Cuối tuần qua, Tổng thống Donald Trump đã có chuyến bay ngắn tới châu Âu để dự tang lễ Giáo hoàng Francis, đồng thời có cuộc gặp với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky vào thời điểm then chốt, có thể định đoạt cả đường biên giới lẫn tương lai của Ukraine.
Toàn chuyến đi kéo dài vỏn vẹn 14 tiếng. Ông Trump rời đi ngay sau buổi lễ, chỉ kịp bắt tay và chào hỏi một số tổng thống, thủ tướng, thành viên hoàng gia và lãnh đạo tôn giáo tham dự buổi lễ.
Chuyến đi nước ngoài đầu tiên của ông Trump trong nhiệm kỳ mới diễn ra với tốc độ chóng mặt, không để lại nhiều thời gian cho việc thảo luận về các vấn đề nóng như chính sách thuế quan với Liên minh châu Âu, bình thường hóa quan hệ với Nga hay yêu cầu châu Âu phải tự gánh vác nhiều hơn trách nhiệm quốc phòng.
Ông Trump nói với phụ tá mình muốn trở về khu nghỉ dưỡng golf tại bang New Jersey trước cuối ngày.
Tiêu điểm 15 phút
Trong chuyến đi, cuộc gặp kéo dài khoảng 15 phút giữa ông Trump và ông Zelensky thu hút sự chú ý đặc biệt.
Theo hình ảnh do phía Ukraine công bố, cuộc gặp diễn ra ngay trong Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Cả hai nhà lãnh đạo ngồi trên những chiếc ghế kim loại bọc nệm để có cuộc trao đổi sâu trước khi buổi lễ bắt đầu. Đây là lần đầu tiên họ gặp lại nhau kể từ cuộc đấu khẩu căng thẳng tại Phòng Bầu dục hồi cuối tháng 2.
Người phát ngôn Nhà Trắng Stephen Cheung gọi cuộc trao đổi là "rất hiệu quả" nhưng không tiết lộ chi tiết. Ông Zelensky nói đây là cuộc gặp "tốt đẹp" và hai bên thảo luận nhiều vấn đề, bao gồm các đảm bảo an ninh.
Vì lịch trình bận rộn, hai bên không thể tổ chức thêm cuộc gặp thứ hai trong ngày như dự kiến.
Tổng thống Trump gặp riêng Tổng thống Volodymyr Zelensky bên lề lễ tang của Giáo hoàng Francis. Ảnh: Cơ quan báo chí của Tổng thống Ukraine.
Chuyến thăm diễn ra trong bối cảnh chiến sự Ukraine bước vào giai đoạn quyết liệt. Khi ông Zelensky đến Rome, Nga tuyên bố tái chiếm hoàn toàn tỉnh Kursk - vùng lãnh thổ Nga bị Ukraine tấn công mùa hè năm ngoái. Kyiv bác bỏ thông tin quân đội nước này đã rút hoàn toàn.
Trong tuần trước, Mỹ đã đề xuất kế hoạch ngừng bắn Ukraine, theo đó công nhận thực tế Nga đang kiểm soát các vùng lãnh thổ chiếm được từ năm 2022, đồng thời xác nhận Crimea thuộc Nga - một sự thay đổi lớn trong chính sách Mỹ. Ông Zelensky bác bỏ và mang tới Rome phương án khác, yêu cầu Nga bồi thường thiệt hại hàng tỷ USD, nhưng hoãn thảo luận về vấn đề lãnh thổ sau ngừng bắn.
Những cuộc trao đổi chớp nhoáng
Trên đường trở về Mỹ, ông Trump đăng bài chỉ trích chính quyền Barack Obama và Joe Biden: "Đây là cuộc chiến của Joe Biden, không phải của tôi”. Ông cũng lên án Nga vì hành động bắn tên lửa vào khu vực dân cư và dọa sẽ áp đặt lệnh trừng phạt mới.
Ông Zelensky, dường như đã học được bài học từ cuộc gặp ở Nhà Trắng, lần này bày tỏ sự biết ơn, bất chấp những bất đồng sâu sắc. "Cuộc gặp mang tính biểu tượng và có tiềm năng trở thành lịch sử, nếu chúng ta đạt được kết quả chung”, ông viết, kết thúc bằng lời cảm ơn Tổng thống Mỹ.
Sau lễ nhậm chức, ông Trump từng khẳng định mong muốn chuyến công du nước ngoài đầu tiên trong nhiệm kỳ này sẽ là tới Trung Đông, bắt đầu với Saudi Arabia.
Nhưng thay vào đó, chuyến đi đầu tiên của ông diễn ra tại Italy, giữa vòng vây các lãnh đạo châu Âu - những người ông từng chỉ trích là “ăn bám” và các lãnh đạo Liên minh châu Âu, tổ chức mà ông cáo buộc đã được "lập ra để lừa gạt Mỹ".
Ông Trump ngồi cùng các nhà lãnh đạo nước ngoài trong lễ tang của Giáo hoàng Francis. Ảnh: Reuters.
Các lãnh đạo nước ngoài tham dự tang lễ được sắp xếp chỗ ngồi theo thứ tự bảng chữ cái tiếng Pháp. Điều này khiến ông Trump, trong bộ vest xanh, nổi bật giữa đám đông mặc toàn đồ đen. Ông cùng Đệ nhất phu nhân Melania Trump ngồi giữa lãnh đạo Phần Lan và Estonia, không xa vị trí của Tổng thống Pháp Emmanuel Macron.
Do thiếu các cuộc gặp chính thức quan trọng, từng cái bắt tay và cuộc trò chuyện ngắn của ông Trump đều bị soi xét kỹ lưỡng trong bối cảnh quan hệ xuyên Đại Tây Dương đang căng thẳng. Ông Trump đã có màn chào hỏi ngắn gọn bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu, người ngồi chỉ cách ông vài ghế. Trong ba tháng gần đây, bà von der Leyen không nằm trong số các lãnh đạo tới thăm Nhà Trắng.
Ông cũng có cuộc trao đổi ngắn với ông Macron và ông Starmer trước khi buổi lễ bắt đầu.
Văn phòng Thủ tướng Italy Giorgia Meloni - người có quan hệ thân thiện với ông Trump - đã công bố ảnh chụp ông Trump đặt tay lên vai bà Meloni và một bức khác chụp bà Meloni đi bộ bên cạnh vợ chồng ông Trump, dường như đang trò chuyện trong Vương cung Thánh đường Thánh Phêrô. Tuy nhiên, cả văn phòng bà Meloni lẫn Nhà Trắng đều không đưa ra tuyên bố cho thấy đã diễn ra các cuộc thảo luận thực chất.
Lạc Chi