở thành biểu tượng sáng ngời của tình hữu nghị quốc tế thế kỷ XXI.
Lê Quang Long