Giảm thời gian, chi phí và áp lực xét xử
Là đơn vị điển hình trong công tác hòa giải, Tòa án nhân dân khu vực 2 - Bắc Ninh luôn chủ động, sẵn sàng bố trí cơ sở vật chất, nguồn nhân lực tập trung hòa giải thành với 808 vụ việc từ 1/10/2024 đến 31/8/2025. Đây là đơn vị có số lượng vụ việc hòa giải thành cao nhất tỉnh. Thẩm phán Nguyễn Đức Nhường, Phó Chánh án Tòa án nhân dân khu vực 2 - Bắc Ninh cho biết: “Để giảm áp lực xét xử các vụ án, hằng ngày, đơn vị phân công tổ hành chính tư pháp tiếp nhận, phân tích, giải thích cho công dân nắm rõ những lợi ích khi hòa giải. Cùng với đó, coi trọng, xây dựng đội ngũ hòa giải viên có năng lực, kinh nghiệm thực tiễn, từng công tác trong ngành Tòa án, Viện Kiểm sát, Thanh tra… Đến nay, Tòa án có 15 hòa giải viên tích cực phối hợp với các thẩm phán xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ; phân tích, giải thích đối với từng đương sự về tình tiết vụ án, tài liệu, chứng cứ, các quy định của pháp luật; kiên trì, tôn trọng lắng nghe đương sự trình bày nguyên nhân mâu thuẫn, nguyện vọng giải quyết tranh chấp... Từ đó thuyết phục các bên tự thỏa thuận về việc giải quyết toàn bộ vụ án hoặc tự nguyện rút đơn khởi kiện”.
Thẩm phán và hòa giải viên tuyên truyền, thuyết phục các đương sự hòa giải tại Tòa án nhân dân khu vực 9 - Bắc Ninh.
Minh chứng cho kết quả thực hiện công tác hòa giải, ông Nhường rút trong túi hồ sơ Quyết định công nhận hòa giải thành ngày 10/7/2025 về vụ việc “Tranh chấp hợp đồng tín dụng” giữa Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam với ông Hà Viết C, sinh năm 1976 và bà Đỗ Phương T, sinh năm 1981 đều ở tổ dân phố số 2, xã Hiệp Hòa. Theo kết quả thỏa thuận, ông C và bà T phải trả cho ngân hàng tổng số tiền còn nợ là hơn 5 tỷ đồng. Lý giải về những lợi ích của các bên liên quan, ông Nhường so sánh: Trường hợp thụ lý theo thủ tục thông thường thì tối đa với vụ án kinh doanh thương mại thời hạn chuẩn bị xét xử là 3 tháng, còn theo thủ tục hòa giải đối thoại thì thời hạn được rút ngắn trong vòng 1 tháng hoặc có thể nhanh hơn nếu các đương sự có yêu cầu hòa giải ngay và các đương sự không phải chịu án phí. Còn nếu giải quyết theo thủ tục tố tụng đối với số tiền tranh chấp trong hợp đồng tín dụng nêu trên thì bị đơn có thể phải chịu án phí hơn 100 triệu đồng.
Hàn gắn rạn nứt, ngăn ngừa tranh chấp trong tương lai
Hòa giải thành ở tòa án cấp khu vực không chỉ tiết kiệm chi phí, thời gian, công sức của đương sự và Nhà nước, tạo thuận lợi cho việc thi hành án mà còn hạn chế việc kháng cáo, kháng nghị; hàn gắn rạn nứt, ngăn ngừa các tranh chấp trong tương lai giữa các đương sự; nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân; giữ gìn ổn định, trật tự xã hội, tạo sự đồng thuận và xây dựng khối đoàn kết trong Nhân dân.
Theo số liệu thống kê, từ ngày 1/10/2024 đến 31/8/2025, tòa án nhân dân 2 cấp trong tỉnh tổ chức hòa giải thành 3.747 vụ việc. Trong đó, hòa giải thành của các tòa án nhân dân khu vực là 3.712 vụ việc.
Tham gia buổi hòa giải vụ việc “tranh chấp ly hôn, nuôi con khi ly hôn” giữa chị Nguyễn Thị Y, sinh năm 1993 và anh Nguyễn Văn T, sinh năm 1990 cùng ở xã Đông Cứu ngày 4/9/2025 tại Tòa án nhân dân khu vực 9 - Bắc Ninh, chúng tôi phần nào hiểu được vai trò, trách nhiệm, sự nhiệt huyết của thẩm phán và hòa giải viên trong quá trình thực hiện nhiệm vụ. Sau 30 phút chia sẻ, phân tích thấu tình, đạt lý, thẩm phán và hòa giải viên đã thuyết phục chị Y và anh T đạt thỏa thuận mỗi người có trách nhiệm nuôi dưỡng một đứa con và không yêu cầu Tòa giải quyết về tài sản chung, công nợ. Hòa giải viên Trần Thị Lịch cho biết: “Khi hòa giải, tôi trao đổi cụ thể với các đương sự về chi phí, lợi ích ngắn hạn và dài hạn của việc giải quyết tranh chấp; tránh vội vàng, nôn nóng làm tổn hại đến danh dự của đương sự; khuyến khích các bên đưa ra các giải pháp phù hợp với lợi ích của mình”.
Lợi ích của việc hòa giải, đối thoại là bảo đảm tối đa quyền tự định đoạt của các đương sự trong việc giải quyết vụ việc, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người dân. Thẩm phán Nguyễn Xuân Sướng, Phó Chánh án Tòa án nhân dân khu vực 9 -Bắc Ninh cho rằng: “Mâu thuẫn, tranh chấp được giải quyết theo phương thức hòa giải, đối thoại thì các bên hoàn toàn tự nguyện thỏa thuận về những giải pháp bảo đảm hài hòa lợi ích. Ngược lại, nếu như giải quyết tranh chấp bằng biện pháp xét xử thì sau phán quyết sẽ có bên thắng, bên thua, bên được, bên mất và có thể khiến vụ án kéo dài lên tòa án cấp trên. Vì thế, trong mỗi vụ việc, chúng tôi quán triệt các thẩm phán, hòa giải viên nắm bắt tâm lý của các bên, đi sâu phân tích có lý, có tình, sát với diễn biến sự việc và kiên trì tìm kiếm các giải pháp khả thi để hai bên cùng chấp thuận”. Với cách làm này, từ 1/10/2024 đến 31/8/2025, Tòa án nhân dân khu vực 9 - Bắc Ninh tổ chức hòa giải thành 203 vụ việc.
Để công tác hòa giải, đối thoại đạt hiệu quả, thiết thực hơn nữa, thời gian tới, các tòa án nhân dân khu vực - Bắc Ninh tiếp tục đề cao vai trò, trách nhiệm, sự đồng cảm, chia sẻ của thẩm phán, hòa giải viên với các đương sự; quan tâm bồi dưỡng nâng cao nghiệp vụ cho các hòa giải viên; đẩy mạnh phổ biến, tuyên truyền cho người dân hiểu rõ về ý nghĩa, tầm quan trọng của hoạt động hòa giải, đối thoại… Qua đó, giải quyết triệt để tranh chấp, mâu thuẫn trong Nhân dân, góp phần xây dựng cộng đồng, xã hội văn minh.
Bài, ảnh: Văn Phong