5 câu hỏi lớn xoay quanh thượng đỉnh Trump-Putin

10 giờ trướcBài gốc

Cả phía Mỹ và Nga đều đã xác nhận hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ diễn ra ngay trong tuần tới, nhằm thúc đẩy chấm dứt chiến sự ở Ukraine. Giới quan sát cho rằng thượng đỉnh Trump-Putin lần này sẽ tiềm ẩn cả cơ hội lẫn thách thức lớn đối với Nhà Trắng.

Trong những tháng gần đây, ông Trump nhiều lần thể hiện sự thất vọng với ông Putin khi Nga tiếp tục oanh tạc Ukraine bất chấp lời kêu gọi ngừng bắn từ Mỹ. Hôm 7-8, chính quyền Mỹ thông báo tăng thuế với Ấn Độ vì nước này mua dầu của Nga, và dự kiến sẽ công bố thêm các lệnh trừng phạt đối với Moscow vào ngày 9-8.

Thượng đỉnh Trump-Putin, khi nào và ở đâu?

Ngày 8-8, Trợ lý Điện Kremlin - ông Yury Ushakov xác nhận với hãng thông tấn TASS rằng thượng đỉnh Trump-Putin sẽ diễn ra tại bang Alaska (Mỹ) vào ngày 15-8, theo đài RT.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại cuộc gặp song phương bên lề Hội nghị Thượng đỉnh G20 ở Osaka (Nhật) hồi năm 2019. Thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra tại Alaska ngày 15-8. Ảnh: THE NEW YORK TIMES

“Phía Mỹ vừa thông báo đã đạt thỏa thuận tổ chức cuộc gặp giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Trump vào ngày 15-8 tại Alaska. Nga và Mỹ là hai nước láng giềng gần gũi, có chung đường biên giới. Việc phái đoàn của chúng tôi bay qua eo biển Bering để tham dự một hội nghị thượng đỉnh quan trọng và được mong đợi từ lâu giữa hai nhà lãnh đạo là hợp lý, nên được tổ chức tại đây” - ông Ushakov xác nhận lịch tổ chức thượng đỉnh Trump-Putin.

Ông Ushakov cho biết công tác chuẩn bị sẽ phức tạp, nhưng cả hai bên sẽ tích cực phối hợp.

“Trong những ngày tới, Moscow và Washington sẽ dồn toàn lực vào các bước chuẩn bị thực tế và chính trị cho hội nghị thượng đỉnh Alaska. Đây sẽ là một quá trình khó khăn, nhưng chúng tôi sẽ làm việc một cách chủ động và chuyên sâu” - ông nhấn mạnh.

Trước đó, ông Trump cũng nói sẽ gặp ông Putin tại Alaska vào ngày 15-8. Đây sẽ là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo đối thoại trực tiếp kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng.

Vai trò của Ukraine ra sao?

Một yếu tố then chốt của bất kỳ hội nghị thượng đỉnh nào là vai trò của Ukraine, theo tờ The Hill.

Ông Trump từng gợi ý với các nhà lãnh đạo châu Âu rằng ông muốn gặp riêng ông Putin, sau đó tổ chức một cuộc gặp ba bên với Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky. Tuy nhiên, Kremlin trước đó loại trừ khả năng này nếu các cuộc đàm phán chưa đạt tới giai đoạn cuối cùng của một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh.

Tổng thống Ukraine - ông Volodymyr Zelensky. Ảnh: TELEGRAM

Ông Zelensky cũng nhiều lần kêu gọi đối thoại trực tiếp với ông Putin. Nếu diễn ra, đây sẽ là lần đầu tiên hai nhà lãnh đạo đối mặt kể từ khi chiến sự bùng nổ năm 2022.

“Có vẻ Nga hiện nghiêng hơn về phương án ngừng bắn, áp lực đang phát huy hiệu quả. Nhưng điều quan trọng là phải đảm bảo Nga không dùng các chi tiết của thỏa thuận để đánh lừa ai, dù là chúng tôi hay Mỹ” - ông Zelensky nói hôm 7-8 sau khi điện đàm với ông Trump và một số lãnh đạo châu Âu.

Ông Zelensky kiên quyết cho rằng không thể có quyết định nào về Ukraine nếu thiếu tiếng nói của Kiev.

Trong khi những tháng đầu trở lại Nhà Trắng, ông Trump chỉ trích Ukraine không có lợi thế trên bàn đàm phán, gần đây ông đã chuyển sự bực bội sang phía ông Putin và đồng ý viện trợ thêm vũ khí cho Kiev.

Nga được cho là đã đề xuất một lệnh ngừng bắn trên không ở Ukraine mà không cần thỏa thuận ngừng bắn toàn diện.

Theo khảo sát mới của Gallup, 69% người Ukraine muốn tiến hành đàm phán để kết thúc chiến sự sớm nhất có thể, tăng so với mức 52% của năm trước. Tuy vậy, 68% cho rằng khó có khả năng chiến sự sẽ chấm dứt trong vòng một năm tới.

Thách thức đối với ông Trump và ông Putin là gì?

Một cuộc gặp với tính chất rủi ro cao như vậy có thể mang lại cho ông Trump một thắng lợi ngoại giao lịch sử nếu chấm dứt được chiến tranh, nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ cho tất cả các bên.

Ông Trump nhiều lần né tránh trả lời câu hỏi liệu ông Putin có đang “câu giờ” hay không, và một cuộc gặp trực tiếp có thể cho nhà lãnh đạo Nga thêm thời gian mà không đạt được tiến triển thực chất hướng tới ngừng bắn.

Các quan chức Nhà Trắng khẳng định họ bước vào khả năng này với cái nhìn rõ ràng về việc ông Putin chưa từng đưa ra cam kết nào.

"Cuộc gặp này sẽ không diễn ra chỉ để lấy lệ. Nó chỉ được tổ chức nếu Tổng thống tin rằng ông Putin thật sự cam kết thực hiện lời hứa ngay từ ngày đầu nhiệm kỳ, đó là chấm dứt chiến tranh vĩnh viễn" - phát ngôn viên Nhà Trắng Harrison Fields nói hôm 8-8 trên kênh NewsNation về kế hoạch tổ chức thượng đỉnh Trump-Putin.

"Rõ ràng Tổng thống đang thất vọng. Chúng tôi nhận thấy ông Putin không sẵn sàng đối thoại ngoại giao một cách nghiêm túc với ông ấy" - ông Fields nói thêm.

Về phía ông Putin, nếu thượng đỉnh Trump-Putin không đem lại kết quả, ông có nguy cơ khiến ông Trump tức giận hơn và thúc đẩy sự ủng hộ cho Ukraine.

"Ông Trump sẽ phải đối mặt một cựu sĩ quan tình báo của Liên Xô (KGB) dày dạn kinh nghiệm, được huấn luyện đặc biệt để gây ảnh hưởng và điều khiển tình huống khi gặp trực tiếp. Ông Putin lại rất giỏi kỹ năng này" - bà Maria Snegovaya, chuyên gia cấp cao về Nga và Á-Âu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), nhận định trước thềm thượng đỉnh Trump-Putin.

"Chúng ta không muốn lặp lại kịch bản Helsinki năm 2018, vì đó sẽ không phải là chiến thắng cho ông Trump" - bà nói, nhắc lại thời điểm ông Trump đứng về phía ông Putin và bác bỏ kết luận của tình báo Mỹ rằng Nga đã can thiệp vào cuộc đua Nhà Trắng năm 2016.

Ông Trump có hoãn trừng phạt Nga?

Nhà Trắng dự kiến công bố một vòng trừng phạt mới đối với Nga vào ngày 9-8, sau khi ông Trump rút ngắn thời hạn để Moscow đồng ý ngừng bắn ở Ukraine.

Một quan chức cấp cao trong chính quyền cho biết các biện pháp trừng phạt sẽ được áp dụng vào cuối tuần này, dù trước đó đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff đã có cuộc gặp được đánh giá là tích cực với giới chức Nga. Tuy nhiên, hiện vẫn chưa rõ ông Trump sẽ cân nhắc những bước đi cụ thể nào.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra tại Alaska ngày 15-8. Ảnh: WHITE HOUSE

Một số chuyên gia đề xuất thu hẹp phạm vi áp thuế đối với các nước mua dầu Nga, chỉ tính trên số tiền thực tế mà họ trả cho Moscow. Cách làm này vừa giúp giảm sức hấp dẫn của những thương vụ mua số lượng lớn, vừa tạo thêm nguồn thu để hỗ trợ Ukraine.

Tuy vậy, đảng Dân chủ cảnh báo ông Trump làm suy yếu cam kết của Mỹ đối với lệnh trừng phạt. Theo báo cáo công bố hôm 6-8 của nhóm thiểu số tại Ủy ban Đối ngoại và Ủy ban Ngân hàng Thượng viện, hơn 6 tháng từ đầu nhiệm kỳ ông Trump vẫn chưa áp thêm hình phạt nào với Nga, kể cả việc siết chặt các chế tài với bên lách luật.

Trong khi đó, chính quyền Washington cho rằng việc áp thêm trừng phạt lúc này sẽ làm suy giảm khả năng đàm phán với Nga.

Khả năng diễn ra hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin và cơ hội đạt tiến triển trên bàn đàm phán có thể khiến Tổng thống Mỹ và Nhà Trắng tạm gác các biện pháp trừng phạt mới, nếu họ cho rằng điều đó có thể làm tổn hại tiến trình.

Thượng đỉnh Trump-Putin có dẫn tới ngừng bắn?

Mục tiêu cuối cùng của ông Trump là lập tức chấm dứt giao tranh giữa Nga và Ukraine, khi lâu nay ông vẫn chỉ trích cuộc chiến là sự hủy diệt và đổ máu không cần thiết.

Ban đầu, ông Trump gây áp lực với Tổng thống Zelensky và cho rằng ông này là trở ngại cho một thỏa thuận ngừng bắn. Gần đây, ông lại gọi Tổng thống Putin là người không trung thực, kể rằng từng có một “cuộc gọi vui vẻ” với nhà lãnh đạo Nga, nhưng ngay sau đó thì “tên lửa đã được phóng vào Kiev”.

“Nói chuyện chẳng có nghĩa lý gì” - ông Trump nói hôm 14-7, sau cuộc điện đàm lần thứ sáu với ông Putin.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Thượng đỉnh Trump-Putin dự kiến diễn ra tại Alaska ngày 15-8. Ảnh: TASS

Tuy nhiên, theo bà Snegovaya, ông Putin đang ở thế mạnh khi bước vào đàm phán: nền kinh tế Nga chịu áp lực nhưng chưa bên bờ sụp đổ, quân đội Nga vẫn tiến chậm mà chắc trên chiến trường, sản xuất quân sự gia tăng cho phép tiến hành các đợt không kích liên tiếp nhằm vào Ukraine, làm suy yếu hệ thống phòng thủ và ý chí của Kiev.

“Chiến lược hiệu quả nhất dường như là điều ông ấy [Putin] theo đuổi từ đầu tiến trình đàm phán: liên tục duy trì trao đổi với chính quyền Mỹ, tránh khiêu khích, đồng thời từng bước lấn sâu vào Ukraine để giành thêm lãnh thổ” - bà Snegovaya nhận định trước thềm thượng đỉnh Trump-Putin.

Bà Snegovaya nhận định đây là một thắng lợi ngoại giao rõ rệt cho Putin, dù cách nhìn này giờ đã trở nên quen thuộc. Theo bà, nhà lãnh đạo Nga đang dần thoát khỏi tình trạng bị cô lập quốc tế và có thể gặp gỡ nhân vật được xem là quyền lực nhất thế giới mà không phải đưa ra nhượng bộ lớn nào về Ukraine.

“Điều này phù hợp với lập luận ban đầu của ông Putin rằng phương Tây cuối cùng sẽ rạn nứt và phải nhượng bộ” - bà Snegovaya kết luận.

DƯƠNG KHANG

Nguồn PLO : https://plo.vn/video/5-cau-hoi-lon-xoay-quanh-thuong-dinh-trump-putin-post864708.html