60% shipper thuê trọ, xe điện đối mặt thách thức hạ tầng

8 giờ trướcBài gốc

Bài toán chuyển đổi xanh trong lĩnh vực vận tải công nghệ vốn gắn liền với hàng trăm nghìn lao động nhập cư, không chỉ dừng lại ở kế hoạch cấm đăng ký mới xe xăng. Nó đòi hỏi hạ tầng sạc đồng bộ, gói tài chính khả thi và những chính sách đủ bao quát để không bỏ rơi nhóm lao động dễ tổn thương nhất.

Hạ tầng, tài chính: thách thức kép với shipper

Theo Đề án chuyển đổi phương tiện của Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM (HIDS), từ năm 2026 các tài xế công nghệ sẽ bị hạn chế đăng ký mới xe xăng. Lộ trình hướng tới năm 2029, thành phố kỳ vọng loại bỏ hoàn toàn xe máy xăng trong giới shipper, thay thế bằng xe điện hoặc các phương tiện sử dụng năng lượng sạch.

Nếu thành công, đề án sẽ giúp cắt giảm khoảng 315.000 tấn CO2 và 2.000 tấn bụi mịn mỗi năm, đóng góp đáng kể vào cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) năm 2050.

Phần lớn shipper sử dụng xe chạy bằng nhiên liệu xăng.

Tuy nhiên, khảo sát của Grab Việt Nam cho thấy thực tế còn khoảng cách lớn. Bà Đặng Thùy Trang - Giám đốc đối ngoại Grab Việt Nam chia sẻ, có tới 60% tài xế chưa sẵn sàng chuyển đổi sang xe điện. Nguyên nhân cốt lõi nằm ở hạ tầng sạc và điều kiện sinh hoạt của lực lượng shipper - phần đông là lao động nhập cư, thuê trọ chật chội và thiếu chỗ để sạc qua đêm.

Theo khảo sát này, chỉ 1/3 shipper có khả năng sạc tại nhà, còn lại phải phụ thuộc hoàn toàn vào trạm công cộng. Nhưng số lượng trạm sạc hiện vẫn ít ỏi, lại chưa có sự chia sẻ giữa các hãng xe và nền tảng. So với việc đổ xăng mất 3 - 5 phút, thì việc sạc điện lâu hơn nhiều, đồng thời khó đáp ứng nhu cầu vận hành liên tục của shipper vốn phải tối đa hóa từng giờ chạy.

Ngoài hạ tầng, gánh nặng tài chính cũng là rào cản lớn. Đề án tính toán mức trả góp khoảng 1 - 2 triệu đồng/tháng cho một chiếc xe điện mới. Nhưng với nhiều shipper, đây vẫn là khoản chi vượt khả năng khi thu nhập bấp bênh và cả gia đình chỉ dựa vào một chiếc xe để mưu sinh.

Đại diện Grab lo ngại, phần lớn tài xế là người ngoại tỉnh, không có hộ khẩu thường trú tại TP HCM, nên thủ tục nhận hỗ trợ tài chính hoặc vay ưu đãi có thể trở thành “cửa hẹp”.

Không chỉ vậy, thiết kế pin xe điện hiện nay chưa thực sự phù hợp với đặc thù chạy liên tục. Quãng đường đi được sau một lần sạc ngắn, trong khi việc thay pin hay chờ sạc lại khiến tài xế mất cơ hội nhận đơn.

“Điều kiện tiên quyết là hệ sinh thái xe điện hoàn chỉnh, từ hạ tầng sạc công cộng, lưới điện ổn định đến chính sách khuyến khích tài chính”, bà Đặng Thùy Trang nhấn mạnh.

Chuyển đổi xanh cần đồng bộ và toàn diện?

Giải pháp từ doanh nghiệp và yêu cầu chính sách bao quát

Để tháo gỡ khó khăn, Grab cho biết đang nghiên cứu tích hợp thông tin trạm sạc điện trực tiếp lên bản đồ Grab Maps, giúp tài xế thuận tiện điều hướng. Công ty cũng hợp tác với nhà sản xuất trong nước để thử nghiệm mẫu xe điện chuyên dụng cho vận chuyển hàng hóa, cũng như triển khai các gói trả góp lãi suất ưu đãi.

Đại diện Grab kiến nghị, trạm sạc nên được chia sẻ giữa các hãng để tránh tình trạng manh mún, cạnh tranh không công bằng và lãng phí nguồn lực xã hội. Đồng thời, lộ trình chuyển đổi cần tính tới hiệu suất sử dụng và niên hạn phương tiện.

Cụ thể, những xe xăng còn mới có thể được phép lưu hành thêm thời gian nhất định hoặc mở rộng diện phương tiện sang xe hybrid thay vì chỉ thuần điện, nhằm tạo bước đệm cho tài xế.

Ở góc độ quản lý, ông Nguyễn Đông Phong, Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm khí thải xe cơ giới đường bộ lưu ý: quy định hiện hành không bắt buộc chuyển xe xăng sang điện, mà là sang nhiên liệu sạch, không phát thải. Tuy vậy, với xe hai bánh, lựa chọn nhiên liệu thay thế ngoài điện vẫn chưa phổ biến. Điều này khiến giải pháp hybrid hoặc điện gần như là con đường duy nhất trong vài năm tới.

Thực tế, các thành phố lớn đã chứng minh chuyển đổi là khả thi. Xe buýt điện từng vấp phải tranh cãi chỉ mới năm ngoái, nhưng tới năm 2025 Hà Nội và TP HCM đều đã bắt đầu triển khai theo đúng lộ trình, tiến tới mục tiêu 100% xe buýt chạy điện hoặc năng lượng xanh vào năm 2030. Đây có thể coi là hình mẫu để ngành xe máy công nghệ tham chiếu.

Tuy vậy, sự khác biệt giữa xe buýt - vốn do doanh nghiệp nhà nước, tập đoàn lớn đầu tư và xe máy công nghệ - gắn với hàng trăm nghìn cá nhân thu nhập thấp là rất rõ. Vì thế, các chuyên gia cho rằng chính sách hỗ trợ cần thiết kế linh hoạt hơn: gói tín dụng vi mô phù hợp với thu nhập shipper, mô hình thuê pin linh hoạt, cùng hệ thống trạm sạc công cộng phủ khắp.

Cuộc đua chuyển đổi phương tiện của giới shipper công nghệ tại TP HCM, nếu thành công, không chỉ mang lại lợi ích môi trường mà còn mở ra thị trường xe điện cá nhân khổng lồ. Nhưng nếu không giải quyết kịp thời bài toán hạ tầng và tài chính, kế hoạch có nguy cơ chững lại, thậm chí tạo ra rủi ro sinh kế cho hàng vạn lao động nhập cư đang mưu sinh từng cuốc xe mỗi ngày.

Tiến Anh

Nguồn Vnbusiness : https://vnbusiness.vn//xe-hoi/60-shipper-thue-tro-xe-dien-doi-mat-thach-thuc-ha-tang-1109034.html