4 yếu tố nguy cơ của tiền đái tháo đường bạn cần biết

3 giờ trướcBài gốc

Tiền đái tháo đường là một dạng rối loạn chuyển hóa glucose, biểu hiện bằng tình trạng đường huyết tăng cao nhưng chưa đủ tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh đái tháo đường.

Nếu không được can thiệp kịp thời bằng việc điều chỉnh lối sống, tăng cường vận động, xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý và sử dụng thuốc theo chỉ định (nếu có), tiền đái tháo đường có thể tiến triển nhanh thành đái tháo đường type 2 và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Việc kiểm soát đường huyết ngay từ giai đoạn tiền đái tháo đường có ý nghĩa hết sức quan trọng, giúp ngăn ngừa nguy cơ tiến triển thành đái tháo đường type 2, mang lại lợi ích tim mạch cho người bệnh, đồng thời giảm gánh nặng điều trị cho bệnh nhân và hệ thống y tế.

Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ của tiền đái tháo đường

Nguyên nhân của tiền đái tháo đường

Tuyến tụy sản xuất hormone insulin, có vai trò đưa glucose từ máu vào tế bào để tạo năng lượng. Khi bị tiền đái tháo đường, các tế bào trong cơ thể giảm đáp ứng với insulin. Lúc này tuyến tụy phải tăng cường sản xuất insulin để bù đắp. Tuy nhiên, khi tuyến tụy không còn đáp ứng kịp nhu cầu, đường huyết sẽ tăng cao, tạo tiền đề cho tiền đái tháo đường và đái tháo đường type 2.

Các yếu tố nguy cơ của tiền đái tháo đường

Các yếu tố nguy cơ của tiền đái tháo đường tương tự như bệnh đái tháo đường, bao gồm:

Thừa cân, béo phì
Rối loạn chuyển hóa lipid máu
Tăng huyết áp
Ít hoạt động thể lực

Tiền đái tháo đường là giai đoạn sớm của rối loạn chuyển hóa glucose.

Chẩn đoán tiền đái tháo đường

Người bị tiền đái tháo đường thường không có triệu chứng rõ ràng trong nhiều năm, cho đến khi bệnh tiến triển thành đái tháo đường type 2 hoặc gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Vì vậy, tiền đái tháo đường chủ yếu được chẩn đoán thông qua các xét nghiệm đường huyết sau:

Xét nghiệm glucose máu lúc đói: Người bệnh cần nhịn ăn ít nhất 8 - 10 giờ trước khi lấy máu. Kết quả từ 5,6 - 6,9 mmol/L (100 - 125 mg/dL) được chẩn đoán là tiền đái tháo đường.
Xét nghiệm dung nạp glucose đường uống: Lấy máu xét nghiệm sau 2 giờ kể từ khi người bệnh uống 75 g glucose. Kết quả sau 2 giờ từ 7,8 - 11,0 mmol/L (140 - 199 mg/dL) được chẩn đoán là tiền đái tháo đường.
Xét nghiệm HbA1c: Phản ánh mức glucose gắn với hemoglobin trong vòng 3 tháng trước đó. Kết quả 5,7 - 6,4% được chẩn đoán là tiền đái tháo đường.

Các trường hợp không sử dụng xét nghiệm HbA1c để chẩn đoán

Bệnh hồng cầu hình liềm
Phụ nữ mang thai từ tháng thứ 3 trở đi hoặc mới sinh con
Thiếu men glucose - 6 - phosphate dehydrogenase
Nhiễm HIV
Người đang lọc máu
Mới mất máu hoặc vừa truyền máu
Đang điều trị bằng erythropoietin

Ngoài ra, bác sĩ sẽ đánh giá BMI, vòng eo, kiểm tra các tổn thương do đái tháo đường (nếu có) và chỉ định các xét nghiệm thường quy như: công thức máu toàn phần, lipid máu, acid uric, creatinin máu, độ lọc cầu thận ước tính, xét nghiệm nước tiểu, điện tâm đồ… nhằm đánh giá các bệnh lý đồng mắc và nguy cơ biến chứng.

Khuyến cáo tầm soát tiền đái tháo đường và đái tháo đường

Người trưởng thành từ 18 tuổi trở lên nên thực hiện xét nghiệm tầm soát để phát hiện sớm tiền đái tháo đường hoặc đái tháo đường. Các xét nghiệm này thường được tích hợp trong khám sức khỏe tổng quát định kỳ.

Đặc biệt xét nghiệm đường huyết được khuyến cáo cho:

Tất cả người từ 45 tuổi trở lên
Người thừa cân, béo phì kèm theo một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ sau:
Có người thân trực hệ mắc đái tháo đường
Tiền sử bệnh tim mạch do xơ vữa
Tăng huyết áp hoặc đang điều trị tăng huyết áp
Rối loạn mỡ máu, đặc biệt HDL - cholesterol < 0,9 mmol/L hoặc triglyceride > 2,8 mmol/L
Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang
Ít hoạt động thể lực
Có dấu hiệu kháng insulin (béo phì nặng, gai đen vùng cổ)

Phụ nữ từng bị đái tháo đường thai kỳ có nguy cơ cao tiến triển thành đái tháo đường, cần tầm soát định kỳ ít nhất 3 năm/lần.

Kết quả xét nghiệm ban đầu bình thường không đồng nghĩa với việc sẽ không mắc tiền đái tháo đường hoặc đái tháo đường trong tương lai. Do đó, việc tầm soát nên được lặp lại mỗi 1 - 3 năm hoặc sớm hơn tùy thuộc vào yếu tố nguy cơ và kết quả xét nghiệm trước đó.

Cách phòng ngừa tiền đái tháo đường

Phòng ngừa tiền đái tháo đường cũng chính là phòng ngừa đái tháo đường. Các biện pháp bao gồm:

Duy trì cân nặng hợp lý, giảm cân nếu thừa cân
Xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh
Tăng cường vận động, tập thể dục thường xuyên
Không hút thuốc, hạn chế rượu bia
Kiểm soát tốt các bệnh nền hiện có

Để ngăn ngừa tiền đái tháo đường tiến triển thành đái tháo đường, người bệnh cần tuân thủ hướng dẫn điều trị của bác sĩ, đặc biệt là kiểm soát chế độ ăn và tăng cường hoạt động thể chất, đồng thời tái khám định kỳ để theo dõi đường huyết.

Tiền đái tháo đường là tình trạng cần theo dõi và điều trị lâu dài. Ngay cả khi đường huyết đã trở về mức bình thường, người bệnh vẫn cần duy trì lối sống lành mạnh và xét nghiệm glucose máu ít nhất mỗi năm một lần.

Nhìn chung, tiền đái tháo đường là giai đoạn trung gian giữa bình thường và đái tháo đường type 2, có liên quan mật thiết đến thừa cân, béo phì, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp và lối sống ít vận động. Việc thay đổi lối sống đóng vai trò then chốt trong điều trị và phòng ngừa tiền đái tháo đường cũng như đái tháo đường, đồng thời giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.

BS Nguyễn Thị Thảo

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/4-yeu-to-nguy-co-cua-tien-dai-thao-duong-ban-can-biet-169251226074224289.htm