Trong kỷ nguyên công nghệ phát triển với tốc độ vượt bậc, trí tuệ nhân tạo (AI) đang mở ra những triển vọng chưa từng có, đồng thời đặt ra những thách thức không nhỏ cho con người. Giữa làn sóng thay đổi đó, trong một cuộc phỏng vấn mới đây, CEO Elon Musk – doanh nhân công nghệ hàng đầu thế giới, đồng thời là người giàu nhất hành tinh – đã đưa ra những cảnh báo thẳng thắn về nguy cơ AI thay thế lao động con người.
Hình minh họa do AI tạo ra: CEO Elon Musk đang suy ngẫm về tác động của trí tuệ nhân tạo đối với lực lượng lao động. Ảnh: Rude Baguette
Những suy ngẫm này không chỉ phản ánh quan điểm cá nhân, mà còn góp phần khơi dậy cuộc thảo luận rộng lớn về tương lai việc làm, ý nghĩa tồn tại và giá trị của con người trong xã hội hiện đại.
AI có thể xóa sổ hàng loạt ngành nghề truyền thống
AI đang tiến những bước dài trong việc tái định hình các ngành công nghiệp, từ sản xuất, tài chính, y tế đến truyền thông. Nhờ khả năng tự động hóa công việc lặp lại, xử lý dữ liệu khổng lồ và hỗ trợ ra quyết định nhanh chóng, AI mang lại năng suất và hiệu quả vượt trội. Tuy nhiên, cùng với lợi ích, mối lo ngại lớn dần xuất hiện: AI có thể xóa sổ hàng loạt ngành nghề truyền thống.
CEO Elon Musk đã đặt câu hỏi đầy trăn trở: “Con người có thể tìm thấy ý nghĩa ở đâu nếu AI làm công việc của bạn tốt hơn chính bạn?”. Đây không chỉ là sự lo sợ mất việc, mà còn là vấn đề bản chất về vai trò và giá trị của lao động trong đời sống con người.
Những cảnh báo của ông Elon Musk nhấn mạnh nhu cầu cấp thiết phải thay đổi tư duy xã hội về công việc. Nếu AI có thể thực hiện những nhiệm vụ đòi hỏi tính chính xác và tốc độ, thì con người cần hướng tới những năng lực mang tính sáng tạo, tư duy phản biện, khả năng thích ứng và trí tuệ cảm xúc – những yếu tố máy móc chưa thể thay thế.
Khi AI vượt qua con người trong nhiều nhiệm vụ, từ tính toán, phân tích đến sáng tạo, câu hỏi cấp bách đặt ra là: điều gì sẽ xảy ra với hàng triệu công việc vốn được xem là nền tảng của xã hội?
Định hướng cho thế hệ tương lai
Cùng với nỗi lo về sự biến đổi thị trường lao động, CEO Elon Musk cũng đưa ra lời khuyên cho thế hệ trẻ, trong đó có chính các con ông: “Hãy cố gắng trở nên hữu ích nhất có thể cho xã hội”. Dù đơn giản, thông điệp này hàm chứa sự nhấn mạnh vào trách nhiệm xã hội và giá trị cốt lõi của con người.
Trong bối cảnh con đường nghề nghiệp truyền thống dần bị thu hẹp bởi những tiến bộ của công nghệ, thế hệ trẻ cần tìm kiếm cơ hội ở những lĩnh vực gắn với nhu cầu bền vững của xã hội, như chăm sóc sức khỏe, bảo vệ môi trường, sáng tạo xã hội hay giáo dục. Chính ở những lĩnh vực này, tác động con người mới thực sự không thể thay thế.
Đấu tranh cá nhân
Không chỉ đưa ra cảnh báo cho người khác, ông Elon Musk cũng đối diện với mâu thuẫn trong chính sự nghiệp của mình. Với vai trò nhà sáng lập và lãnh đạo các tập đoàn công nghệ tiên phong như Tesla, SpaceX hay Neuralink, ông đã dành gần như toàn bộ thời gian và năng lượng cho đổi mới. Song, CEO này thừa nhận ông từng đặt câu hỏi: liệu sự hy sinh đó có còn ý nghĩa khi một ngày nào đó AI có thể tái tạo chính những thành tựu mà ông và đồng sự tạo ra?
CEO Elon Musk cho biết ông thường đối mặt với câu hỏi: liệu việc hi sinh đời sống cá nhân để cống hiến cho công nghệ có còn đáng giá trong kỷ nguyên mà AI có thể sao chép chính những đóng góp ấy. Ảnh: Getty Images
Sự thẳng thắn này cho thấy ngay cả những người đứng đầu trong lĩnh vực công nghệ cũng không thể đứng ngoài cuộc tranh luận. Nó phản ánh một nghịch lý: càng thúc đẩy AI phát triển, con người càng đối diện rõ hơn với câu hỏi về mục đích sống và thành công.
Con dao hai lưỡi của sự phát triển AI
Dù cảnh báo về những hệ lụy, CEO Elon Musk vẫn tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào AI. Công ty mới nhất của ông – xAI – minh chứng cho quyết tâm đó. Sự tham gia song song này cho thấy tính hai mặt của AI: vừa là nguy cơ, vừa là cơ hội cho bước nhảy vọt trong tiến bộ khoa học – công nghệ.
Điều quan trọng mà CEO của Tesla nhấn mạnh là AI phải được phát triển một cách có trách nhiệm. Theo ông, việc ban hành khung pháp lý, quy tắc đạo đức và cơ chế giám sát chặt chẽ là điều rất cần thiết để bảo đảm AI phục vụ lợi ích chung, thay vì trở thành công cụ gây bất ổn xã hội. Quan điểm này cũng đồng điệu với nhiều chuyên gia, nhà quản lý và tổ chức quốc tế đang nỗ lực xây dựng những chuẩn mực toàn cầu về AI.
Trong các cuộc thảo luận toàn cầu, CEO Elon Musk nổi bật với những phát biểu mạnh mẽ, cho rằng AI có thể buộc xã hội phải định nghĩa lại ý nghĩa của công việc và sự tồn tại của con người.
Câu hỏi chưa lời giải
Những chia sẻ của CEO Elon Musk đã góp phần định hình một trong những cuộc tranh luận quan trọng nhất của thời đại: AI sẽ đưa con người đến gần hơn với thịnh vượng, hay đẩy chúng ta vào cuộc khủng hoảng về giá trị và mục đích sống?
Câu trả lời vẫn còn bỏ ngỏ. Nhưng điều chắc chắn là, thay vì chờ đợi, xã hội cần chủ động thích ứng, từ giáo dục, đào tạo nghề đến chính sách lao động và quản trị công nghệ. AI có thể là đối thủ cạnh tranh, nhưng cũng có thể trở thành công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, nếu con người biết cách khai thác.
Trong bối cảnh ấy, câu hỏi lớn nhất mà người giàu nhất hành tinh gợi mở vẫn được đặt ra: Làm thế nào để khai thác trí tuệ nhân tạo nhằm nâng cao nỗ lực của con người, mà vẫn giữ vững bản chất độc đáo và giá trị không thể thay thế của nhân loại?
Hồng Nhung