Hai cựu quan chức của cơ quan đối ngoại Liên minh châu Âu vừa bị bắt giữ: Federica Mogherini và Stefano Sannino
Bê bối tại Cơ quan đối ngoại châu Âu
Ngày 2-12, Cảnh sát Bỉ đã tạm giữ bà Federica Mogherini (52 tuổi), một chính trị gia trung tả người Italia từng đảm nhiệm các vị trí chính trị cấp cao như: Phó Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), Giám đốc Cơ quan hành động đối ngoại châu Âu (EEAS, từ năm 2014 đến 2019). Hai ngày sau khi bị bắt, bà Federica Mogherini đã từ chức Hiệu trưởng Học viện Ngoại giao Liên minh châu Âu. Nữ chính trị gia này cũng từng giữ chức Ngoại trưởng Italia trong thời gian ngắn năm 2014. Nhân vật thứ hai là Stefano Sannino (người Italia) từng là Tổng Thư ký EEAS từ năm 2021 đến 2025. Ngày 3-12, ông Sannino cho biết sẽ rời vị trí Tổng Giám đốc phụ trách Trung Đông, Bắc Phi và vùng Vịnh của Ủy ban châu Âu vào cuối tháng này.
Vụ bắt giữ 2 chính trị gia có tiếng trong cuộc điều tra của Văn phòng Công tố châu Âu đã gây chấn động tại Brussels và Rome. Văn phòng Công tố châu Âu cho biết họ “nghi ngờ mạnh mẽ” về quy trình đấu thầu không công bằng khi thành lập Học viện Ngoại giao Liên minh châu Âu năm 2021-2022 - thời điểm bà Mogherini làm Hiệu trưởng. Nếu được chứng minh, tội danh có thể cấu thành là gian lận mua sắm, tham nhũng, xung đột lợi ích và vi phạm bí mật nghề nghiệp. Những cáo buộc này được cho là sẽ châm ngòi cho vụ bê bối lớn nhất nhấn chìm Brussels kể từ sau vụ từ chức hàng loạt tại EC vào năm 1999 vì những cáo buộc quản lý tài chính yếu kém.
Sự việc xảy ra đúng 1 năm sau nhiệm kỳ thứ hai trên cương vị Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC), bà Ursula von der Leyen phải tìm cách tránh vướng vào bê bối đã xảy ra từ những năm đầu bà nhậm chức. Ngay lập tức, đã có những lời kêu gọi Chủ tịch Ursula von der Leyen phải đối mặt với cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm lần thứ tư. Giới quan sát cho rằng, vụ việc này dường như sẽ làm gia tăng căng thẳng trong mối quan hệ vốn đã căng thẳng giữa bà von der Leyen và bà Kaja Kallas - người đứng đầu hiện tại của EEAS, Đại diện Cấp cao EU. “Tôi biết những người không thích von der Leyen sẽ dùng điều này để chống lại bà ấy” - một quan chức EU nói. “Thật không công bằng khi bà ấy phải đối mặt với một động thái khiển trách vì những gì Cơ quan Hành động đối ngoại có thể đã làm. Bà ấy không phải chịu trách nhiệm cho tất cả các tổ chức cấp dưới” - vị quan chức này nói thêm.
Cuộc khủng hoảng mới của Brussels?
Bên cạnh đó, cuộc điều tra nhắm vào 2 nhân vật Federica Mogherini và Stefano Sannino diễn ra trong bối cảnh các đảng phái hoài nghi châu Âu, dân túy và cực hữu đang hứng chịu làn sóng bất mãn từ cử tri, đồng thời cũng là lúc EU đang gây sức ép lên các quốc gia trong và ngoài khối về các vụ bê bối tham nhũng của chính họ. “Thật buồn cười khi Brussels lên lớp mọi người về “pháp quyền” trong khi các thể chế của chính họ lại phạm pháp” - ông Zoltán Kovács, Người phát ngôn của Chính phủ Hungary - quốc gia đang phải đối mặt với sự chỉ trích của EU - phát biểu trên mạng xã hội X.
Theo phân tích trên tờ Politico, EU đã phải vật lộn để thoát khỏi một loạt vụ bê bối tham nhũng kể từ đầu thập kỷ này. Các cuộc đột kích hôm 2-12 diễn ra sau vụ bê bối “Qatargate” năm 2022, khi quốc gia vùng Vịnh này bị cáo buộc tìm cách gây ảnh hưởng đến các Nghị sĩ châu Âu (MEP) thông qua hối lộ và quà cáp, cũng như cuộc điều tra hối lộ năm nay về các hoạt động vận động hành lang của gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc Huawei tại châu Âu. Những cuộc điều tra đó chủ yếu liên quan đến các thành viên của Nghị viện châu Âu.
Nhưng EC cũng không tránh khỏi những cáo buộc về hành vi sai trái. Năm 2012, Ủy viên Y tế lúc bấy giờ là John Dalli đã từ chức vì vụ bê bối vận động hành lang thuốc lá. Bản thân bà Von der Leyen cũng đã phải chịu sự chỉ trích từ Tòa án chung của EU, với phán quyết hồi đầu năm nay rằng bà không nên che giấu các tin nhắn văn bản mà bà đã trao đổi với Giám đốc điều hành của tập đoàn dược phẩm khổng lồ Pfizer trong đại dịch Covid-19.
Sự việc vỡ lở hôm 2-12 được cho là còn nguy hiểm hơn nhiều đối với EC, xét đến danh tiếng của các nghi phạm và mức độ nghiêm trọng của các cáo buộc mà họ phải đối mặt.
Yến Chi