4 chiêu trò lừa đảo mạng nhắm thẳng vào học sinh, sinh viên

3 giờ trướcBài gốc

Học sinh, sinh viên là nhóm dễ bị tội phạm mạng tiếp cận. Ảnh: BTC.

Nội dung trên được các chuyên gia giáo dục, đại diện cơ quan chức năng chia sẻ với Tri Thức - Znews bên lề sự kiện Cyber Peace 2025, diễn ra tại trường Phổ thông Song ngữ liên cấp Wellspring (Hà Nội), sáng 15/11.

Cyber Peace sự kiện tiếp nối Công ước Hà Nội 2025 và chiến dịch “Không một mình - Cùng nhau an toàn trực tuyến” nhằm xây dựng môi trường số an toàn và nhân văn cho thế hệ trẻ. Sự kiện quy tụ hơn 45 trường học, các bộ, ngành và tổ chức quốc tế như UNICEF, UNDP, UNESCO...

Hàng loạt thủ đoạn tiếp cận học sinh, sinh viên

Thời gian gần đây, nhiều vụ việc lừa đảo trên môi trường số đã bị phát hiện với thủ đoạn ngày càng tinh vi. Điều đáng nói, nạn nhân phần lớn là học sinh, sinh viên - những người có trình độ, sử dụng công nghệ thành thạo nhưng thực tế lại thiếu kỹ năng phản ứng trước các hành vi lừa đảo không phải là mới.

Theo GS.TS Lê Anh Vinh, Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục Việt Nam, cho biết một nghiên cứu của viện khảo sát hai nhóm học sinh, gồm nhóm có năng lực rất tốt về công nghệ thông tin và nhóm ở mức trung bình.

Kết quả bất ngờ là những học sinh có năng lực tốt về công nghệ thông tin lại có kỹ năng an toàn số thấp hơn.

"Việc có kiến thức hay khả năng công nghệ không đồng nghĩa với việc các em có đủ kỹ năng để đối phó với nguy cơ lừa đảo trên không gian mạng", ông Vinh nhìn nhận.

Các chuyên gia trực tiếp giải đáp về nâng cao năng lực số và an toàn mạng cho trẻ em. Ảnh: BTC.

Đồng quan điểm, trung tá, tiến sĩ Lưu Xuân Văn, giảng viên Khoa An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao, Học viện An ninh Nhân dân, cho biết hiện nay, các đối tượng phạm tội mạng đang chuyển hướng tấn công sang nhóm học sinh, sinh viên thay vì những đối tượng "có điều kiện hơn".

Lý do là học sinh, sinh viên là thế hệ được tiếp cận với công nghệ từ sớm. Các em sử dụng rất nhiều dịch vụ trên không gian mạng. Trong khi đó, kỹ năng trên không gian mạng của các em còn yếu, hiểu biết pháp luật chưa đầy đủ, dẫn đến bị các đối tượng xấu dẫn dắt.

Bên cạnh đó, học sinh, sinh viên là nhóm có năng lực, có trình độ. Các em ham học hỏi, tìm hiểu những thông tin trên không gian mạng là một "ma trận", thật giả lẫn lộn. Ngoài ra, đôi khi, các em tự tin quá mức vào bản thân, không quan tâm đến các cảnh báo và dễ trở thành nạn nhân.

Trung tá Lưu Xuân Văn cho biết hiện các hình thức lừa đảo, phạm tội rất tinh vi và thay đổi liên tục, song chủ yếu dựa trên bốn thủ đoạn chính để tiếp cận.

Thứ nhất là mạo danh cán bộ công an hoặc nhân viên của các cơ quan chức năng nhằm đe dọa, yêu cầu các em thực hiện các hoạt động theo kịch bản đã được giăng sẵn. Mục đích là dụ dỗ các em chuyển tiền hoặc tham gia các hoạt động phi pháp.

Thứ hai là tạo ra những trang website và diễn đàn giả mạo để thu thập thông tin cá nhân và sử dụng chúng để xây dựng kịch bản lừa đảo người cung cấp thông tin, hoặc lừa đảo người thân, người quen của nạn nhân.

Thứ ba là lợi dụng lỗ hổng bảo mật để tìm được thông tin nhạy cảm của học sinh, sinh viên và đe dọa ngược lại.

Thứ tư, các đối tượng tạo ra thông tin sai lệch nhằm định hướng dư luận. Thông qua đó dẫn dắt các học sinh, sinh viên thực hiện những hoạt động trái pháp luật.

Dạy kỹ năng số nên từ mầm non

Từ những cảnh báo trên, các chuyên gia cho rằng cần phải giáo dục kỹ năng số cho học sinh, sinh viên để phòng tránh rủi ro và lừa đảo trên không gian mạng.

Bà Lê Anh Lan, chuyên gia giáo dục tại UNICEF Việt Nam, nhận định bảo vệ trẻ em trên không gian mạng nên tập trung vào việc trao quyền và xây dựng trách nhiệm đạo đức cho trẻ, thay vì chỉ tập trung vào việc cấm đoán hay chỉ ra rủi ro.

Các em cần được định hướng và và tạo điều kiện để làm chủ công nghệ, sử dụng công nghệ như một công cụ để phát triển tư duy phản biện, kỹ năng trình bày, đặt câu hỏi và sáng tạo nội dung, từ đó nâng cao trách nhiệm và đạo đức số.

Học sinh tham gia tranh biện, đóng vai các phái đoàn quốc phân tích, thảo luận về các tình huống an ninh mạng, quyền trẻ em số, dữ liệu cá nhân... Ảnh: BTC.

Bà Lan cũng cho biết quan điểm của UNICEF là phải chuẩn bị kỹ năng cho trẻ em từ rất sớm, ngay từ bậc mầm non.

"Dù người lớn có muốn hay không, trẻ em ở độ tuổi mầm non vẫn được tiếp xúc với môi trường số", bà Lan nói. Vì vậy, vấn đề không phải là độ tuổi nào nên cho các em tiếp xúc, mà là người lớn phải chuẩn bị những kỹ năng tốt nhất để hỗ trợ và tạo môi trường tốt nhất cho trẻ.

Về phía phụ huynh, trung tá Lưu Xuân Văn lưu ý một số dấu hiệu nhận biết học sinh, sinh viên đang vướng vào các vấn đề liên quan đến tội phạm mạng hoặc đang bị lạm dụng. Phụ huynh cần nắm và hỗ trợ các em kịp thời.

Theo đó, các em có thể tham gia các hoạt động trên không gian mạng nhiều hơn, thiếu trung thực khi chia sẻ thông tin, có xu hướng thu mình hơn với gia đình, xã hội. Ngoài ra, các em có sự thay đổi đột ngột về lịch trình hoạt động, các mối quan hệ xã hội...

Ngọc Bích

Nguồn Znews : https://znews.vn/4-chieu-tro-lua-dao-mang-nham-thang-vao-hoc-sinh-sinh-vien-post1603009.html