150.000 tủ đổi pin và cuộc đua 'không tiếng pô' trên thị trường xe máy điện

3 giờ trướcBài gốc

Cuộc đua tủ đổi pin xe máy điện tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn tăng tốc khi các quy định về giao thông xanh dần rõ hình hài. Không còn dừng ở câu chuyện bán xe, các hãng đang cạnh tranh quyết liệt bằng tốc độ phủ hạ tầng.

Khi vùng phát thải thấp (LEZ) bắt đầu được triển khai tại Hà Nội và TP.HCM, tủ đổi pin đang dần trở thành điểm nóng đầu tư, mở ra một mặt trận cạnh tranh mới trên thị trường xe máy điện.

Chính sách giao thông xanh mở đường cho cuộc đua hạ tầng

Trong nhiều năm, xe máy điện tại Việt Nam chủ yếu được nhắc đến qua lăng kính giá bán, chi phí pin và thói quen sử dụng của người tiêu dùng. Tuy nhiên, cục diện thị trường đang thay đổi nhanh chóng khi các đô thị lớn bắt đầu siết dần phương tiện phát thải.

Việc Hà Nội thông qua nghị quyết về vùng phát thải thấp, với kế hoạch thí điểm từ tháng 7/2026 trong khu vực Vành đai 1, được xem là dấu mốc quan trọng cho tiến trình giao thông xanh.

Tủ đổi pin xe máy điện được xem là “hạ tầng mềm” thúc đẩy chuyển dịch giao thông xanh tại đô thị.

Theo nghị quyết này, xe máy sử dụng động cơ đốt trong sẽ bị hạn chế lưu thông trong một số khung giờ nhất định tại khu vực LEZ. Dù chưa áp dụng ngay các biện pháp xử phạt mạnh tay, nhưng thông điệp chính sách đã đủ rõ: xe xăng sẽ không còn “đất diễn” như trước tại trung tâm đô thị. Điều này tạo ra áp lực chuyển đổi không chỉ cho người dân mà cả doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh phương tiện.

Tại TP.HCM, quá trình xây dựng LEZ vẫn đang được hoàn thiện, dự kiến xong trong quý I/2026 và thí điểm vào cuối năm. Phương án đề xuất hiện nay bao gồm lộ trình xử phạt theo giai đoạn đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải, bắt đầu bằng nhắc nhở, sau đó là phạt tiền với mức tăng dần sau mỗi chu kỳ. Cách tiếp cận “mềm trước, cứng sau” này nhằm tạo thời gian thích nghi cho thị trường.

Trong bối cảnh đó, xe máy điện nổi lên như lựa chọn thay thế khả thi nhất. Tuy nhiên, rào cản lớn nhất không còn nằm ở giá xe mà ở hạ tầng năng lượng. Việc sạc pin tại nhà không phải lúc nào cũng thuận tiện, đặc biệt với người dân sống trong chung cư hoặc nhà phố chật hẹp. Đây chính là lý do mô hình đổi pin được xem như lời giải cho bài toán phổ cập xe điện.

Nhận diện sớm xu hướng này, nhiều doanh nghiệp đã chủ động đầu tư vào hệ thống đổi pin thay vì chờ chính sách “chín muồi”. VinFast là cái tên nổi bật nhất với tham vọng xây dựng mạng lưới lên tới 150.000 trạm đổi pin trên toàn quốc. Hãng đặt mục tiêu phủ rộng từ đô thị lớn đến các địa phương, tạo ra lợi thế về độ tiện lợi trước khi thị trường bùng nổ.

Trong khi đó, Selex Motors đã bước vào cuộc chơi từ năm 2023 với hệ thống trạm đổi pin tự động hoạt động 24/7 tại Hà Nội, TP.HCM và Đà Nẵng. Mô hình “battery ATM” của doanh nghiệp này hướng tới sự linh hoạt và khả năng tương thích cao, cho phép phục vụ nhiều dòng xe máy điện khác nhau.

Không chỉ doanh nghiệp trong nước, các hãng xe Nhật Bản cũng bắt đầu nhập cuộc. Honda đã công bố kế hoạch triển khai hệ thống tủ đổi pin tại Việt Nam từ năm 2026, trong khi Yamaha được cho là đang nghiên cứu phương án tương tự. Sự tham gia của các “ông lớn” cho thấy đổi pin không còn là thử nghiệm, mà đã trở thành một phần của chiến lược dài hạn.

Từ góc nhìn kinh tế, cuộc đua hạ tầng này phản ánh sự dịch chuyển vai trò của thị trường: hạ tầng không còn đi sau sản phẩm, mà đang dẫn dắt quyết định mua xe. Ai tạo được mạng lưới thuận tiện hơn sẽ có lợi thế khi các quy định môi trường chính thức đi vào thực tế.

Bài toán kinh doanh mới của thị trường xe điện

Không chỉ là tiện ích cho người dùng, tủ đổi pin đang dần hình thành một mô hình kinh doanh độc lập. VinFast lựa chọn phương án thuê pin, trong đó người dùng trả phí thuê hàng tháng và trả thêm chi phí cho mỗi lần đổi pin. Các mẫu xe được thiết kế với khoang pin tháo lắp nhanh, cho phép thay thế dễ dàng tại trạm công cộng mà không cần chờ sạc.

Cách tiếp cận này giúp giảm giá bán ban đầu của xe, đồng thời biến pin thành chi phí vận hành. Với người tiêu dùng đô thị, đây là phương án dễ tiếp cận hơn so với việc phải bỏ ra một khoản lớn ngay từ đầu.

Đáng chú ý, thông qua V-Green, VinFast còn mở rộng mô hình nhượng quyền tủ đổi pin. Hạ tầng, vốn được coi là chi phí đầu tư lớn, nay trở thành cơ hội sinh lời cho các nhà đầu tư cá nhân và doanh nghiệp nhỏ. Điều này cho thấy đổi pin không chỉ là câu chuyện kỹ thuật, mà đã bước sang giai đoạn thương mại hóa.

Bên cạnh đó, Selex Motors lại đi theo hướng cung cấp dịch vụ năng lượng. Các gói đổi pin và thuê pin được thiết kế linh hoạt theo quãng đường di chuyển, phù hợp với nhiều nhóm khách hàng khác nhau. Lợi thế của Selex nằm ở khả năng tương thích pin với phần lớn các dòng xe máy điện phổ biến, giúp mở rộng tệp người dùng mà không phụ thuộc vào một thương hiệu xe cụ thể.

Honda hiện vẫn duy trì cách tiếp cận thận trọng. Dịch vụ đổi pin của hãng chủ yếu gắn với mô hình thuê xe điện trọn gói thông qua hệ thống đại lý ủy nhiệm. Người dùng được đổi pin miễn phí trong phạm vi nhất định, kèm các dịch vụ hỗ trợ toàn diện. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào mạng lưới đại lý khiến khả năng mở rộng và tính linh hoạt còn hạn chế.

Nhìn tổng thể, mỗi doanh nghiệp đang chọn một con đường riêng, nhưng cùng chung đích đến: chiếm lĩnh hạ tầng trước khi thị trường tăng trưởng mạnh. Khi vùng phát thải thấp chính thức vận hành, người tiêu dùng sẽ ưu tiên những thương hiệu có mạng lưới đổi pin thuận tiện, phủ rộng và dễ tiếp cận.

Cuộc đua “không tiếng pô” vì thế không chỉ là sự cạnh tranh giữa các hãng xe, mà còn là phép thử cho khả năng kết hợp giữa chính sách, đầu tư và mô hình kinh doanh. Trong bối cảnh giao thông xanh trở thành xu hướng tất yếu, tủ đổi pin có thể chính là mảnh ghép quyết định cục diện thị trường xe máy điện tại Việt Nam trong thập kỷ tới.

Tiến Anh

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn/thi-truong/150-000-tu-doi-pin-va-cuoc-dua-khong-tieng-po-tren-thi-truong-xe-may-dien-1111768.html