Xây dựng vùng nguyên liệu dừa chất lượng cao, hướng tới giá trị bền vững

2 giờ trướcBài gốc

Thiếu giống chất lượng và nguy cơ sâu bệnh

Gắn bó gần 35 năm với vườn dừa ở xã Đồng Khởi (Vĩnh Long), ông Lê Văn Hậu vẫn chưa hết bàng hoàng sau đợt dịch sâu đầu đen bùng phát mới đây. “Trước đây, mỗi cây dừa cho 80–100 trái/năm, giờ chỉ còn khoảng 40–50 trái, năng suất giảm gần một nửa”, ông Lê Văn Hậu chia sẻ. Vườn dừa giảm năng suất, cộng với tình trạng hạn mặn diễn biến phức tạp nên chất lượng dừa bị ảnh hưởng, trái nhỏ hơn, khó bán được giá cao.

“Nếu không có biện pháp phòng trừ sâu kịp thời và cải thiện nguồn nước, dừa sẽ càng yếu, năng suất càng giảm. Người nông dân chúng tôi sống nhờ dừa mà giờ phải chịu thiệt hại liên tiếp, chỉ mong có giống kháng bệnh và nước ngọt đủ để “cứu” vườn dừa”, ông Lê Văn Hậu nói.

Dừa khô nguyên liệu phục vụ cho sản xuất, chế biến. Ảnh: TÍN HUY

Bà Huỳnh Thị Ngọc Diễm, Phó Giám đốc Trung tâm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật phía Nam cho biết, ĐBSCL hiện là vùng trồng dừa lớn nhất cả nước nhưng đang thiếu nguồn giống chất lượng cao và kháng bệnh. Một số diện tích bị thiệt hại nặng do nông dân tự nhân giống hoặc mua giống trôi nổi, không rõ nguồn gốc. Việc quản lý dịch hại còn manh mún, thiếu sự phối hợp đồng bộ giữa các địa phương, khiến nguy cơ lây lan bệnh từ vùng này sang vùng khác luôn cao.

Song song đó, quy mô sản xuất nhỏ, phân tán là điểm nghẽn khiến ngành dừa khó hình thành các vùng nguyên liệu đạt chuẩn phục vụ xuất khẩu. Phần lớn nông hộ chưa tuân thủ quy trình sản xuất bền vững, còn lạm dụng phân bón và thuốc bảo vệ thực vật, ảnh hưởng đến chất lượng nông sản và môi trường sinh thái. Thiếu liên kết chuỗi giữa nông dân – hợp tác xã – doanh nghiệp chế biến khiến giá trị gia tăng của trái dừa chưa tương xứng với tiềm năng.

Theo ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Vĩnh Long, tỉnh hiện có gần 120.000ha dừa với khoảng 22 triệu cây, chiếm hơn 50% diện tích dừa cả nước, khẳng định vị thế là trung tâm sản xuất và chế biến dừa lớn nhất Việt Nam. Bên cạnh những con số ấn tượng, ngành dừa Vĩnh Long vẫn đối mặt nhiều khó khăn. Diện tích trồng dừa còn manh mún, bình quân mỗi hộ chỉ 0,3–0,4 ha, tỷ lệ liên kết chuỗi thấp, làm giảm hiệu quả sản xuất và khả năng kiểm soát chất lượng. Biến đổi khí hậu, hạn hán, triều cường và xâm nhập mặn đang làm giảm năng suất, rụng trái non, đồng thời thoái hóa đất. Các loại sâu bệnh như bọ dừa, đuông dừa và sâu đầu đen diễn biến phức tạp, gây thiệt hại nặng nề. Giá dừa nguyên liệu biến động mạnh, trong khi chế biến sâu và bảo quản dừa tươi vẫn còn thủ công, chưa khai thác tối đa giá trị sản phẩm.

Hướng tới giá trị bền vững

Ông Văn Hữu Huệ, Phó Giám đốc Sở NN-MT tỉnh Vĩnh Long cho biết, thời gian tới, chúng tôi tập trung phát triển vùng nguyên liệu hữu cơ đạt chuẩn quốc tế, áp dụng quy trình canh tác tiết kiệm nước, giảm phát thải và quản lý sâu bệnh theo hướng sinh học. “Hiện toàn tỉnh có hơn 30.000ha dừa hữu cơ đạt tiêu chuẩn quốc tế và 156 mã số vùng trồng được cấp cho xuất khẩu, chủ yếu sang các thị trường Trung Quốc, Mỹ, EU và Nhật Bản”, ông Văn Hữu Huệ cho hay.

Dừa hột tại HTX Nông nghiệp Định Thủy được xuất bán cho doanh nghiệp chế biến. Ảnh: TÍN HUY

Ông Huỳnh Khắc Nhu, Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Trà Bắc (Trabaco) cho biết, các thành viên trong Cộng đồng Dừa châu Á - Thái Bình Dương đều đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về đồng nhất giống và độ tuổi cây trồng để đảm bảo chất lượng nguyên liệu xuất khẩu. Theo ông, Malaysia đang hướng tới năng suất 150 trái mỗi cây và mật độ trồng 200 - 250 cây/ha, nhờ áp dụng giống cao sản và kỹ thuật canh tác tiên tiến. Đây là xu hướng mà Việt Nam cần nhanh chóng thích ứng nếu muốn đưa ngành dừa đạt hiệu quả kinh tế cao.

Theo PGS-TS Nguyễn Phương Thảo, Trường Đại học Quốc tế (Đại học Quốc gia TPHCM) việc ứng dụng công nghệ sinh học là hướng đi tất yếu. Nhân giống bằng nuôi cấy mô, công nghệ Multipuno hay chỉnh sửa gen sẽ giúp phát triển giống năng suất cao, phù hợp với điều kiện khí hậu và đất đai, đồng thời nâng cao khả năng thích nghi với hạn mặn.

Cùng quan điểm, ông Nguyễn Quý Dương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho rằng khâu giống là “dư địa” quan trọng, nhất là khi ngày càng nhiều quốc gia đặt hàng giống dừa Việt Nam. Ông đề xuất ngành dừa không chỉ tập trung xuất khẩu các sản phẩm hữu hình mà còn hướng tới “sản phẩm không khói”, như phát triển du lịch vườn dừa hoặc khai thác tín chỉ carbon – những giá trị mới từ khả năng hấp thu CO₂ vượt trội của cây dừa.

TÍN HUY

Nguồn SGGP : https://sggp.org.vn/xay-dung-vung-nguyen-lieu-dua-chat-luong-cao-huong-toi-gia-tri-ben-vung-post823083.html