Vũ khí 'giá mềm' biến F-16 Ukraine thành khắc tinh của UAV bầy đàn Nga

13 giờ trướcBài gốc

Không phải là những tên lửa không đối không triệu đô, chính loại vũ khí "bình dân" này đang trở thành chìa khóa giúp Ukraine giải quyết bài toán kinh tế nan giải khi đối đầu với chiến thuật bầy đàn UAV giá rẻ của Nga.

Hình minh họa F-16 Ukraine tiêu diệt UAV/drone đối thủ - Ảnh: Không quân Ukraine

Bằng chứng từ thực địa

Thông tin về việc Không quân Ukraine tích hợp vũ khí mới bắt đầu rộ lên khi kênh Telegram chuyên về quân sự Avia OFN đăng tải những hình ảnh cận cảnh về giá treo vũ khí trên một chiếc F-16AM. Các chuyên gia phân tích hình ảnh quân sự (OSINT) đã nhanh chóng nhận diện sự hiện diện của thiết bị phóng LAU-131/A - loại bệ phóng chuyên dụng cho rocket cỡ nòng 70mm Hydra-70.

Bức ảnh cho thấy mỗi bên cánh của chiếc F-16 mang theo một cụm phóng LAU-131, mỗi cụm chứa 7 quả rocket. Điểm mấu chốt nằm ở chỗ, đây không phải là những quả rocket Hydra-70 bình thường (không dẫn đường) vốn được dùng để tấn công diện rộng trong các cuộc xung đột trước đây. Phần đầu của các quả rocket này được tích hợp bộ phận dẫn đường bằng laser, xác nhận chúng là biến thể APKWS II (Hệ thống vũ khí tiêu diệt chính xác tiên tiến).

Hệ thống APKWS II được trang bị trên tiêm kích F-16 thuộc biên chế Không quân Ukraine - Ảnh: Avia OFN

Ngoài các rocket dẫn đường, chiếc F-16 này còn mang theo tên lửa tầm nhiệt AIM-9 Sidewinder ở đầu mút cánh. Quan trọng nhất là thiết bị AN/AAQ-33 Sniper Advanced Targeting Pod (ATP) treo dưới thân máy bay. Đây là hệ thống ngắm bắn hiện đại, hoạt động như “con mắt thần” giúp máy bay chiếu tia laser vào mục tiêu để dẫn đường cho rocket APKWS II.

Khi kết hợp bệ phóng LAU-131 chứa rocket APKWS II với pod chỉ thị mục tiêu Sniper, F-16 hình thành một tổ hợp chuyên đánh chặn UAV rất hiệu quả. Điều này cho thấy Ukraine đã có trong tay một giải pháp phòng không tầm thấp giá rẻ nhưng cực kỳ hữu dụng trước các đợt tấn công bằng máy bay không người lái. Giới quan sát nhận định, Ukraine nhiều khả năng đã triển khai APKWS II trên quy mô lớn ở nhiều phi đội F-16 khác nhau, chứ không chỉ dừng lại ở thử nghiệm đơn lẻ.

Giải mã công nghệ “biến sắt vụn" thành vũ khí thông minh

Để hiểu tại sao sự kiện này lại quan trọng, cần đi sâu vào bản chất kỹ thuật của hệ thống vũ khí tiêu diệt chính xác tiên tiến (APKWS). Về cơ bản, quân đội Mỹ và các đồng minh NATO đang sở hữu một kho dự trữ khổng lồ hàng triệu quả rocket Hydra-70 không dẫn đường. Trong môi trường tác chiến hiện đại đòi hỏi sự chính xác tuyệt đối, số rocket này dần trở nên lỗi thời nếu sử dụng theo cách truyền thống.

Góc nhìn khác của hệ thống APKWS II được trang bị trên tiêm kích F-16 Ukraine - Ảnh: Avia OFN

Do đó, APKWS ra đời như một giải pháp nâng cấp mang tính cách mạng về hiệu quả đầu tư. Thay vì sản xuất một tên lửa mới hoàn toàn, nhà sản xuất BAE Systems đã chế tạo một bộ kít dẫn đường (mã hiệu WGU-59/B) nằm ở phần thân giữa của quả rocket, xen giữa đầu nổ và động cơ đẩy. Bộ kít này bao gồm các cánh lái linh hoạt và đầu dò laser bán chủ động.

Cơ chế hoạt động của nó khá đơn giản nhưng hiệu quả. Khi được phóng đi, các cánh lái sẽ bung ra, đầu dò sẽ tìm kiếm tín hiệu tia laser được chiếu liên tục vào mục tiêu (từ pod Sniper trên máy bay hoặc từ lực lượng đặc nhiệm mặt đất). Cơ chế này biến một quả rocket tản mát trở thành một vũ khí tấn công chính xác cao (tỷ lệ trúng đích trên 90%), với khả năng tiêu diệt các mục tiêu di động như xe thiết giáp nhẹ và đặc biệt là các loại UAV bay chậm.

Mô hình thử nghiệm công nghệ dẫn đường hai chế độ đang được phát triển cho APKWS II - Ảnh: TWZ

Thoát khỏi cái bẫy "bất đối xứng"

Trong suốt thời gian qua, lực lượng phòng không Ukraine đã phải đối mặt với một sự chênh lệch chi phí phi lý. Nga sử dụng các loại UAV cảm tử dòng Shahed-136/131 (hay còn gọi là Geran-2) hoặc các dòng mới hơn như Gerbera với chi phí sản xuất cực thấp, ước tính chỉ từ 20.000 đến 50.000 USD mỗi chiếc. Để bắn hạ chúng, Ukraine thường xuyên phải kích hoạt các loại tên lửa phòng không đắt đỏ.

Một chiếc F-16 của Ukraine được nhìn thấy mang theo tổ hợp vũ khí gồm tên lửa AIM-120 và AIM-9 - Ảnh: Không quân Ukraine

Một phép tính đơn giản cho thấy sự lãng phí khủng khiếp. Một quả tên lửa tầm nhiệt AIM-9X Sidewinder có giá khoảng 400.000 - 500.000 USD. Một quả tên lửa dẫn đường bằng radar chủ động AIM-120 AMRAAM thậm chí có giá lên tới hơn 1 triệu USD. Việc dùng tên lửa triệu đô để đổi lấy một chiếc máy bay không người lái giá rẻ là một chiến lược không thể duy trì lâu dài, dẫn đến nguy cơ cạn kiệt kho vũ khí chiến lược nhanh chóng.

Sự xuất hiện của APKWS II thay đổi hoàn toàn cục diện này. Theo các hợp đồng quân sự gần đây của Lầu Năm Góc, đơn giá cho mỗi quả rocket APKWS dao động trong khoảng 30.000 - 31.000 USD. Con số này tạo ra tỷ lệ chuyển đổi chi phí 1:1, hoặc thậm chí có lợi cho Ukraine. Điều này cho phép Không quân Ukraine tiết kiệm các loại tên lửa cao cấp AIM-120 và AIM-9 cho các mục tiêu có giá trị cao hơn như tiêm kích Su-35, Su-34 hay tên lửa hành trình Kalibr của Nga.

Một tiêm kích Mỹ dùng rocket được trang bị APKWS tiêu diệt drone/UAV đối thủ - Ảnh động: Quân đội Mỹ

Lợi thế chiến thuật trước bầy UAV

Không chỉ giải quyết vấn đề tiền bạc, APKWS II còn mở rộng đáng kể "độ sâu băng đạn" của mỗi chiếc F-16. Trong cấu hình tiêm kích thông thường, một chiếc F-16 chỉ có thể mang tối đa 4 đến 6 tên lửa không đối không. Điều này đồng nghĩa với việc trong một lần xuất kích, phi công chỉ có thể giao chiến với số lượng mục tiêu rất hạn chế trước khi phải quay về tái nạp.

Ngược lại, với rocket 70mm, câu chuyện hoàn toàn khác. Mỗi ống phóng LAU-131 chứa được 7 quả rocket. Một chiếc F-16 có thể dễ dàng mang theo 2 đến 4 ống phóng này mà không ảnh hưởng nhiều đến khí động học. Như vậy, về mặt lý thuyết, một chiếc F-16 có thể mang tới 14 hoặc 28 quả rocket APKWS II trong một lần xuất kích.

Một ống phóng trên F-16 có thể chứa được 7 rocket được trang bị APKWS - Ảnh: BAE Systems

Khả năng mang vác số lượng lớn này cực kỳ quan trọng khi đối phó với chiến thuật "bầy đàn". Nga thường phóng hàng chục chiếc Shahed cùng lúc để làm quá tải hệ thống phòng không đối phương. Với 28 quả rocket dẫn đường chính xác, một biên đội F-16 gồm 2 chiếc có thể tạo ra một "lưới lửa" dày đặc, đủ sức dọn dẹp một làn sóng tấn công lớn của UAV mà không cần quay về căn cứ tiếp đạn.

Tuy nhiên, APKWS II cũng có hạn chế. Nó không phải vũ khí "bắn - quên". Máy bay phải chiếu laser liên tục vào mục tiêu cho đến khi rocket chạm nổ. Điều này đòi hỏi phi công phải duy trì đường bay ổn định trong thời gian dẫn đường, khiến việc tấn công nhiều mục tiêu cùng lúc khó khăn hơn so với tên lửa chủ động. Dẫu vậy, phương pháp "buddy lasing" (một máy bay chiếu laser cho máy bay khác bắn) hoặc các phiên bản nâng cấp trong tương lai có thể khắc phục điểm yếu này.

Bối cảnh khốc liệt

Việc bổ sung vũ khí cho F-16 diễn ra trong thời điểm Ukraine đang đối mặt với áp lực lớn đối với hệ thống năng lượng và hạ tầng quân sự. Theo thông tin phía Ukraine công bố, trong một đợt tấn công qua đêm cuối tuần, Nga đã triển khai tổng cộng 653 máy bay không người lái và 51 tên lửa vào nhiều khu vực khác nhau.

Tổng thống Volodymyr Zelensky cho biết các mục tiêu chủ yếu tiếp tục là cơ sở năng lượng. Báo cáo thiệt hại ban đầu ghi nhận tòa nhà ga đường sắt trung tâm tại thành phố Fastiv bị trúng máy bay không người lái và bốc cháy. Các vùng Chernihiv, Zaporizhzhia, Lviv và Dnipropetrovsk cũng báo cáo những tổn thất liên quan đến cơ sở hạ tầng.

Hiện trường sau đợt tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái quy mô lớn của Nga vào Ukraine vào rạng sáng 6.12 - Ảnh: Cơ quan Tình trạng Khẩn cấp Nhà nước Ukraine

Thời gian qua, Nga đã tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào những mục tiêu mà họ xác định là cơ sở hạ tầng quân sự liên quan đến Ukraine. Giới chức Nga tuyên bố đây là các biện pháp đáp trả những vụ tập kích từ phía Ukraine mà họ mô tả là hành động nhắm vào cơ sở hạ tầng quan trọng và khu dân cư trên lãnh thổ Nga. Phía Nga cũng khẳng định rằng các cuộc tấn công của họ không nhằm vào dân thường.

Trong khi các tổ hợp phòng không mặt đất như Patriot hay NASAMS tại Ukraine vẫn hoạt động hiệu quả, chúng ngày càng thiếu hụt đạn dược và không thể bao phủ toàn bộ lãnh thổ rộng lớn. Hơn nữa, dòng viện trợ quân sự từ Mỹ đang gặp trở ngại và chuyển sang cơ chế PURL (ưu tiên cung cấp qua tài chính nước thứ ba), khiến nguồn cung trực tiếp bị gián đoạn. Chính vì thế, việc F-16 có thể chia sẻ nhiệm vụ đánh chặn bằng vũ khí giá rẻ là yếu tố sống còn để giảm tải áp lực cho hệ thống phòng thủ mặt đất.

Nhìn ở góc độ rộng hơn, việc tích hợp rocket dẫn đường APKWS II chỉ là một phần trong kế hoạch hiện đại hóa lực lượng không quân mà Ukraine đang theo đuổi. Tổng thống Volodymyr Zelensky thời gian gần đây đã công bố mục tiêu xây dựng phi đội khoảng 250 máy bay chiến đấu hiện đại, trong đó bao gồm F-16 của Mỹ, Gripen của Thụy Điển và Rafale của Pháp. Ông mô tả đây là định hướng dài hạn nhằm củng cố sức mạnh phòng không - không quân của Ukraine.

Theo tờ Le Monde (Pháp), Ukraine đến nay đã tiếp nhận khoảng 70 tiêm kích F-16 từ các đối tác quốc tế như Đan Mạch, Hà Lan và Hy Lạp. Dòng máy bay này, tiếp tục đóng vai trò nòng cốt trong lực lượng không quân Ukraine. Với thiết kế khí động học tối ưu, khả năng đạt tốc độ tới Mach 2 (2.550km/h), và được trang bị radar mảng pha quét điện tử chủ động (AESA), F-16 vẫn là một trong những nền tảng chiến đấu quan trọng nhất mà Ukraine đang sở hữu.

Hoàng Vũ

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/vu-khi-gia-mem-bien-f-16-ukraine-thanh-khac-tinh-cua-uav-bay-dan-nga-242028.html