Thẻ căn cước là gì?
Thẻ căn cước (căn cước công dân) là giấy tờ do cơ quan công an cấp để xác định thông tin cơ bản của một người, gồm họ tên, ngày sinh, giới tính, số định danh cá nhân, quê quán, nơi cư trú… dùng để thực hiện các giao dịch hành chính, dân sự, ngân hàng, y tế, giáo dục, đi lại và các thủ tục pháp lý.
Người dùng nên bảo mật thông tin thẻ căn cước đúng cách. Ảnh: MINH HOÀNG
Các hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng thẻ căn cước
Theo quy định tại Điều 7 của Luật Căn cước 2023 (có hiệu lực từ ngày 01-07-2024), các hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng thẻ căn cước bao gồm:
- Cấp, cấp đổi, cấp lại, thu hồi thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước trái quy định của pháp luật.
- Giữ thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước trái quy định của pháp luật.
- Nhũng nhiễu, gây phiền hà, phân biệt đối xử khi giải quyết thủ tục hành chính liên quan đến căn cước, cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước.
- Làm sai lệch sổ sách, hồ sơ về căn cước, thông tin trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước; không cung cấp, cung cấp không đầy đủ, cung cấp không chính xác, cung cấp trái quy định của pháp luật các thông tin, tài liệu về căn cước hoặc thông tin trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước.
- Không làm thủ tục cấp thẻ căn cước theo quy định tại khoản 2 Điều 19 (công dân Việt Nam từ đủ 14 tuổi trở lên bắt buộc phải làm thủ tục cấp thẻ căn cước).
- Sản xuất, đưa vào sử dụng công cụ, phương tiện, phần mềm hoặc có hành vi khác gây cản trở, rối loạn hoạt động của cơ sở hạ tầng thông tin cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư và cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử.
- Làm giả, sửa chữa, cố ý làm sai lệch nội dung thẻ căn cước, căn cước điện tử, giấy chứng nhận căn cước; chiếm đoạt, sử dụng trái phép thẻ căn cước, căn cước điện tử, giấy chứng nhận căn cước của người khác; thuê, cho thuê, cầm cố, nhận cầm cố, hủy hoại thẻ căn cước, giấy chứng nhận căn cước; sử dụng thẻ căn cước giả, căn cước điện tử giả, giấy chứng nhận căn cước giả.
- Truy nhập, làm thay đổi, xóa, hủy, phát tán hoặc thực hiện các hoạt động khác liên quan đến xử lý dữ liệu cá nhân trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử trái quy định của pháp luật.
- Khai thác, chia sẻ, mua, bán, trao đổi, chiếm đoạt, sử dụng trái phép thông tin, dữ liệu trong cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, cơ sở dữ liệu căn cước, hệ thống định danh và xác thực điện tử.
9 hành vi bị nghiêm cấm khi sử dụng thẻ căn cước, vi phạm có thể bị phạt tới 6 triệu đồng. Ảnh: MINH HOÀNG
Mức xử phạt cụ thể theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP
Hiện các chế tài xử phạt vẫn được áp dụng theo Điều 10 Nghị định 144/2021/NĐ-CP, dù nghị định này được ban hành trước Luật Căn cước 2023. Các mức phạt chia theo nhóm hành vi như sau:
- Từ 300.000 - 500.000 đồng: Nếu không xuất trình được thẻ căn cước (hoặc CCCD) khi có yêu cầu kiểm tra của người có thẩm quyền, không thực hiện đúng quy trình cấp đổi, hoặc không nộp lại CMND/CCCD khi bị tước quốc tịch, tạm giam hay thi hành án.
- Từ 1.000.000 - 2.000.000 đồng: Đối với hành vi chiếm đoạt, sử dụng CMND/CCCD của người khác; tẩy xóa, sửa chữa, làm sai lệch nội dung; hoặc cố ý hủy hoại, làm hư hỏng thẻ.
- Từ 2.000.000 - 4.000.000 đồng: Nếu làm giả giấy tờ để được cấp CCCD hoặc cung cấp thông tin sai sự thật.
- Từ 4.000.000 - 6.000.000 đồng: Với hành vi làm giả, sử dụng CCCD giả nhưng chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự, cầm cố, thế chấp, mua bán, thuê hoặc cho thuê thẻ căn cước, cũng như mượn hoặc cho mượn CMND/CCCD để thực hiện hành vi trái pháp luật.
Ngoài tiền phạt, người vi phạm còn có thể bị tịch thu tang vật, buộc nộp lại CMND/CCCD chiếm đoạt, hoặc nộp lại số lợi bất hợp pháp có được từ các hành vi này.
Cách làm thẻ căn cước online tại nhà
Từ năm 2025, người dân có thể dễ dàng làm thẻ căn cước online ngay tại nhà thông qua cổng dịch vụ công Bộ Công an hoặc ứng dụng VNeID.
Với cổng dịch vụ công Bộ Công an, bạn chỉ cần truy cập vào địa chỉ https://dichvucong.bocongan.gov.vn, đăng nhập bằng tài khoản VNeID, sau đó tìm thủ tục “cấp, đổi hoặc cấp lại thẻ căn cước”. Tiếp theo, điền đầy đủ thông tin, chọn cơ quan thực hiện, ngày hẹn và xác nhận. Khi hoàn tất, hệ thống sẽ cấp mã hồ sơ để theo dõi tiến độ và bạn chỉ cần đến nơi đăng ký vào ngày hẹn để hoàn tất thủ tục.
Trên ứng dụng VNeID, người dùng cập nhật phiên bản mới nhất, đăng nhập tài khoản, sau đó vào mục Thủ tục hành chính - Cấp thẻ căn cước. Chọn làm cho bản thân hoặc khai hộ, nhập thông tin cá nhân, chọn cơ quan thực hiện và lịch hẹn.
Chọn thủ tục cấp thẻ căn cước tương ứng trên ứng dụng VNeID. Ảnh: MINH HOÀNG
Nhìn chung, trong thời đại hiện nay, thẻ căn cước không chỉ là giấy tờ tùy thân mà còn liên kết trực tiếp đến hệ thống định danh điện tử, dùng để xác thực danh tính khi thực hiện các giao dịch trực tuyến, ngân hàng… Do đó, người dân nên thường xuyên kiểm tra thẻ, không cho người khác mượn hoặc chụp ảnh thẻ tùy tiện, và chỉ sử dụng thẻ căn cước (CCCD) trong các giao dịch hợp pháp, được pháp luật cho phép.
Minh Hoàng