4 món canh thuốc giúp dưỡng âm, bảo vệ phổi trong mùa lạnh

3 giờ trướcBài gốc

Thời tiết lạnh là điều kiện thuận lợi phong hàn dễ xâm nhập vào cơ thể khiến phế khí bị tổn thương, gây ra các triệu chứng như ho khan, khô họng, da nứt nẻ…Theo Y học cổ truyền, mùa lạnh là thời điểm cần "dưỡng âm, nhuận phế, ích khí, sinh tân" để bảo vệ tạng Phế. Những món canh thuốc cổ truyền có thể phát huy hiệu quả tối đa trong trường hợp này.

1. Tại sao cần dưỡng âm, bảo vệ phổi trong mùa lạnh?

Nội dung

1. Tại sao cần dưỡng âm, bảo vệ phổi trong mùa lạnh?

2. Canh thuốc giúp dưỡng âm, nhuận phế trong mùa lạnh

3. Lưu ý khi dùng

Theo Đông y, khi thời tiết chuyển lạnh và hanh khô, cơ thể dễ mất tân dịch khiến phổi (phế) khô và yếu, lâu ngày có thể gây phế âm hư với các biểu hiện thường thấy như ho khan, họng khô, ít đờm, hơi thở ngắn hoặc khàn tiếng.

Vì vậy, trong mùa này, nguyên tắc dưỡng sinh quan trọng là dưỡng âm, nhuận phế, giúp cơ thể bổ sung tân dịch, giữ cho phế khí được nhu hòa, tránh bị phong hàn và táo khí xâm phạm.

Đông y cũng cho rằng phế và vị có mối quan hệ "phế vị tương sinh" – nghĩa là tỳ vị khỏe thì mới sinh được tân dịch nuôi dưỡng phế. Do đó, việc bồi bổ tỳ vị qua ăn uống hợp lý chính là một cách dưỡng phế gián tiếp nhưng bền vững. Khi vị được kiện, tân dịch sinh đủ, phế sẽ được nuôi dưỡng từ bên trong, giảm khô táo và tăng khả năng đề kháng với hàn khí mùa lạnh.

Chính vì vậy, lựa chọn món ăn phù hợp có tác dụng kiện tỳ, sinh tân, nhuận phế như các loại canh, cháo hoặc trái cây sẽ giúp cơ thể thích ứng tốt với khí hậu lạnh khô, đồng thời giữ cho phổi luôn khỏe mạnh.

Canh ngân nhĩ tư âm nhuận phế.

2. Canh thuốc giúp dưỡng âm, nhuận phế trong mùa lạnh

2.1. Canh ngân nhĩ

Nguyên liệu: Ngân nhĩ khô khoảng 15g, kỷ tử 15g, long nhãn 15g, đường phèn vừa đủ theo khẩu vị.

Cách làm: Ngân nhĩ ngâm nước cho nở, rửa sạch rồi hấp sơ khoảng 10 phút; cho tất cả nguyên liệu vào nồi với nước, đun lửa lớn 30 phút rồi hạ nhỏ lửa thêm 20 phút cho nhừ; khi dùng, múc ra bát, ăn nóng.

Tác dụng: Tư âm nhuận phế, bổ trung ích khí.

Lưu ý: Do có đường phèn nên người bị đái tháo đường hoặc đang kiểm soát đường huyết cần giảm lượng đường hoặc bỏ đường trong món ăn.

Bách hợp có công năng nhuận phế chỉ khái, thanh tâm an thần.

2.2. Canh bách hợp – ý dĩ

Nguyên liệu: Bách hợp 20 - 30g, ý dĩ 50g, gạo tẻ 300g, đường phèn vừa đủ theo khẩu vị.

Cách làm: Vo gạo, cho gạo và ý dĩ vào nồi cùng khoảng 1 lít nước, hầm thành cháo. Khi gần chín, cho bách hợp vào nấu thêm cho nhừ đều; thêm đường vừa ăn, dùng ấm.

Tác dụng: Bách hợp có vị ngọt, tính mát, quy kinh phế, vị, có công năng nhuận phế chỉ khái, thanh tâm an thần; ý dĩ hỗ trợ kiện tỳ, sinh tân.

Lưu ý: Người tỳ vị hư hàn, tiêu chảy hoặc hay lạnh bụng có thể thêm chút gừng tươi để tăng độ ấm.

Sa sâm có tác dụng dưỡng âm, làm mát phổi.

2.3. Canh sa sâm – mạch môn – ngọc trúc

Nguyên liệu: Sa sâm 12g, mạch môn 12g, ngọc trúc 8g, gạo tẻ 200g, đường phèn vừa đủ.

Cách làm: Rửa sạch các vị thuốc, cho vào nồi cùng gạo và nước, đun sôi rồi hầm nhỏ lửa đến khi thành cháo đặc mềm; thêm đường phèn nếu thích; ăn khi còn ấm.

Tác dụng: Sa sâm có tác dụng dưỡng âm, làm mát phổi và sinh tân dịch trong mùa khô hanh. Mạch môn và ngọc trúc phối hợp để dưỡng âm nhuận phế, sinh tân dưỡng vị.

Lưu ý: Các vị này tính mát nên người hay lạnh bụng, sợ lạnh nên cân nhắc thêm chút vị ấm như gừng hay quế để bổ trợ.

Hạnh nhân có công dụng giáng khí, chỉ khái, nhuận trường.

2.4. Canh hạnh nhân – tang bạch bì – ý dĩ

Nguyên liệu: Hạnh nhân 10g (sao nhẹ), tang bạch bì 12g, ý dĩ 50g, gạo tẻ 200g.

Cách làm: Hạnh nhân sao vàng, tang bạch bì rửa sạch, ý dĩ và gạo vo sạch; cho tất cả vào nồi cùng nước, đun đến khi mềm nhừ, ăn nóng; có thể thêm ít muối hoặc đường tùy khẩu vị.

Tác dụng: Hạnh nhân có tính ôn, quy kinh phế, đại trường, có công dụng giáng khí, chỉ khái, nhuận trường. Tang bạch bì giúp thanh phế, giảm ho, lợi niệu. Ý dĩ hỗ trợ kiện tỳ giúp phế khí khỏe mạnh hơn.

Lưu ý: Vì hạnh nhân có tính đắng và hơi độc nếu dùng quá nhiều, vì vậy nên dùng liều vừa phải (khoảng 10g/ngày); tránh dùng nếu đang bị tiêu chảy.

3. Lưu ý khi dùng

Chọn nguyên liệu sạch, chế biến kỹ, ăn khi còn ấm.
Nếu đang mắc bệnh phổi nặng (ví dụ COPD, viêm phổi, hen suyễn) cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
Không dùng những món có tính mát như canh sa sâm – mạch môn – ngọc trúc cho người thể trạng hàn (hay bị lạnh bụng, đi ngoài lỏng) mà nên điều chỉnh thêm các vị ấm nóng như gừng, quế, hạt tiêu...
Để bảo vệ sức khỏe toàn diện cần chú ý giữ ấm cơ thể, giảm tiếp xúc gió lạnh, bảo vệ đường hô hấp và tăng sức đề kháng.

Trong tiết trời gió lạnh, việc chăm sóc sức khỏe bằng những món canh thuốc dưỡng âm, nhuận phế không chỉ giúp cơ thể chống lại sự xâm nhập của phong hàn mà còn nuôi dưỡng tạng Phế từ bên trong. Đây là sự kết hợp hài hòa giữa ẩm thực và trị liệu, thể hiện triết lý "phòng bệnh hơn chữa bệnh" của Y học cổ truyền.

Duy trì thói quen dùng những món canh dưỡng phế vào mùa lạnh không chỉ là bí quyết bảo vệ sức khỏe mà còn là một nét đẹp trong văn hóa ẩm thực dưỡng sinh của người phương Đông.

BSNT. Nguyễn Thanh Hằng

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/4-mon-canh-thuoc-giup-duong-am-bao-ve-phoi-trong-mua-lanh-169251110102955218.htm