việc chưa phân bổ một lượng vốn tương đối lớn sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025. (Ảnh: Vietnam+)
Ngày 4/3, Bộ Tài chính thông tin cho biết có 24 bộ, cơ quan Trung ương và 49 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn được Thủ tướng Chính phủ giao. Bộ Tài chính yêu cầu các đơn vị khẩn trương hoàn thành việc phân bổ chi tiết trước ngày 31/3.
Hơn 77 nghìn tỷ đồng vốn chưa được phân bổ
Theo thông tin từ Bộ Tài chính, tính đến ngày 4/3, tổng số vốn đã phân bổ là 798.251 tỷ đồng, đạt 96,65% kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ đã giao (825.922 tỷ đồng). Trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 313.575 tỷ đồng và vốn ngân sách địa phương là 484.675 tỷ đồng.
Tuy nhiên, nếu không tính số kế hoạch vốn cân đối của các địa phương giao tăng, tổng số vốn đã phân bổ chỉ đạt 748.286 tỷ đồng, tương đương 90,6% kế hoạch.
Báo cáo của Bộ Tài chính chỉ ra đến ngày 19/2, cả nước vẫn còn 24/47 bộ, cơ quan Trung ương và 49/63 địa phương chưa phân bổ hết kế hoạch vốn đã được Thủ tướng Chính phủ giao. Tổng số vốn chưa phân bổ chi tiết lên tới 77.635 tỷ đồng, chiếm 9,42% kế hoạch. Trong đó, vốn ngân sách Trung ương là 36.619 tỷ đồng và vốn cân đối ngân sách địa phương là 41.016 tỷ đồng.
Một điểm đáng ghi nhận là trong quá trình phân bổ, các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đã ưu tiên bố trí vốn cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc, liên vùng, đường ven biển và các dự án trọng điểm khác với tổng số vốn lên tới 116.965 tỷ đồng.
Theo đánh giá của Bộ Tài chính, việc chưa phân bổ một lượng vốn tương đối lớn sẽ ảnh hưởng đến tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước những tháng đầu năm 2025. Phần lớn số vốn chưa phân bổ dự kiến sẽ được bố trí cho các dự án đang hoàn thiện thủ tục đầu tư.
Về tình hình giải ngân, lũy kế giải ngân từ đầu năm đến ngày 28/2 là 60.478 tỷ đồng, đạt 6,83% tổng kế hoạch. So sánh với cùng kỳ năm 2024, vốn ngân sách Trung ương đạt 5,6% kế hoạch và thấp hơn so với mức 7,52% của năm trước. Trong khi, vốn ngân sách địa phương đạt 8,58% kế hoạch, tương đương với mức 8,36% của cùng kỳ năm ngoái.
Trong đó, một số đơn vị đạt tỷ lệ giải ngân tốt, như Đài tiếng nói Việt Nam (73,82%), Ngân hàng Chính sách xã hội (41,16%), Bộ Công an (12,67%), Thành phố Huế (22,97%), Tiền Giang (27,62%), Vĩnh Phúc (21,49%), Tuyên Quang (21,26%), Hòa Bình (20,95%), còn phần lớn các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương chưa giải ngân (27 đơn vị) hoặc giải ngân thấp (26 đơn vị).
Chỉ ra các điểm nghẽn
Theo phân tích của Bộ Tài chính, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên.
Về phân bổ vốn, nhiều dự án khởi công mới chưa hoàn thiện thủ tục đầu tư nên chưa đủ điều kiện bố trí kế hoạch vốn. Bên cạnh đó, một số dự án chờ điều chỉnh bổ sung kế hoạch đầu tư công trung hạn 2021-2025. Mặt khác, một số bộ, cơ quan Trung ương và địa phương đề nghị trả vốn do không có nhu cầu sử dụng. Một số nguyên nhân khác, như dự án chưa được phép kéo dài thời gian, vướng mắc về vốn ODA, phân cấp theo cơ chế đặc thù chưa hiệu quả, chờ rà soát lại đối tượng hỗ trợ, một sô địa phương để lại phân bổ sau và một số nơi phân bổ chưa đúng quy định.
Đối với công tác giải ngân, Bộ Tài chính chỉ ra khó khăn nhất vẫn là giải phóng mặt bằng. Cụ thể, công tác bồi thường, hỗ trợ giải phóng mặt bằng phục vụ thi công các dự án còn chậm do vướng mắc trong thỏa thuận với người dân, chậm bàn giao mặt bằng, khó khăn trong xác định nguồn gốc đất.
Bên cạnh đó, năng lực của ban quản lý dự án, cán bộ chuyên môn làm công tác đầu tư tại các cấp huyện, xã còn hạn chế. Nguồn cung một số nguyên vật liệu hạn chế (đất, cát đắp...) và giá nhiều nguyên vật liệu tăng đột biến so với thời điểm mời thầu làm tăng chi phí dự án.
Trước thực trạng trên, Bộ Tài chính đã đề xuất triển khai một số giải pháp trọng tâm, nhằm đảm bảo tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm 2025 đạt mục tiêu trên 95% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao.
Cụ thể, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương cần khẩn trương phân bổ chi tiết hết kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước năm 2025 trong quý 1 theo đúng nội dung tại Công điện số 16/CĐ-TTg ngày 18/02/2025 (về việc đôn đốc đẩy mạnh phân bổ và giải ngân vốn đầu tư công năm 2025), cụ thể là hoàn thành trước ngày 31/3.
Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương tích cực triển khai thực hiện các nhiệm vụ đẩy mạnh tiến độ giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Nhà nước năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công điện nêu trên. Sau ngày 31/3, Bộ Tài chính sẽ báo cáo cấp thẩm quyền cắt giảm để điều chuyển cho các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương có nhu cầu bổ sung kế hoạch vốn năm 2025 để bố trí cho các dự án quan trọng, cấp bách, các dự án hạ tầng chiến lược có khả năng giải ngân (bao gồm cả các dự án theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 23/TB-VPCP ngày 20/01/2025 về việc phát hành Trái phiếu Chính phủ cho đầu tư các công trình trọng điểm quốc gia).
Đối với các dự án đã hết thời gian thực hiện thuộc thẩm quyền cho phép kéo dài thời gian bố trí vốn sang năm 2025 của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương, Bộ Tài chính đề nghị khẩn trương đánh giá, hoàn thiện thủ tục kéo dài thời gian bố trí vốn theo thẩm quyền, làm cơ sở để tiếp tục bố trí vốn cho các dự án.
Về việc đảm bảo bố trí vốn cho các dự án quan trọng quốc gia, dự án cao tốc, liên vùng, đường ven biển, Bộ Tài chính yêu cầu các địa phương rà soát, đảm bảo phân bổ đủ số vốn tối thiểu cho các dự án theo đúng quy định tại Quyết định số 1508/QĐ-TTg ngày 04/12/2024 của Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh đó, các bộ, cơ quan trung ương và địa phương khẩn trương triển khai công văn số 423/BTC-ĐT ngày 14/1/2025 của Bộ Tài chính về việc đôn đốc phân bổ, nhập dự toán Tabmis và giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công nguồn ngân sách Nhà nước năm 2025.
Bộ Tài chính cũng đề nghị các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương gửi đề xuất nhu cầu kéo dài thời gian thực hiện và giải ngân kế hoạch đầu tư vốn ngân sách Trung ương năm 2024 sang năm 2025, để tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ theo đúng thời hạn quy định./.