2 tỷ người trên toàn cầu chịu ảnh hưởng sức khỏe do nguy cơ từ nhiên liệu hóa thạch

2 giờ trướcBài gốc

Khí thải phát ra từ một nhà máy điện ở tỉnh Wasit, Iraq. Ảnh tư liệu: THX/TTXVN

Báo cáo mới nhất từ Tổ chức Ân xá Quốc tế (Amnesty International), chia sẻ độc quyền với The Guardian, cho thấy hiện nay có hơn 18.300 cơ sở khai thác dầu, khí và than trên 170 quốc gia, chiếm diện tích rộng lớn trên bề mặt Trái Đất.

Sống gần giếng khoan, nhà máy chế biến, đường ống và các cơ sở nhiên liệu hóa thạch khác làm tăng nguy cơ mắc ung thư, bệnh hô hấp, tim mạch, sinh non, tử vong sớm, đồng thời đe dọa nguồn nước, chất lượng không khí và suy thoái đất đai.

Hiện có 463 triệu người, trong đó có 124 triệu trẻ em, sống trong bán kính 1km quanh các cơ sở nhiên liệu hóa thạch. Thêm vào đó, khoảng 3.500 dự án mới đang được đề xuất hoặc xây dựng, có thể khiến 135 triệu người khác phải sống chung với khói, lửa và rò rỉ chất độc.

Hầu hết các dự án này tạo ra các khu vực ô nhiễm nghiêm trọng, biến cộng đồng địa phương và các hệ sinh thái quan trọng thành nơi mà người dân thu nhập thấp và nhóm dễ bị tổn thương phải chịu gánh nặng ô nhiễm một cách không cân xứng.

Báo cáo cũng nêu rõ tác động sức khỏe nghiêm trọng từ hoạt động khai thác, chế biến và vận chuyển, đồng thời chỉ ra rằng việc đốt khí và xây dựng cơ sở hạ tầng sẽ phá hủy các hệ sinh thái tự nhiên không thể thay thế và xâm phạm quyền con người, đặc biệt là những người sống gần các cơ sở dầu khí và than.

Thông tin này được công bố trong bối cảnh các nhà lãnh đạo thế giới tập trung tại Belém (Brazil) để tham dự Hội nghị COP30, giữa lúc ngày càng có nhiều thất vọng về tiến độ loại bỏ nhiên liệu hóa thạch – nguyên nhân dẫn đến khủng hoảng hành tinh.

Bà Agnès Callamard, Tổng Thư ký Amnesty International, nhấn mạnh: “Ngành nhiên liệu hóa thạch và các chính phủ bảo trợ đã tranh luận hàng thập kỷ rằng phát triển con người cần năng lượng hóa thạch. Nhưng thực tế, dưới chiêu bài tăng trưởng kinh tế, họ chỉ phục vụ tham vọng lợi nhuận, vi phạm quyền mà gần như không bị trừng phạt, và hủy hoại bầu khí quyển, sinh quyển và đại dương”.

Bà kêu gọi các nhà lãnh đạo COP30 phải đặt con người – chứ không phải lợi nhuận hay quyền lực – làm trung tâm, bằng cách cam kết loại bỏ nhiên liệu hóa thạch nhanh chóng, công bằng, đầy đủ và có nguồn lực, đồng thời chuyển đổi sang năng lượng bền vững.

COP30 diễn ra khi Philippines, Mexico và Jamaica đang hứng chịu thiệt hại nặng nề do siêu bão, nhiệt độ đại dương gia tăng và khí quyển cao hơn, khiến các quốc gia chịu áp lực phải điều chỉnh các công ty nhiên liệu hóa thạch, chấm dứt khai thác, trợ cấp, cấp phép và tiêu thụ để tuân thủ phán quyết quan trọng của Tòa án Quốc tế.

Tuần trước, The Guardian tiết lộ trên 5.350 nhà vận động của ngành nhiên liệu hóa thạch đã tiếp cận các hội nghị khí hậu của Liên hợp quốc trong bốn năm qua, cản trở hành động khí hậu, trong khi các công ty của họ khai thác dầu khí ở mức kỷ lục.

Nhà máy điện than ở Sahiwal, Pakistan. Ảnh minh họa: THX/TTXVN

Theo đó, 1/3 các cơ sở dầu, khí và than đang hoạt động nằm chồng lấn với một hoặc nhiều hệ sinh thái quan trọng như đầm lầy, rừng hay sông – những nơi giàu đa dạng sinh học, quan trọng trong hấp thụ carbon, hoặc nơi suy thoái môi trường có thể dẫn đến sụp đổ hệ sinh thái, nghiên cứu cho biết. Quy mô thực sự có thể cao hơn do thiếu hụt dữ liệu dự án và số liệu dân số hạn chế ở nhiều quốc gia.

Báo cáo còn ghi lại lời chứng của những người bảo vệ đất đai bản địa ở Canada, cộng đồng ven biển Senegal, ngư dân Colombia và Brazil, cùng các lãnh đạo Amazon ở Ecuador phản đối việc đốt khí. Kết quả cho thấy bất công môi trường và phân biệt chủng tộc sâu sắc trong việc phơi nhiễm với dầu, khí và than.

Người bản địa, chiếm 5% dân số thế giới, đang phải chịu tác động không cân xứng từ cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch làm giảm tuổi thọ, khi cứ 6 địa điểm thì có 1 nằm trên lãnh thổ của họ.

“Chúng tôi đang trải qua sự mệt mỏi liên thế hệ. Chúng tôi sẽ không thể sống sót. Chúng tôi chưa bao giờ là người khơi mào, nhưng lại phải chịu toàn bộ những áp lực và thiệt hại”, Tsakë ze’ Sleydo’ (Molly Wickham), người bảo vệ đất đai Wet’suwet’en, chia sẻ về dự án xây máy nén cho đường ống khí trên đất bản địa ở British Columbia, Canada.

Việc mở rộng nhiên liệu hóa thạch còn đi kèm tịch thu đất, phá hủy văn hóa, chia rẽ cộng đồng, mất sinh kế, bạo lực, đe dọa trực tuyến và kiện tụng hình sự lẫn dân sự chống lại các lãnh đạo cộng đồng phản đối xây dựng đường ống và các cơ sở hạ tầng khác.

“Chúng tôi không kiếm tiền, chỉ muốn những gì thuộc về mình. Chúng tôi chỉ muốn đánh cá ở vịnh Guanabara, đó là quyền của chúng tôi. Nhưng họ đang tước đi quyền đó”, ông Bruno Alves de Vega, một ngư dân thủ công đô thị ở Rio de Janeiro, Brazil, nói.

Theo báo cáo của Báo cáo viên đặc biệt Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu, nhiên liệu hóa thạch ảnh hưởng tới mọi bộ phận cơ thể, đặc biệt nguy hiểm với trẻ em, người cao tuổi và phụ nữ mang thai, đe dọa sức khỏe các thế hệ tương lai. Báo cáo kêu gọi xử lý hình sự những kẻ tung tin sai lệch về khủng hoảng khí hậu và cấm mọi hình thức vận động hành lang, quảng cáo của ngành nhiên liệu hóa thạch.

Vân Khánh/Báo Tin tức và Dân tộc

Nguồn Tin Tức TTXVN : https://baotintuc.vn/the-gioi/2-ty-nguoi-tren-toan-cau-chiu-anh-huong-suc-khoe-do-nguy-co-tu-nhien-lieu-hoa-thach-20251113004817377.htm