5 dấu hiệu cảnh báo trầm cảm sau sinh: Đừng xem nhẹ sức khỏe tinh thần của người mẹ

4 giờ trướcBài gốc

Trong những năm gần đây, trầm cảm sau sinh không còn là khái niệm xa lạ trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Tuy nhiên, thực tế cho thấy rất nhiều phụ nữ vẫn đang âm thầm đối diện với nó trong cô đơn, im lặng và dằn vặt. Phần vì thiếu kiến thức, phần vì sợ bị đánh giá, không ít bà mẹ đã không lên tiếng hoặc không được giúp đỡ đúng lúc. Vậy làm thế nào để nhận diện sớm trầm cảm sau sinh, nhất là trong giai đoạn 42 ngày đầu sau sinh và 6 tháng đầu đời của trẻ - giai đoạn nhiều thách thức nhất đối với một người phụ nữ?

ThS.BS. Phan Thu Hằng - Khoa Phụ Ung thư, Bệnh viện Phụ sản Trung ương, Giảng viên bộ môn Phụ sản, Trường Đại học Y Hà Nội - đã chia sẻ với PV Báo Sức khỏe & Đời sống những dấu hiệu điển hình để nhận diện sớm trầm cảm sau sinh, cùng phân tích sâu sắc về diễn biến tâm lý của người mẹ sau sinh - từ những biến chuyển nhẹ nhàng ban đầu cho đến khi chạm ngưỡng trầm cảm nặng và nguy hiểm.

Theo BS. Phan Thu Hằng, ngay từ thời điểm người phụ nữ rời khỏi bệnh viện và bế em bé trở về nhà, họ đã phải bước vào một vai trò hoàn toàn mới - làm mẹ. "Từ khoảnh khắc ấy, họ bắt đầu lo lắng. Những lo lắng này không mơ hồ mà rất cụ thể: Mình sẽ làm mẹ như thế nào cho tốt? Mình chăm con ra sao? Mình phải ăn uống, nghỉ ngơi, sinh hoạt thế nào để hồi phục mà vẫn chăm sóc con tốt?".

Những câu hỏi ấy cứ lặp đi lặp lại trong tâm trí người mẹ như một dòng suy nghĩ không hồi kết. Chúng khiến họ bối rối, hoang mang và mệt mỏi, bởi không có một khuôn mẫu hay câu trả lời hoàn hảo cho từng hoàn cảnh cụ thể. Đặc biệt với những người làm mẹ lần đầu, sự thiếu tự tin cộng với thiếu kinh nghiệm khiến họ càng dễ rơi vào trạng thái lo âu, căng thẳng.

Nhưng mọi chuyện không chỉ dừng lại ở đó. Người mẹ còn phải đối diện với những áp lực vô hình đến từ các mối quan hệ xung quanh: ông bà nội ngoại, bạn bè, hàng xóm và đặc biệt là người bạn đời - người chồng. Họ cảm thấy mình đang bị theo dõi, đánh giá xem liệu có đang "hoàn thành thiên chức làm mẹ" hay không.

"Tất cả những áp lực ấy - từ mong muốn làm tốt vai trò làm mẹ, đến kỳ vọng của người thân - sẽ tạo ra một thứ sức ép khổng lồ đè nặng lên tinh thần người phụ nữ", bác sĩ Hằng chia sẻ.

42 ngày đầu sau sinh là khoảng thời gian nhạy cảm, người mẹ dễ rơi vào khủng hoảng tâm lý nếu thiếu sự đồng hành, chia sẻ từ người thân.

Biểu hiện trầm cảm sau sinh: Từ nhẹ đến nặng, không thể xem thường

BS. Phan Thu Hằng cho biết: Các dấu hiệu của trầm cảm sau sinh ở người phụ nữ có thể biểu hiện ở nhiều mức độ - từ nhẹ cho đến rất nặng. Tuy nhiên, điểm chung thường thấy là người mẹ rơi vào trạng thái lo lắng quá mức và áp lực tâm lý lớn trước thiên chức làm mẹ vừa bắt đầu trong cuộc đời họ. Việc phát hiện sớm những dấu hiệu ban đầu sẽ giúp can thiệp kịp thời, ngăn tình trạng trở nên nghiêm trọng.

1. Lo âu và áp lực tinh thần kéo dài

Triệu chứng phổ biến nhất và xuất hiện sớm ở nhiều người mẹ sau sinh là cảm giác lo lắng và áp lực không ngừng. Họ luôn nghĩ mình chưa đủ tốt, chưa đủ chu toàn. Cảm giác có lỗi với con, với chồng, với gia đình khiến họ dằn vặt bản thân. Những suy nghĩ này lặp đi lặp lại khiến người mẹ trở nên dễ kích động, nóng nảy, dễ xúc động hoặc khóc không rõ lý do.

2. Mất ngủ triền miên, ngay cả khi có điều kiện nghỉ ngơi

"Thiếu ngủ" vốn là tình trạng phổ biến ở tất cả bà mẹ có con nhỏ. Tuy nhiên, bác sĩ Hằng lưu ý một điểm rất quan trọng để phân biệt: "Có người phụ nữ dù được nghỉ ngơi, dù con đang ngủ, họ vẫn không thể chợp mắt nổi. Họ thao thức, bồn chồn, mất ngủ kéo dài - đó là dấu hiệu cảnh báo nguy hiểm."

Ngủ là cơ chế tự phục hồi tự nhiên của cơ thể. Nếu người mẹ không thể ngủ trong điều kiện cho phép, sức khỏe thể chất và tinh thần sẽ nhanh chóng suy sụp.

3. Không còn cảm giác yêu thương với con

Đây là dấu hiệu rất khó nói ra và thường bị người mẹ giấu kín vì cảm giác tội lỗi. Có những bà mẹ bắt đầu hoài nghi chính tình cảm của mình: "Tại sao mình không thấy yêu con như những bà mẹ khác yêu con của họ?", "Liệu mình có phải là người mẹ tồi không?"

Một số người còn tự hỏi: "Hay là mình là mẹ mìn?", "Mình không giống các bà mẹ khác, liệu mình có vấn đề gì không?" - Những suy nghĩ này kéo dài sẽ khiến người mẹ rơi vào trạng thái tự trách, dằn vặt bản thân rất nghiêm trọng.

4. Né tránh con, sợ tiếp xúc với con

Trong giai đoạn nặng hơn của trầm cảm, người mẹ có thể cảm thấy sợ hãi khi ở gần con. Họ muốn đóng cửa, bịt tai, không muốn nghe tiếng khóc của trẻ, không muốn tiếp xúc với con, không muốn tiếp tục vai trò làm mẹ.

Theo BS Hằng, đây là dấu hiệu rất nguy hiểm, vì nó không chỉ khiến mối liên kết mẹ - con bị rạn nứt mà còn dễ dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng hơn.

5. Có ý nghĩ làm tổn thương bản thân hoặc con

Đây là mức độ nghiêm trọng nhất. Một số bà mẹ từng chia sẻ rằng họ từng có suy nghĩ quăng con sang một bên, hay thậm chí muốn tự sát cùng con. "Mẹ con cùng chết cho xong" - Đó là biểu hiện của sự tuyệt vọng, đau đớn tột cùng mà không có lối thoát.

Đây chính là đỉnh điểm của trầm cảm sau sinh, là tình trạng khẩn cấp y tế cần được can thiệp ngay lập tức để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé.

"Vì vậy, nhận diện sớm các dấu hiệu trầm cảm và có sự can thiệp kịp thời là vô cùng quan trọng để cứu lấy một người mẹ và cả một gia đình", BS Hằng nhấn mạnh.

Trầm cảm sau sinh có thể khiến người mẹ mất kết nối với con và với chính bản thân mình.

Theo BS. Phan Thu Hằng, những biểu hiện trầm cảm có thể âm thầm khởi phát ngay khi sản phụ được ra viện. Tuy nhiên, trong thực tế lâm sàng, thời gian 42 ngày sau sinh (thời kỳ hậu sản) và 6 tháng đầu đời của trẻ là giai đoạn người mẹ dễ tổn thương nhất.

Trong thời gian này, sản phụ thường ở nhà, ít ra ngoài, ít giao tiếp xã hội. Nếu không nhận được sự quan tâm, hỗ trợ và đồng hành từ người thân, người mẹ rất dễ rơi vào vòng xoáy tiêu cực, dẫn đến tụt dốc tinh thần nghiêm trọng.

"Có thể ban đầu chỉ là một chút lo lắng, nhưng nếu không được hỗ trợ thì mỗi ngày trôi qua sẽ là một ngày nặng nề hơn với người mẹ. Dần dần họ sẽ kiệt quệ về cả thể chất lẫn tinh thần, và không còn đủ năng lượng để 'làm mẹ' nữa", bác sĩ Hằng nhấn mạnh.

Trầm cảm sau sinh không phải là dấu hiệu của sự yếu đuối hay thất bại. Đó là một rối loạn sức khỏe tâm thần thực sự, cần được nhìn nhận đúng đắn, điều trị đúng cách và đồng hành đúng lúc.

Theo bác sĩ Hằng, điều quan trọng nhất là gia đình - đặc biệt là người chồng - cần thấu hiểu và hỗ trợ sản phụ. "Đừng kỳ vọng người mẹ phải hoàn hảo. Hãy để cô ấy có không gian để nghỉ ngơi, để sai sót, để hồi phục. Hãy chia sẻ việc chăm con, chủ động hỏi han và ở bên khi cô ấy cần."

Bên cạnh đó, xã hội cũng cần cởi mở hơn khi nói về trầm cảm sau sinh. Hãy giúp người mẹ hiểu rằng, nếu họ đang cảm thấy quá tải, mệt mỏi hay bế tắc - điều đó là bình thường và có thể được giúp đỡ.

BS. Phan Thu Hằng nhấn mạnh: Việc trò chuyện, tư vấn tâm lý nên được thực hiện sớm ngay từ những ngày đầu sau sinh.

Trầm cảm sau sinh không chỉ ảnh hưởng đến người mẹ mà còn tác động đến sự phát triển thể chất, tâm lý và mối quan hệ gắn bó đầu đời của đứa trẻ. Một người mẹ khỏe mạnh về tinh thần sẽ là nền tảng quan trọng cho một đứa trẻ phát triển toàn diện. Vì vậy, hãy lắng nghe người mẹ nhiều hơn, hãy để họ được yêu thương, được nghỉ ngơi, được chia sẻ mà không phải sợ bị đánh giá.

Trầm cảm sau sinh là một vấn đề nghiêm trọng nhưng có thể phòng ngừa và điều trị hiệu quả nếu được nhận biết và can thiệp kịp thời. Việc chăm sóc bản thân, duy trì thói quen thư giãn và nghỉ ngơi đầy đủ, và không áp đặt quá nhiều kỳ vọng lên mình là rất quan trọng. Gia đình và người thân, đặc biệt là người chồng, cần luôn lắng nghe và hỗ trợ người phụ nữ sau sinh. Nếu bạn hoặc người thân có dấu hiệu trầm cảm sau sinh, hãy tìm kiếm sự giúp đỡ từ các chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ để được tư vấn và điều trị phù hợp. Hãy nhớ rằng, việc chăm sóc sức khỏe tâm lý của người mẹ cũng quan trọng không kém gì việc chăm sóc sức khỏe thể chất, và điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường gia đình hạnh phúc và khỏe mạnh hơn.

Mai Hoa

Nguồn SK&ĐS : https://suckhoedoisong.vn/5-dau-hieu-canh-bao-tram-cam-sau-sinh-dung-xem-nhe-suc-khoe-tinh-than-cua-nguoi-me-169250804142037959.htm