10 sai lầm khiến doanh nghiệp bị truy thu thuế và cách phòng tránh

11 giờ trướcBài gốc

Theo báo cáo của Tổng cục Thuế, mỗi năm có hàng chục nghìn doanh nghiệp bị truy thu thuế do vi phạm thủ tục hoặc kê khai sai quy định. Đáng chú ý, chỉ riêng lĩnh vực thương mại điện tử, số tiền truy thu và xử lý vi phạm đối với 179 doanh nghiệp và 1.061 cá nhân năm 2023 đã lên tới khoảng 275 tỷ đồng, chưa tính đến các ngành nghề khác. Những con số này cho thấy sai sót thuế không hề hiếm gặp và có thể để lại hệ lụy tài chính đáng kể cho cộng đồng doanh nghiệp.

Nguyên nhân chủ yếu không hẳn do gian lận có chủ đích, mà phần lớn đến từ việc chưa cập nhật kịp quy định mới, thiếu chứng từ hợp lệ, hoặc sai sót thủ tục kế toán. Trên thực tế, có những sai lầm lặp đi lặp lại ở nhiều loại hình, từ doanh nghiệp nhỏ cho tới các tập đoàn lớn, khiến họ dễ rơi vào diện bị truy thu.

Dưới đây là 10 sai lầm thường gặp nhất mà doanh nghiệp cần đặc biệt lưu ý để tránh rủi ro về thuế.

Sử dụng hóa đơn sai phạm hoặc mua bán hóa đơn

Một trong những lỗi phổ biến nhất khiến doanh nghiệp bị truy thu thuế là sử dụng hóa đơn không hợp pháp. Do thiếu kiểm soát nội bộ hoặc vì muốn tối ưu chi phí, nhiều đơn vị đã vô tình dùng hóa đơn từ các công ty “ma”. Khi bị cơ quan thuế phát hiện, toàn bộ chi phí liên quan sẽ bị loại, doanh nghiệp phải nộp bổ sung số thuế GTGT, TNDN và chịu thêm xử phạt hành chính.

Kê khai sai giảm trừ gia cảnh trong thuế TNCN

Việc không cập nhật mức giảm trừ mới hoặc kê khai sai, thiếu thông tin người phụ thuộc là lỗi khá phổ biến. Điều này khiến doanh nghiệp nộp thừa hoặc thiếu thuế TNCN cho nhân viên. Trong trường hợp nộp thiếu, doanh nghiệp vừa bị truy thu vừa có nguy cơ mất uy tín với người lao động.

Chi phí phúc lợi, khuyến mại và quảng cáo thiếu chứng từ

Nhiều doanh nghiệp đưa vào chi phí các khoản phúc lợi, khuyến mại, quảng cáo nhưng không đủ hợp đồng, hóa đơn kèm theo hoặc vượt mức khống chế theo luật. Khi thanh tra, cơ quan thuế thường loại toàn bộ các khoản này, làm tăng đáng kể số thuế TNDN phải nộp.

Xuất hóa đơn sai thời điểm

Đây là lỗi thường gặp ở doanh nghiệp xuất khẩu. Việc xuất hóa đơn chậm hoặc sai ngày giao hàng dẫn đến doanh thu và nghĩa vụ thuế không khớp. Hậu quả là doanh nghiệp vừa bị truy thu vừa bị chậm hoàn thuế GTGT, gây ách tắc dòng tiền.

Thanh lý tài sản không theo giá thị trường

Một số doanh nghiệp thanh lý tài sản, công cụ với giá thấp bất thường hoặc không lập đầy đủ hợp đồng, biên bản. Điều này dễ bị cơ quan thuế coi là hành vi trốn thuế, dẫn tới việc điều chỉnh doanh thu và áp mức xử phạt nặng.

Nguyên nhân doanh nghiệp bị truy thu thuế không hẳn do gian lận có chủ đích, mà phần lớn đến từ việc chưa cập nhật kịp quy định mới, thiếu chứng từ hợp lệ, hoặc sai sót thủ tục kế toán.

Không đối chiếu, khớp lệnh số liệu định kỳ

Khi số liệu giữa báo cáo tài chính và báo cáo thuế không đồng nhất, doanh nghiệp ngay lập tức bị liệt vào nhóm rủi ro cao. Hệ quả là dễ bị đưa vào diện thanh tra, kiểm tra toàn diện, gây gián đoạn hoạt động kinh doanh.

Sai sót trong ghi nhận chi phí lãi vay

Theo Nghị định 132/2020, chi phí lãi vay vượt 30% EBITDA không được trừ khi tính thuế TNDN. Nhiều doanh nghiệp vay nợ nhiều nhưng không theo dõi sát giới hạn này, dẫn đến bị loại chi phí và phát sinh khoản truy thu lớn.

Chậm nộp tờ khai hoặc kê khai sai mẫu biểu

Dù chỉ là lỗi thủ tục, nhưng việc nộp chậm hoặc dùng sai mẫu biểu vẫn bị xử phạt. Ngoài tiền phạt, doanh nghiệp còn bị đánh giá là không tuân thủ tốt, dễ bị cơ quan thuế xếp vào diện cần giám sát chặt.

Không cập nhật thay đổi về ưu đãi thuế

Một số doanh nghiệp áp dụng sai chính sách ưu đãi, dẫn tới hưởng lợi trái quy định và bị truy thu ngược. Ngược lại, nhiều doanh nghiệp khác lại bỏ lỡ cơ hội giảm thuế do không nắm được chính sách mới, ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền.

Thiếu quy trình kiểm soát hóa đơn điện tử

Trong bối cảnh chuyển đổi số, việc quản lý hóa đơn điện tử rời rạc, thiếu hệ thống tập trung dễ gây ra tình trạng trùng lặp, bỏ sót hoặc sai lệch dữ liệu. Điều này không chỉ làm tăng rủi ro khi kê khai mà còn khiến doanh nghiệp khó đáp ứng yêu cầu đối chiếu từ cơ quan thuế.

Hậu quả không chỉ dừng lại ở tiền phạt

Sai sót trong kê khai và quản lý thuế có thể dẫn đến những hệ lụy tài chính nặng nề đối với doanh nghiệp. Chỉ cần nộp chậm, doanh nghiệp sẽ phải chịu khoản phạt tính lãi suất 0,03% mỗi ngày trên số tiền thuế còn thiếu. Trong trường hợp kê khai sai, mức xử phạt có thể lên tới 20% số thuế bị thiếu hoặc số thuế được hoàn cao hơn thực tế. Đáng lo ngại hơn, nếu bị xác định có hành vi trốn thuế, doanh nghiệp có nguy cơ bị xử phạt với số tiền lên tới gấp ba lần số thuế gian lận.

Những con số này không chỉ tồn tại trên giấy tờ mà đã nhiều lần trở thành thực tế cảnh báo. Vào tháng 12/2023, La Vie - doanh nghiệp sản xuất nước khoáng - bị Cục Thuế tỉnh Long An truy thu và xử phạt tổng cộng 66,6 tỷ đồng, bao gồm thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế tài nguyên và phí bảo vệ môi trường cho giai đoạn 2016-2020. Tiếp đến, tháng 6/2024, PVMachino (CTCP Máy - Thiết bị Dầu khí) cũng bị Cục Thuế Hà Nội kết luận phải nộp bổ sung khoảng 10,4 tỷ đồng tiền TNDN, cùng với gần 2,1 tỷ đồng tiền phạt, nâng tổng số tiền truy thu và phạt lên tới 13,4 tỷ đồng.

Đến tháng 11/2024, Công ty TNHH Dây và cáp điện Trường Thịnh - một đối tác quen thuộc của nhiều gói thầu ngành điện - bị Cục Thuế Hà Nội truy thu và xử phạt tổng cộng hơn 1,18 tỷ đồng, trong đó riêng tiền thuế TNDN truy thu đã chiếm hơn 820 triệu đồng, tiền phạt khai sai mức 20% trên số thuế tăng thêm qua thanh tra là hơn 164,37 triệu đồng.

Bị truy thu và xử phạt thuế không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm suy giảm uy tín doanh nghiệp, cản trở tiếp cận vốn và thu hẹp cơ hội hợp tác kinh doanh.

Tuy nhiên, thiệt hại không chỉ dừng lại ở con số tiền phạt. Việc bị truy thu và xử phạt có thể khiến doanh nghiệp đánh mất uy tín trong mắt đối tác, làm suy giảm niềm tin của ngân hàng và tổ chức tài chính. Ngoài ra, hồ sơ thuế “có vấn đề” cũng có thể làm giảm cơ hội tham gia đấu thầu hoặc ký kết hợp tác kinh doanh, gây tác động lâu dài tới chiến lược phát triển của doanh nghiệp.

Làm thế nào để quản trị thuế hiệu quả, tránh sai sót đáng tiếc?

Để phòng tránh nguy cơ bị truy thu, doanh nghiệp cần bắt đầu từ việc xây dựng quy trình kiểm soát thuế nội bộ, trong đó trách nhiệm kiểm tra hóa đơn, chứng từ và đối soát số liệu định kỳ phải được phân công rõ ràng. Song song với đó, việc chủ động cập nhật các quy định pháp luật mới cũng hết sức quan trọng. Doanh nghiệp có thể tham gia các khóa đào tạo chuyên sâu hoặc thuê tư vấn thuế để đảm bảo luôn bám sát với chính sách hiện hành.

Một khía cạnh khác không thể bỏ qua là đào tạo định kỳ cho bộ phận kế toán - tài chính, nhằm nâng cao kỹ năng quản trị chứng từ và xử lý rủi ro phát sinh trong quá trình kê khai. Cuối cùng, ứng dụng công nghệ quản lý hóa đơn điện tử đang trở thành giải pháp hiệu quả, giúp tự động hóa quy trình kiểm tra, cảnh báo sai sót và lưu trữ dữ liệu an toàn, qua đó giảm đáng kể nguy cơ vi phạm dẫn tới truy thu hay xử phạt.

Vân Anh

Nguồn Nhà Quản Trị : https://theleader.vn/10-sai-lam-khien-doanh-nghiep-bi-truy-thu-thue-va-cach-phong-tranh-d41728.html