AI có thực sự là chìa khóa vạn năng?

3 giờ trướcBài gốc

Những phát triển ưu việt của trí tuệ nhân tạo

Trong kỷ nguyên số, trí tuệ nhân tạo (AI) đã trở thành công cụ hỗ trợ đắc lực cho con người trong nhiều lĩnh vực, mở ra bước tiến quan trọng về đổi mới sáng tạo. Từ những nhóm nghiên cứu nhỏ, dự án khởi nghiệp đến tập đoàn lớn, AI đã được ứng dụng thành các sản phẩm cụ thể, tạo nên bức tranh phong phú về công nghệ.

Tại Viện CMC ATI, nhóm kỹ sư trẻ phát triển trợ lý ảo pháp lý, hỗ trợ tìm kiếm, trích xuất, phân tích văn bản luật, rút ngắn thời gian xử lý thủ tục và giúp cơ quan, doanh nghiệp tuân thủ pháp luật chính xác hơn.

Trong lĩnh vực an ninh đô thị, camera AI do kỹ sư Việt Nam chế tạo không chỉ giám sát hình ảnh mà còn phân tích dữ liệu thời gian thực, phát hiện ùn tắc, cảnh báo sự cố, hỗ trợ lực lượng chức năng xử lý nhanh.

AI cũng phát huy vai trò trong cá nhân hóa trải nghiệm. Trợ lý ảo VBEE với giọng nói tiếng Việt tự nhiên giúp người khiếm thị tiếp cận thông tin, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất nội dung hiệu quả hơn.

Những nỗ lực từ cá nhân, nhóm nghiên cứu càng phát huy hiệu quả khi gắn với hạ tầng doanh nghiệp. G-Group tập trung phát triển ứng dụng AI trong hoạt động kinh doanh, chuyển đổi số; Viettel IDC xây dựng trung tâm dữ liệu và nền tảng điện toán đám mây, tạo môi trường để các ứng dụng AI vận hành ổn định.

Từ phòng thí nghiệm, doanh nghiệp khởi nghiệp, viện nghiên cứu đến trung tâm dữ liệu tầm cỡ quốc gia, AI tại Việt Nam đang hình thành hệ sinh thái phát triển. Với những ưu thế nổi bật, trí tuệ nhân tạo đang đồng hành cùng con người, nâng cao hiệu quả công việc và mở ra cơ hội đổi mới công nghệ trong tương lai.

Khi con người lạm dụng và phụ thuộc vào AI

Với anh Nông Đức Duy (phường Bạch Mai, Hà Nội), trợ lý ảo trở thành công cụ quen thuộc trong đời sống hằng ngày. Nhờ tốc độ phản hồi nhanh, nhiều giải đáp hợp lý, có thời điểm anh sử dụng hầu như mọi việc, kể cả những việc đơn giản nhất.

Anh Duy chia sẻ: “Khi chưa biết cách dùng đúng, tôi đã lạm dụng. Có lúc tôi còn hỏi hôm nay nên ăn gì. Giải toán tôi biết nhưng lười trình bày, nhờ AI làm hộ rồi chép ra.”

Nhiều người cũng sớm nhận thấy tác hại của việc phụ thuộc vào AI. Sự lười tư duy kéo dài có thể làm suy giảm khả năng phản biện, sáng tạo và xử lý vấn đề của con người.

TS Nguyễn Đình Thuận, Trường Đại học Công nghệ thông tin và Truyền thông, Đại học Bách khoa Hà Nội, cho biết: “Khi dùng AI như công cụ hỗ trợ thì hiệu quả. Nhưng trong thi cử, hệ thống mạng luôn được ngắt để sinh viên hiểu rằng, không có hỗ trợ thì phải tự học.”

Trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật – nơi đòi hỏi sáng tạo và cảm xúc, AI giúp rút ngắn quy trình sáng tác. Nhưng liệu tác phẩm do AI tạo ra có thể thay thế trí tuệ và cảm xúc con người hay không vẫn là dấu hỏi.

Họa sĩ Thái Tuấn, gắn bó với vẽ kỹ thuật số 5 năm qua, cho rằng AI chỉ hỗ trợ tăng hiệu quả, không thể thay thế con người trong cảm thụ và biểu đạt cái đẹp. Anh chia sẻ: “Lạm dụng AI sẽ khiến tác phẩm mất hồn. Trên mạng xã hội, poster hay banner dùng AI đều dễ nhận ra. Tác phẩm chỉ thật sự có giá trị khi chứa đựng hồn nghệ sĩ.”

Không chỉ mỹ thuật, âm nhạc cũng chịu ảnh hưởng từ làn sóng công nghệ. Nếu để trở thành nhạc sĩ chuyên nghiệp theo con đường đào tạo chính quy cần ít nhất 4 năm, thì với AI, chỉ vài gợi ý cũng có thể tạo ra ca khúc. Ứng dụng có thể viết lời, phổ nhạc, thậm chí cho ra sản phẩm hoàn chỉnh. Nhưng câu hỏi đặt ra: tác phẩm ấy có truyền tải được hết cảm xúc và chiều sâu của con người hay không? Câu trả lời đã rõ.

Con người sẽ ở đâu trong thế giới AI?

Sự bùng nổ của AI trong những năm gần đây không thể tách rời những hệ lụy mà công nghệ này mang lại. Trước hết, AI có thể làm giảm sự phụ thuộc vào con người, kéo theo nguy cơ thất nghiệp và gia tăng khoảng cách giàu nghèo.

Một mặt tiêu cực khác là khả năng bị lạm dụng bởi những cá nhân, tổ chức có động cơ riêng; chẳng hạn sử dụng AI mô phỏng con người để lừa đảo, thực hiện hành vi phạm pháp, gây ra hệ lụy về đạo đức, lòng tin và quan hệ xã hội.

Ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ nhân tạo, Hiệp hội Blockchain Việt Nam, nhấn mạnh: “Chúng ta phải thiết lập khung pháp lý đầy đủ, rõ ràng để sử dụng AI an toàn, minh bạch, không thiên vị, bảo vệ dữ liệu người dùng. Đồng thời, khung pháp lý cũng phải ngăn chặn rủi ro tiềm ẩn.”

Nhiều cơ sở đào tạo AI đã đưa nội dung về đạo đức vào chương trình giảng dạy. Sinh viên không chỉ học kiến thức chuyên môn mà còn tiếp cận nguyên tắc cơ bản của AI, cách sử dụng và trách nhiệm trong phát triển công nghệ.

Việt Nam cũng đang xây dựng khuôn khổ pháp lý cho AI, nhằm bảo đảm công nghệ mới vừa tuân thủ pháp luật vừa tôn trọng đạo đức và quyền con người, bao gồm quy định về quyền riêng tư dữ liệu, an toàn ứng dụng và trách nhiệm giải trình.

GS.TS Nguyễn Thanh Thủy, Chủ tịch Hội Tin học Việt Nam, chia sẻ: “Việt Nam quan tâm cả luật cứng và mềm. Nếu AI gây rủi ro cho xã hội, chúng ta sẽ cấm. Nhưng cũng cần hướng dẫn để doanh nghiệp sáng tạo, đưa ra ứng dụng mới. Đồng thời phải chú trọng khía cạnh AI vị nhân sinh, vừa có trách nhiệm, vừa đáng tin cậy.”

Trong thế giới AI, con người không biến mất mà cần làm chủ, giữ vai trò then chốt, định hướng công nghệ phát triển phục vụ lợi ích xã hội.

Quy định về quản lý AI trên thế giới

Bên cạnh những tiện ích, trí tuệ nhân tạo (AI) cũng đặt ra nhiều thách thức về an toàn, minh bạch và quyền riêng tư. Vì vậy, nhiều quốc gia đã siết chặt quản lý bằng quy định cụ thể.

Liên minh châu Âu (EU) đã thông qua Luật AI (AI Act) – bộ quy định toàn diện đầu tiên trên thế giới nhằm định hướng phát triển trí tuệ nhân tạo. Đạo luật đặt mục tiêu bảo đảm AI an toàn, minh bạch, không phân biệt đối xử, thân thiện môi trường và thúc đẩy đổi mới.

Với các hệ thống rủi ro cao trong giáo dục, y tế, tuyển dụng, quản lý hạ tầng hoặc kiểm soát biên giới, AI phải được đánh giá trước khi đưa ra thị trường và trong suốt vòng đời vận hành. Người dân có quyền khiếu nại tới cơ quan chức năng.

Đối với AI tạo sinh như ChatGPT, luật không coi là rủi ro cao nhưng yêu cầu minh bạch: thông báo nội dung do AI tạo ra, ngăn chặn sản sinh thông tin bất hợp pháp. Hình ảnh, âm thanh, video chỉnh sửa bằng AI (deepfake) phải dán nhãn rõ ràng. Bên cạnh quản lý rủi ro, luật cũng khuyến khích đổi mới, yêu cầu các nước thành viên xây dựng môi trường thử nghiệm cho doanh nghiệp. Nghị viện châu Âu đã thành lập nhóm công tác và Văn phòng AI EU để giám sát thực thi.

Mỹ cũng đẩy mạnh quản lý AI với nhiều sáng kiến bảo vệ người dùng, nhất là trẻ em. Ngày 11/9, Ủy ban Thương mại Liên bang Mỹ (FTC) công bố điều tra 7 công ty AI hàng đầu gồm Meta, Alphabet (Google), OpenAI, xAI, Snap, Character.ai và Instagram về hoạt động chatbot thương mại. Cơ quan này muốn biết cách kiểm thử, giám sát và xử lý tác động tiêu cực, đặc biệt liên quan dữ liệu người dùng và phản hồi tự động.

Ngoài ra, Chính phủ Mỹ đã triển khai nền tảng USAi do Cục Quản lý Dịch vụ Liên bang vận hành, tạo môi trường thử nghiệm AI an toàn cho các cơ quan liên bang, miễn phí và tuân thủ chuẩn bảo mật. Biện pháp này diễn ra trong bối cảnh dư luận lo ngại rủi ro từ chatbot, như phát tán thông tin sai lệch, nội dung gây hại tinh thần hay ảnh hưởng tiêu cực tới trẻ em.

Trung Quốc triển khai nhiều quy định AI nhằm kiểm soát công nghệ và củng cố vị thế trong lĩnh vực này. Ba văn bản nổi bật gồm: quy định năm 2021 về thuật toán đề xuất; quy định 2022 yêu cầu nội dung do AI tạo phải dán nhãn và tránh sai lệch; dự thảo 2023 về AI tạo sinh, quy định dữ liệu huấn luyện và đầu ra phải “đúng, chính xác”.

Trung Quốc dự kiến ban hành Luật AI toàn quốc trong thời gian tới, nhằm tạo khung pháp lý thống nhất, bao quát hơn so với các quy định riêng lẻ hiện nay.

Thu Trang

Nguồn Hà Nội TV : https://hanoionline.vn/ai-co-thuc-su-la-chia-khoa-van-nang-358149.htm