Nhiều người thường nghĩ đau chân chỉ là dấu hiệu lão hóa tự nhiên. Cơn đau nhức dữ dội khi đi bộ rồi biến mất lúc nghỉ ngơi dễ bị bỏ qua. Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo đó có thể là tín hiệu bất thường trong hệ thống động mạch.
Bác sĩ Sumit Kapadia, một trong những chuyên gia hàng đầu về mạch máu và can thiệp nội mạch ở Ấn Độ, kể về trường hợp bệnh nhân từng cho rằng đau chân chỉ do tuổi tác. Người này mô tả chân bị đau khi đi bộ, nhưng ngồi xuống thì hết đau, do đó đã nghĩ tình trạng không nghiêm trọng.
Sau khi thăm khám, các bác sĩ phát hiện nguyên nhân là tắc nghẽn động mạch ở chân, hay còn gọi là bệnh động mạch ngoại biên (PAD).
PAD làm giảm lưu lượng máu đến phần dưới cơ thể và nếu không điều trị kịp thời có thể dẫn tới những biến chứng nặng nề như nhiễm trùng, loét hoặc thậm chí phải cắt cụt chi. Theo bác sĩ Kapadia, phát hiện sớm là yếu tố then chốt. Ông chỉ ra 6 dấu hiệu cảnh báo sớm thường gặp.
Đau hoặc chuột rút ở chân khi đi bộ (ngay cả sau khi nghỉ ngơi)
Đây là một trong những dấu hiệu sớm điển hình nhất của bệnh động mạch ngoại biên (PAD), được gọi là đau cách hồi. Triệu chứng thường xuất hiện khi đi được một quãng ngắn, với cảm giác bó chặt, chuột rút hoặc đau âm ỉ ở bắp chân, đùi hay mông. Khi ngừng đi, cơn đau biến mất, khiến nhiều người dễ bỏ qua.
Trên thực tế, kiểu đau này xuất hiện do cơ bắp không nhận đủ máu khi vận động. Theo thời gian, tình trạng có thể nặng hơn đến mức ngay cả khi nằm nghỉ cũng vẫn cảm thấy đau - dấu hiệu cho thấy bệnh đã tiến triển.
Đau hoặc chuột rút ở chân khi đi bộ là một dấu hiệu sớm điển hình nhất của bệnh động mạch ngoại biên
Tê hoặc yếu ở chân
Lưu thông máu kém có thể khiến chân cảm thấy yếu, nhanh mỏi hoặc xuất hiện cảm giác tê ran. Một số người mô tả tình trạng này "nặng trịch", đặc biệt khi leo cầu thang hay đi quãng đường dài.
Cơ bắp và dây thần kinh phụ thuộc vào oxy trong máu để hoạt động bình thường. Khi máu lưu thông giảm, cơ nhanh chóng mệt mỏi và dây thần kinh khó truyền tín hiệu. Triệu chứng này thường phát triển từ từ, dễ bị bỏ qua cho đến khi ảnh hưởng rõ rệt đến khả năng vận động hàng ngày.
Một chân lạnh hơn chân còn lại
Sự chênh lệch nhiệt độ giữa hai chân, đặc biệt khi một chân thường xuyên lạnh hơn, có thể là dấu hiệu lưu thông máu bị cản trở. Nguyên nhân là do lượng máu giàu oxy và ấm áp không đến đủ chi bị ảnh hưởng. Tình trạng này thường rõ rệt nhất từ đầu gối trở xuống.
Nếu bạn đặt tay lên cả hai chân và nhận thấy một bên lạnh hơn hẳn, ngay cả trong thời tiết nóng, hãy báo cho bác sĩ. Lưu lượng máu giảm lâu ngày có thể khiến màu da thay đổi và gây tổn thương mô nghiêm trọng hơn.
Vết thương ở bàn chân hoặc ngón chân khó lành
Nếu vết loét, phồng rộp hoặc vết cắt ở bàn chân nhiều tuần vẫn không lành, nguyên nhân có thể do lưu thông máu kém vì PAD. Máu mang oxy và chất dinh dưỡng cần thiết cho da để phục hồi, nhưng khi động mạch bị tắc nghẽn, vết thương sẽ lành chậm và dễ nhiễm trùng.
Trong một số trường hợp, vết thương không thể lành và phát triển thành loét, dẫn tới nhiễm trùng nặng, thậm chí phải cắt cụt chi. Người mắc tiểu đường đặc biệt có nguy cơ cao gặp biến chứng này.
Rụng lông ở chân và bàn chân
Khi tuần hoàn máu chậm lại, da ở chân và bàn chân có thể bắt đầu thay đổi. Nhiều người nhận thấy da mỏng dần, trở nên bóng hoặc nhẵn. Lông có thể ngừng mọc tại những vùng trước đây vốn có lông bình thường.
Nguyên nhân do da và các nang lông không được nuôi dưỡng và cung cấp oxy đầy đủ. Sự thiếu hụt lâu dài này khiến da yếu đi, dễ bị tổn thương về sau. Dù ban đầu có thể chỉ như một vấn đề thẩm mỹ, đây thường là dấu hiệu sớm của bệnh động mạch ngoại biên (PAD).
Mạch máu ở bàn chân yếu hoặc khó cảm nhận
Bác sĩ có thể kiểm tra mạch ở một số vị trí quanh mắt cá và bàn chân. Nếu không cảm nhận được mạch hoặc mạch rất yếu, điều này cho thấy máu không lưu thông qua động mạch như bình thường. Đây là một trong những dấu hiệu đơn giản nhất cảnh báo động mạch bị tắc nghẽn. Người bệnh có thể không tự nhận ra, nhưng với bác sĩ, đây là bước khám quan trọng.
Nếu nghi ngờ PAD, bác sĩ có thể yêu cầu làm các xét nghiệm như chỉ số cổ chân - cánh tay (ABI) để kiểm tra lưu lượng máu ở chân.
Bác sĩ Sumit Kapadia nhấn mạnh, phát hiện sớm PAD rất quan trọng vì có thể ngăn ngừa biến chứng. Khi được chẩn đoán sớm, việc điều trị có thể chỉ cần thay đổi lối sống, dùng thuốc hoặc thực hiện thủ thuật nhỏ giúp cải thiện lưu thông máu. Càng để lâu, nguy cơ tổn thương vĩnh viễn càng cao.
H.Thanh