50 năm giải phóng Đà Nẵng: Huyền thoại 'ngọn đèn đứng gác' và bài học lòng dân

5 giờ trướcBài gốc

Căn cứ lõm B1- Hồng Phước, thành phố Đà Nẵng có 64 hộ gia đình sống trong 64 nóc nhà thì hầu hết là cơ sở cách mạng, là một điển hình trong chiến tranh nhân dân. Nơi đây nổi tiếng với huyền thoại “Ngọn đèn đứng gác” và bài học lòng dân. Đầu tháng 3 vừa qua, khi thăm Di tích căn cứ lõm này, ông Craig McNamara, con trai cựu Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ Robert McNamara đã phải thốt lên rằng, với chiến tranh nhân dân, với lòng dân vĩ đại như thế này thì Mỹ không thể thắng trong chiến tranh Việt Nam.

Hình ảnh "ngọn đèn đứng gác" được trưng bày tại Nhà lưu niệm B1 - Hồng Phước

Chiến tranh đã lùi xa 50 năm nhưng mỗi khi nhắc lại thời khói lửa ăn cơm nắm, ngủ hầm, bám địch, chiến đấu trong lòng địch, ông Lê Bá Lai, nguyên Đội phó Đội An ninh Quận Nhì, Biệt động thành Đà Nẵng vẫn nhớ như in những ngày được người dân đùm bọc trong những căn hầm chật hẹp, nóng bức, những lần thoát vòng vây phục kích trong gang tấc nhờ mưu trí, lòng dũng cảm của người dân chân chất nơi căn cứ B1- Hồng Phước.

Hồng Phước ngày đó là một thôn thuộc xã Hòa Khánh, huyện Hòa Vang, nay thuộc phường Hòa Khánh Bắc, quận Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng. Nơi đây, ngoài những trảng cát mênh mông còn có các bàu, các hóc với ruộng lúa, bãi sình, cây mọc thành rừng. Do địa thế hiểm trở nên lính Mỹ và lính Việt Nam Cộng Hòa không dám đến. Còn cán bộ hoạt động cách mạng dựa vào đó để xây dựng căn cứ với mật danh B1, tập trung huy động, tập hợp lượng lực để đánh địch.

Xóm nhỏ Hồng Phước cách trung tâm Đà Nẵng chưa đầy 10 cây số đường chim bay, cả 64 hộ dân trong xóm đều là cơ sở cách mạng. Bà con đã đào 46 hầm bí mật nuôi giấu cán bộ, bộ đội, du kích; đưa đón hàng trăm cán bộ, chiến sĩ về hoạt động; vận chuyển hàng chục tấn vũ khí, đạn dược, hàng trăm tấn lương thực, hàng hóa và nhiều công văn, tài liệu cách mạng. Có nhà đào tới 7 hầm bí mật che giấu cán bộ cách mạng hoạt động. Hồng Phước lúc đó là vùng đất tranh chấp. Ban ngày là địch, ban đêm thuộc về ta, nằm sát nách thành phố nhưng cả một hệ thống dày đặc thám báo mật vụ, tình báo gián điệp mà hoạt động cách mạng của ta không hề bại lộ. Đó là nhờ sự cưu mang, đùm bọc, nhờ lòng dân.

Ông Dương Thành Thị (phải) và ông Lê Bá Lai tại nhà tưởng niệm B1- Hồng Phước

Ông Lê Bá Lai cho rằng, 21 năm kháng chiến chống Mỹ, căn cứ B1 gần như an toàn tuyệt đối, ngoài sự mưu trí dũng cảm của nhân dân Hồng Phước còn có “ngọn đèn ám hiệu" từ nhà bà Phạm Thị Dĩ, đêm đêm dùng ngọn đèn dầu treo trước nhà để ra ám hiệu cho cán bộ, bộ đội.

“21 năm chống Mỹ, ngọn đèn nhà dì Dĩ đỏ miết. Bởi vì, ngọn đèn là cả sinh mệnh của đoàn quân cách mạng từ trên núi xuống hàng đêm. Ngọn đèn này đặc biệt bởi ở vùng lõm sát nách địch, tứ bề là địch hết. Khi chúng tôi trên núi xuống muốn vào thấy đèn sáng là an toàn, đèn tắt là nguy hiểm. Mỗi khi đèn sáng, cán bộ, bộ đội yên tâm về Hồng Phước tổ chức hội họp bàn chuyện hoạt động cách mạng. Ngược lại, đèn tắt, không một ai lai vãng bởi có nguy cơ rơi vào mai phục, bố ráp của địch, không thể vô được. Mà anh Dương Thành Thị là phải canh ngọn đèn. Muốn canh ngọn đèn thì phải làm động tác giả như giê lúa, sàng gạo trước ngọn đèn đó chứ không thì địch sẽ nghi”- Ông Lê Bá Lai nhớ lại.

Ông Dương Thành Thị, con trai bà Phạm Thị Dĩ, nguyên Chủ tịch UBND quận Liên Chiểu kể, lúc đó ông còn nhỏ nhưng đã tham gia cách mạng, làm giao liên. Theo ông Thị, ngôi nhà nhỏ của gia đình ông nằm ở phía Tây Bắc của Căn cứ lõm B1-Hồng Phước. Đây là ngôi nhà duy nhất quay mặt về hướng Tây nên từ phía núi Hải Vân hay núi Chúa đều nhìn rất rõ. Hằng ngày, ngoài làm lụng kiếm sống, nuôi giấu cán bộ, ông Thị cùng ba, mẹ phải đi quanh thôn, nắm tình hình địch. Nếu ngày ấy không có địch vây ráp tại địa phương thì đêm ấy ngọn đèn được thắp sáng trước cửa nhà, ngược lại, khi có địch thì không thắp. Cán bộ ta ở căn cứ hằng đêm nhìn đèn sáng hay không mà quyết định phương thức hoạt động.

Ông Dương Thành Thị và Trung tướng Nguyễn Thanh Tuấn, nguyên Cục trưởng Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị Quân đội Nhân dân Việt Nam là những người từng chiến đấu bám trụ tại căn cứ B1- Hồng Phước

Năm 1971, khi 12 tuổi, ông Dương Thành Thị đã là Đội viên Đội Công tác của căn cứ lõm cách mạng B1 - Hồng Phước. Nhiệm vụ chủ yếu của ông là tiếp tục thắp lên “ngọn lửa niềm tin” trên cây đèn “đứng gác” trước cửa nhà. Đồng thời, đưa cán bộ được nuôi giấu dưới hầm bí mật của gia đình đi trinh sát nắm địch, báo cáo cho Khu ủy.

Ông Dương Thành Thị cho rằng, nếu không có lòng dân thì căn cứ khó an toàn. Trong trí nhớ của ông Thị, năm 12 tuổi ông chính thức được giao nhiệm vụ trong hàng ngũ du kích. Nhiệm vụ lúc bấy giờ là làm giao liên, phục vụ cho Đội đặc công 89, Tiểu đoàn đặc công và đội biệt động của Quận ủy Quận Nhì, Đà Nẵng. Bởi, gia đình ông giống như một căn cứ, tất cả các lực lượng khi về đây đều ăn ở nhà ông là chính, rồi sau đó mới tỏa đi các vùng khác. Chính vì đó, ông được tiếp xúc và được giao nhiệm vụ. Cho nên tất cả những nhiệm vụ quan trọng, gia đình ông đều biết và nhận, trong đó có nhiệm vụ duy trì “ngọn đèn đứng gác”.

Trong khí thế tiến công giải phóng Đà Nẵng, đúng 8h30 phút ngày 29/3/1975, khi bộ đội chủ lực của ta đã tiến vào Nam Ô, Xuân Thiều, lực lượng vũ trang và nhân dân căn cứ lõm cách mạng B1 - Hồng Phước đã nổi dậy làm chủ, chiếm Hội đồng xã Hòa Khánh và kho gạo Xuân Thiều. Các ông Phạm Đình Khôi, Dương Thành Thị trong đội công tác của B1 - Hồng Phước đã chiếm lĩnh cơ quan Hội đồng xã của địch, hạ cờ “3 que” của Việt Nam Cộng hòa xuống và treo cờ của Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam lên cột cờ ở trước sân Hội đồng.

Đây là lá cờ Mặt trận Dân tộc Giải phóng miền Nam Việt Nam được kéo lên cột cờ đầu tiên tại một cơ quan chính quyền vừa được quân ta chiếm lĩnh ở Đà Nẵng trong ngày giải phóng thành phố. Từ thời điểm đó, quê hương Hồng Phước và xã Hòa Khánh được hoàn toàn giải phóng. Căn cứ lõm cách mạng B1 - Hồng Phước đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử vẻ vang.

Mô phỏng người dân chèo đò che chở cán bộ trốn sự truy lùng của địch

Sau năm 1975, trong số cán bộ từng hoạt động tại căn cứ lõm B1-Hồng Phước có nhiều người đã được tuyên dương Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân như ông Nguyễn Thanh Dừa (Năm Dừa), Đặng Đình Vân, Lê Thị Tính và Hồ Phúc Ngôn. Riêng các gia đình cơ sở mật tại đây đã được Đảng và Nhà nước tặng thưởng 4 danh hiệu Bà mẹ Việt Nam anh hùng, trên 100 huân chương, huy chương kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ... Điều này đã minh chứng chân lý “Lòng dân - vũ khí làm nên chiến thắng” một thời ở Hồng Phước.

Anh Phan Công Bằng, Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Quận ủy Liên Chiểu, thành phố Đà Nẵng cho biết, thế hệ trẻ quận Liên Chiểu như anh rất tự hào là người con quê hương anh hùng. Sinh ra từ căn cứ lõm B1- Hồng Phước, ông ngoại của Phan Công Bằng, nguyên Bí thư khu 1 cánh bắc Hòa Vang; mẹ anh là nguyên Bí thư xã Hòa Minh; bố anh là Đội trưởng Đội Biệt động Quận 1, Quận ủy viên, Quận đội phó Quận Nhì Đà Nẵng hiện đang được đề nghị trao tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng Vũ trang nhân dân... Theo anh Phan Công Bằng, những năm qua, công tác giáo dục thế hệ trẻ truyền thống anh dũng trong chiến tranh được quan tâm bằng nhiều hình thức, chính quyền địa phương cũng quan tâm nâng cấp, tôn tạo nhiều di tích lịch sử trên địa bàn quận Liên Chiểu:

Anh Phan Công Bằng cho biết, khu di tích căn cứ lõm B1- Hồng Phước là một trong những căn cứ tiêu biểu của cách mạng trên chiến trường Quảng Đà trong thời kỳ chống Mỹ cứu nước. Nơi đây trở thành địa chỉ đỏ về nguồn của tuổi trẻ Liên Chiểu nói riêng và thành phố Đà Nẵng nói chung nhằm giáo dục hun đắp lòng yêu nước cho thế hệ trẻ. Tại khu căn cứ này cũng diễn ra nhiều buổi tọa đàm như Tuổi trẻ Liên Chiểu với ký ức của Khu B1- Hồng Phước. Tại đây, thế hệ trẻ được giao lưu với nhân chứng và nghe kể những câu chuyện về lịch sử.

Lá cờ đỏ sao vàng đầu tiên treo tại trụ sở Hội đồng xã Hòa Khánh, huyện Hòa Vang ngày 29-3 được lưu giữ tại nhà tưởng niệm B1- Hồng Phước

Phát huy tinh thần cách mạng trong chiến tranh, từ sau ngày giải phóng đến nay, người dân Hồng Phước luôn sắc son một lòng theo Đảng, hưởng ứng các chủ trương giải tỏa đền bù, chỉnh trang đô thị. Nhờ đó, Hồng Phước ngày càng đổi mới, giàu đẹp hơn, đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được cải thiện và nâng cao. Trong ngăn nắp của một đô thị mới, mảnh đất Hồng Phước không còn bàu cá, ruộng lúa như quê xưa làng cũ đã trở thành một làng quê - đô thị mới.

Ngày 26/4/2018, Chủ tịch nước Trần Đại Quang ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân tặng cán bộ, chiến sĩ và nhân dân Căn cứ lõm cách mạng B1 Hồng Phước vì “Đã có thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước”.

Thanh Hà/VOV- Miền Trung

Nguồn VOV : https://vov.vn/chinh-tri/50-nam-giai-phong-da-nang-huyen-thoai-ngon-den-dung-gac-va-bai-hoc-long-dan-post1162543.vov