Xuất nhập khẩu giảm tốc, Hải quan dồn lực cải cách, chuyển đổi số, chống thất thu

2 giờ trướcBài gốc

Đà giảm tốc của hoạt động xuất khẩu diễn ra liên tiếp

Theo dữ liệu thống kê sơ bộ của Cục Hải quan, tổng trị giá hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam trong kỳ 1 tháng 11/2025 đạt 19,25 tỷ USD, giảm 15,2% so với kỳ 2 tháng 10 (tương ứng giảm 3,45 tỷ USD). Xuất khẩu giảm ở các nhóm hàng: máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng giảm 611 triệu USD, máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 591 triệu USD, điện thoại các loại và linh kiện giảm 522 triệu USD, hàng dệt may giảm 294 triệu USD...

Dù giảm tốc so với các tháng trước, song so với cùng kỳ năm ngoái, trị giá xuất khẩu vẫn tăng mạnh. Tính đến hết 15/11/2025, tổng trị giá xuất khẩu của Việt Nam đạt 410,28 tỷ USD, tăng 16,1% tương ứng tăng 56,85 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024. Tăng kỷ lục là các nhóm hàng tăng như: máy vi tính sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 30,01 tỷ USD, máy móc, thiết bị, dụng cụ và phụ tùng tăng 5,33 tỷ USD, cà phê tăng 2,93 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024

Số liệu thống kê của Cục Hải quan cũng cho thấy trị giá xuất khẩu hàng hóa của các doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) trong kỳ 1/11/2025 đạt 15,24 tỷ USD, giảm 15,7% tương ứng giảm 2,84 tỷ USD so với kỳ 2 tháng 10/2025.

Tính đến hết ngày 15/11/2025, tổng trị giá xuất khẩu hàng hóa của nhóm các doanh nghiệp này đạt 310,95 tỷ USD, tăng 23%, tương ứng tăng 58,08 tỷ USD so với cùng kỳ năm trước, chiếm 75,8% tổng trị giá xuất khẩu của cả nước.

Ở chiều ngược lại, tổng trị giá hàng hóa nhập khẩu kỳ 1/11/2025 đạt 19,11 tỷ USD, giảm 7,7% (tương ứng giảm 1,6 tỷ USD) so với kỳ 2 tháng 10. Một số nhóm hàng giảm mạnh như: điện thoại các loại và linh kiện giảm 255 triệu USD, tương ứng giảm 8,9%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện giảm 222 triệu USD, tương ứng giảm 3,2%.

Lũy kế từ đầu năm đến hết 15/11/2025, tổng trị giá nhập khẩu của cả nước đạt 390,74 tỷ USD, tăng 18,3% (tương ứng tăng 60,5 tỷ USD) so với cùng kỳ năm 2024. Các nhóm hàng tăng mạnh như: máy vi tính, sản phẩm điện tử & linh kiện tăng 36,54 tỷ USD, máy móc thiết bị dụng cụ và phụ tùng tăng 10,07 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024.

Triển khai đồng bộ bốn nhóm giải pháp

Năm 2025, ngành Hải quan được Quốc hội giao dự toán thu ngân sách nhà nước 411.000 tỷ đồng. Trong đó, thuế giá trị gia tăng chiếm tỷ trọng lớn nhất với hơn 315.000 tỷ đồng, tiếp đến là thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu và thuế bảo vệ môi trường. Để hoàn thành nhiệm vụ này, đại diện Ban Nghiệp vụ thuế hải quan, từ đầu năm, cơ quan Hải quan đã tích cực thực hiện các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp theo quy định tại Nghị định số 174/2025/NĐ-CP với số thuế giá trị gia tăng đã giảm trong 10 tháng khoảng 28.200 tỷ đồng. Đồng thời, thực hiện Nghị định số 144/2024/NĐ-CP, Nghị định số 73/2025/NĐ-CP và Nghị định số 108/2025/NĐ-CP sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 26/2023/NĐ-CP, số thuế xuất nhập khẩu được giảm trong 10 tháng khoảng 1.783 tỷ đồng.

Ngành Hải quan cũng đã đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, giúp cắt giảm 30% thời gian và chi phí để thúc đẩy thương mại. Cụ thể, thực hiện chỉ đạo của Chính phủ tại Nghị quyết 57-NQ/TW và 68-NQ/TW, ngành Hải quan đang triển khai "bộ tứ chiến lược" cải cách, với mục tiêu cuối năm 2025 cắt giảm ít nhất 30% thủ tục hành chính, 30% thời gian xử lý và 30% chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Đến nay, hơn 79% tờ khai được phân luồng xanh, giảm thời gian thông quan trung bình từ 70 giờ xuống còn 50 giờ, giúp tăng kim ngạch xuất khẩu qua biên giới Việt-Trung lên 54% tại Lạng Sơn.

Cục Hải quan đã hoàn thành 18 đề án cấp cục và kiện toàn bộ máy theo mô hình 2 cấp chính quyền địa phương, đồng thời ban hành Kế hoạch cải cách hành chính 2025, tập trung đơn giản hóa quy trình theo Nghị định 144/2024/NĐ-CP (giảm thuế xuất nhập khẩu 1.783 tỷ đồng). Các hội nghị đối thoại doanh nghiệp hàng quý (như tại Đồng Nai) đã giải quyết vướng mắc pháp lý, thu hút 1.401 doanh nghiệp mới tham gia xuất nhập khẩu, tăng 32,8% so với 2024. Giải pháp này không chỉ nuôi dưỡng nguồn thu mà còn nâng cao chỉ số năng lực cạnh tranh DDCI, góp phần thúc đẩy xuất khẩu đạt 39,52 tỷ USD tháng 6/2025.

Để đối phó với gian lận thương mại và thất thu (dự kiến 14.000 tỷ đồng từ FTA), ngành Hải quan triển khai cao điểm chống buôn lậu theo Ban Chỉ đạo 389, phát hiện 15.121 vụ vi phạm trị giá 19.551 tỷ đồng, thu hồi 710 tỷ đồng chỉ trong 10 tháng. Đồng thời, ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và chuyển đổi số theo Đề án 06 được đẩy mạnh, với 7 lớp đào tạo AI và 2 phần mềm quản lý cán bộ mới, giúp giám sát giao dịch điện tử và phân tích rủi ro tự động.

Tại các khu vực biên giới như XIV (Đắk Lắk - Gia Lai), đơn vị tăng tuần tra 238 lượt, bắt giữ 3 vụ vi phạm trị giá 37,2 triệu đồng, đồng thời theo dõi kế hoạch nhập khẩu của 6 doanh nghiệp lớn để dự báo nguồn thu. Hợp tác quốc tế qua Chiến dịch Con Rồng Mê Kông 7 và ký kết với Hải quan Anh đã củng cố kiểm soát ma túy (thu giữ 2.326 kg) và gian lận xuất xứ. Những biện pháp này đảm bảo thu đúng, thu đủ, phấn đấu vượt 10% dự toán, hỗ trợ mục tiêu thu NSNN tăng 25% theo chỉ đạo Thủ tướng.

Bước vào giai đoạn nước rút, toàn Ngành đồng loạt tập trung triển khai đồng bộ bốn nhóm giải pháp trọng tâm: Thứ nhất, hoàn thiện thể chế, cải cách mạnh thủ tục hành chính; rà soát, sửa đổi văn bản pháp luật liên quan kiểm tra chuyên ngành, thuế xuất nhập khẩu, quản lý hải quan. Cắt giảm 30% thủ tục hành chính, 30% thời gian xử lý, 30% chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp. Hoàn thiện mô hình Hải quan số - Hải quan thông minh, giảm tiếp xúc trực tiếp, tăng minh bạch. Tăng cung cấp dịch vụ công trực tuyến cấp độ 4, đảm bảo thông quan 24/7.

Thứ hai, ngành Hải quan tập trung vào nhóm giải pháp tăng cường kiểm soát, chống thất thu quyết liệt thông qua việc kiểm tra trị giá, mã số, xuất xứ. Cơ quan hải quan đã nhận diện hoạt động gian lận mã HS, gian lận trị giá, khai sai xuất xứ diễn biến tinh vi hơn, đặc biệt ở các nhóm hàng có thuế suất cao như ô tô, mỹ phẩm, hàng thời trang, linh kiện điện tử. Chính vì vậy, trong thời gian tới, cơ quan hải quan sẽ mở rộng kiểm tra sau thông quan, đặc biệt nhóm hàng rủi ro cao này. Kiểm soát buôn lậu, gian lận thương mại qua biên giới, đường biển, sông và bưu chính quốc tế. Thu hồi nợ thuế, thực hiện cưỡng chế. Phân tích dữ liệu để nhận diện bất thường trong chu kỳ nhập hàng, trị giá khai báo và hồ sơ doanh nghiệp.

Thứ ba, trong thời gian tới, cơ quan hải quan đẩy mạnh các hoạt động đồng hành và hỗ trợ doanh nghiệp, nâng cao mức độ tuân thủ của doanh nghiệp thông qua các hoạt động thiết thực như đối thoại thường xuyên với doanh nghiệp tại địa bàn; hướng dẫn từ sớm các quy định mới, hạn chế sai sót, công khai chỉ số tuân thủ doanh nghiệp. Đồng thời đó, cơ quan hải quan tích cực hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng FTA, đa dạng hóa thị trường xuất khẩu, thúc đẩy hàng giá trị gia tăng cao.

Thứ tư, để tạo thuận lợi thương mại, ngành Hải quan đẩy mạnh việc nâng cấp hệ thống công nghệ thông tin, đồng bộ hóa dữ liệu trung ương, địa phương. Triển khai soi chiếu container tự động, camera giám sát, seal GPS, hệ thống quản lý cảng thông minh. Kết nối dữ liệu xuyên biên giới với hải quan ASEAN, Hàn Quốc, Nhật Bản; áp dụng chuẩn quản lý rủi ro quốc tế. Hoàn thiện cơ chế giám sát tự động tại cảng biển, sân bay, ICD, cửa khẩu đường bộ, góp phần tạo thuận lợi cho hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa của doanh nghiệp, tăng thu ngân sách đạt hiệu quả hơn.

Ngọc Thủy

Nguồn TCDN : https://taichinhdoanhnghiep.net.vn/xuat-nhap-khau-giam-toc-hai-quan-don-luc-cai-cach-chuyen-doi-so-chong-that-thu-d63099.html