13.730 hợp tác xã tham gia khảo sát
Kết quả cuộc khảo sát đánh giá mức độ hài lòng của các hợp tác xã đối với chính quyền địa phương năm 2024 do Liên minh Hợp tác xã Việt Nam công bố mới đây đã phác họa một bức tranh đa sắc về mối quan hệ giữa khu vực kinh tế tập thể và hệ thống quản lý nhà nước ở cấp cơ sở. Dù ghi nhận những chuyển biến tích cực, song vẫn còn nhiều nút thắt chưa được tháo gỡ, đòi hỏi sự vào cuộc đồng bộ và sâu sát hơn nữa từ chính quyền các cấp.
Khảo sát được triển khai rộng khắp 63 tỉnh, thành phố trên cả nước với sự tham gia của 13.730 hợp tác xã, trong đó phần lớn là thành viên của Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, chỉ có 834 hợp tác xã chưa là thành viên. Thông qua khảo sát, có thể thấy sự cải thiện rõ rệt ở nhiều địa phương trong việc triển khai các chính sách phát triển kinh tế tập thể.
Một số tỉnh nổi bật như Đồng Nai, Sóc Trăng, Long An và Ninh Bình ghi nhận chỉ số hài lòng cao, trong đó Đồng Nai dẫn đầu cả nước với 71,3 điểm. Đặc biệt, khu vực Đông Nam Bộ đạt điểm trung bình cao nhất, cho thấy sự đồng đều trong cách thức hỗ trợ và tiếp cận hợp tác xã của chính quyền các địa phương trong vùng.
Đáng chú ý, các hợp tác xã phi nông nghiệp cho thấy mức độ hài lòng vượt trội. Các hoạt động như đào tạo, mở rộng thành viên, xúc tiến thương mại hay tham gia các chương trình mục tiêu được đánh giá rất tích cực. Có tới 97% số hợp tác xã phản hồi rằng họ cảm thấy hài lòng hoặc rất hài lòng với các nội dung này, phản ánh hiệu quả bước đầu trong việc chuyển hướng phát triển và nâng cao chất lượng hỗ trợ.
Các hợp tác xã mong muốn chính quyền địa phương quan tâm, tạo điều kiện hơn nữa. Ảnh: Thu Cúc
Tuy vậy, bức tranh toàn cảnh cũng để lộ nhiều khoảng tối. Lạng Sơn được ghi nhận là địa phương có mức độ hài lòng thấp nhất, chỉ đạt 1,71 điểm. Các tỉnh như TP. Hồ Chí Minh, Thanh Hóa, Nghệ An cũng nằm trong nhóm có chỉ số hài lòng thấp. Những con số này cho thấy sự chênh lệch rõ rệt trong cách thức chính quyền địa phương đồng hành cùng hợp tác xã, đặt ra câu hỏi về tính nhất quán trong tổ chức thực hiện chủ trương phát triển kinh tế tập thể.
Một số chính sách trọng yếu như đất đai, tín dụng, bảo hiểm nông nghiệp hay ưu đãi thuế được đánh giá là chưa sát với nhu cầu thực tiễn. Tỷ lệ hợp tác xã phản hồi không hài lòng với các chính sách này vượt quá 10%, cho thấy khoảng cách không nhỏ giữa kỳ vọng và thực tế triển khai.
Cần sự đồng hành mạnh mẽ hơn từ chính quyền địa phương
Cuộc khảo sát cũng chỉ ra rằng, bên cạnh yếu tố khách quan, những khó khăn nội tại của chính các hợp tác xã cũng là rào cản cho sự phát triển của khu vực kinh tế tập thể. Quản trị yếu, thiếu minh bạch tài chính, chậm tiếp cận công nghệ và tâm lý ngại phản ánh bất cập là những vấn đề phổ biến. Khi bản thân các hợp tác xã chưa thực sự sẵn sàng thay đổi thì việc hỗ trợ từ chính quyền, dù tốt đến đâu, cũng khó tạo ra hiệu quả bền vững.
Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022 của Hội nghị Trung ương 5 khóa XIII được xem là kim chỉ nam quan trọng. Văn kiện đã khẳng định vai trò của kinh tế tập thể như một thành phần kinh tế quan trọng, cần được củng cố và phát triển cùng với kinh tế nhà nước để trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Thế nhưng, sau hai năm triển khai, những gì đạt được vẫn còn khiêm tốn so với kỳ vọng.
Theo các chuyên gia, một trong những nguyên nhân sâu xa là nhận thức chưa đầy đủ, chưa thống nhất về vị trí, vai trò của kinh tế tập thể trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Ở nhiều địa phương, sự quan tâm của cấp ủy, chính quyền còn mang tính hình thức, thiếu tính kết nối và theo dõi sát sao.
Chính sách hỗ trợ mặc dù đã được ban hành ở nhiều cấp độ nhưng còn thiếu trọng tâm, thiếu nguồn lực, thiếu đồng bộ và gặp khó khăn trong triển khai thực tiễn. Điều này khiến cho hiệu quả và đóng góp thực tế của khu vực kinh tế tập thể chưa được nhìn nhận đúng mức, làm suy giảm niềm tin và động lực phát triển của các hợp tác xã.
Muốn kinh tế tập thể thực sự vươn lên thành trụ cột của nền kinh tế quốc dân như kỳ vọng trong Nghị quyết số 20-NQ/TW, cần một cam kết chính trị rõ ràng và mạnh mẽ hơn từ chính quyền các cấp. Hệ thống chính sách không chỉ cần đúng và trúng, mà còn phải dễ tiếp cận, dễ thực hiện và có sức lan tỏa trên thực tế. Đặc biệt, vai trò của cấp cơ sở cần được nâng cao hơn nữa, với tinh thần đồng hành, hỗ trợ thực chất thay vì mang tính hình thức.
Cùng với đó, chính các hợp tác xã cũng cần thay đổi. Nâng cao năng lực quản trị, tăng cường minh bạch tài chính, mạnh dạn áp dụng công nghệ và sẵn sàng góp ý, phản ánh, đề xuất là những bước đi cần thiết. Kinh tế tập thể sẽ không thể phát triển nếu thiếu sự chủ động từ bên trong và thiếu đồng hành từ bên ngoài. Cuộc khảo sát lần này là một lời nhắc quan trọng: phát triển kinh tế tập thể không chỉ là chủ trương của Đảng và Nhà nước, mà còn là trách nhiệm thực tiễn của toàn bộ hệ thống chính trị.
Liên minh Hợp tác xã Việt Nam cho biết, cuộc khảo sát chỉ số hài lòng hàng năm nhằm trao quyền được phản ánh cho các hợp tác xã về thực thi các chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã của cấp ủy, chính quyền địa phương; mang lại lợi ích thiết thực cho hợp tác xã và thành viên.
Ngân Thương