AI đang tái định nghĩa nghề dạy học

3 giờ trướcBài gốc

ThS. Cao Hồng Huệ tập huấn giáo viên phát triển năng lực số cho học sinh.

ThS. Cao Hồng Huệ - giảng viên chính Viện Công nghệ thông tin, Phó Giám đốc Trung tâm Truyền thông và Sản xuất học liệu, Trường Đại học sư phạm Hà Nội 2 chia sẻ về tác động của AI và yêu cầu mới với người thầy, với đào tạo sư phạm trong bối cảnh hiện nay.

Chỉ người thầy mới có thể truyền cảm hứng, bồi dưỡng nhân cách

- Theo cô, trong bối cảnh trí tuệ nhân tạo đang thâm nhập sâu vào giáo dục, vai trò của người giáo viên đang thay đổi như thế nào?

- Trí tuệ nhân tạo đang mở ra một kỷ nguyên học tập mới, nơi tri thức được cá nhân hóa và dữ liệu học tập trở thành nền tảng cho đổi mới phương pháp. Tuy nhiên, điều đó không làm giảm vai trò của người thầy - mà ngược lại, vai trò ấy đang trở nên phức hợp và quan trọng hơn bao giờ hết.

Người thầy hôm nay không chỉ là người truyền đạt kiến thức, mà là nhà thiết kế học tập, người dẫn dắt hành trình phát triển năng lực tư duy và năng lực số của học sinh. Họ cần biết cách kết hợp sức mạnh của công nghệ - trong đó có AI - với sự thấu hiểu con người để tạo ra môi trường học tập thông minh, nhân văn và an toàn.

AI có thể thay đổi công cụ dạy học, nhưng chính người thầy mới là người định hình mục tiêu học tập, khơi dậy khát vọng học và phát triển nhân cách học sinh.

- Khi AI có thể hỗ trợ soạn giáo án, kiểm tra, đánh giá, thậm chí giảng dạy, đâu là giá trị cốt lõi mà người thầy không thể thay thế?

- AI có thể tái tạo tri thức, nhưng chỉ con người mới có thể truyền cảm hứng học tập và bồi dưỡng nhân cách.

Giá trị cốt lõi của người thầy nằm ở tính nhân văn, cảm xúc sư phạm và khả năng định hướng giá trị sống - điều mà không một hệ thống thông minh nào có thể thay thế được.

Trong bối cảnh công nghệ và AI len sâu vào từng hoạt động dạy học, người giáo viên càng cần trở thành “người hướng dẫn đạo đức số” - người giúp học sinh biết sử dụng công nghệ có trách nhiệm, sáng tạo và an toàn, đúng với tinh thần của Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT, khi Bộ GD&ĐT xác định năng lực số là một trong những năng lực cốt lõi của công dân thế kỷ XXI.

AI có thể dạy nhanh, nhưng chỉ người thầy mới dạy bằng trái tim, bằng sự đồng cảm và cảm xúc, những điều làm nên linh hồn của giáo dục.

Học sinh Trường THCS-THPT Ban Mai (Kiến Hưng, Hà Nội).

Sinh viên sư phạm cần làm chủ công nghệ

- Cô có thể cho biết, ngoài kiến thức chuyên môn, sinh viên sư phạm cần được trang bị thêm những kỹ năng, phẩm chất nào để làm chủ công nghệ trong thực hành nghề nghiệp?

- Bên cạnh kiến thức chuyên môn, sinh viên sư phạm cần được trang bị các năng lực cốt lõi để có thể làm chủ công nghệ và phát triển nghề nghiệp trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo.

Thứ nhất, năng lực số toàn diện – bao gồm khả năng sử dụng, tạo lập và đánh giá học liệu số; khai thác hiệu quả các nền tảng LMS, SCORM, VOD; biết ứng dụng AI một cách an toàn, có trách nhiệm để hỗ trợ cá nhân hóa học tập, phản hồi và đánh giá người học.

Thứ hai, kỹ năng giao tiếp và hợp tác trong môi trường số, bởi dạy học hiện nay không còn là hoạt động một chiều mà là quá trình kết nối, chia sẻ và đồng kiến tạo tri thức giữa giáo viên, học sinh, cộng đồng học tập. Sinh viên sư phạm cần biết sử dụng công cụ số để hợp tác, làm việc nhóm, tổ chức dự án học tập và xây dựng môi trường học tập mở.

Thứ ba, tư duy phản biện và năng lực sáng tạo, giúp sinh viên không bị công nghệ chi phối mà biết chọn lọc, phân tích và ứng dụng có mục tiêu. Đây là năng lực then chốt để giáo viên tương lai có thể đổi mới phương pháp dạy học và khai thác AI như một công cụ phát triển năng lực học sinh, chứ không chỉ dừng ở mức sử dụng kỹ thuật.

Thứ tư, đạo đức số và trách nhiệm nghề nghiệp – bao gồm nhận thức về an toàn thông tin, bản quyền, quyền riêng tư, ứng xử văn minh trong không gian mạng và trách nhiệm khi sử dụng dữ liệu, hình ảnh, học liệu của học sinh.

Theo Công văn 2957/BGDĐT-GDĐH, các trường đại học - đặc biệt là khối sư phạm - cần lồng ghép năng lực số vào chương trình đào tạo, chuẩn đầu ra và phương pháp đánh giá, đồng thời bồi dưỡng giảng viên về năng lực số và phát triển học liệu số để hình thành hệ sinh thái học tập số trong toàn trường.

Việc này không chỉ giúp sinh viên sư phạm làm chủ công nghệ mà còn chuẩn bị cho họ năng lực phát triển năng lực số cho học sinh – nhiệm vụ đã được quy định cụ thể trong Công văn 3456/BGDĐT-GDPT về triển khai Khung năng lực số ở giáo dục phổ thông. Nói cách khác, sinh viên sư phạm hôm nay chính là người thầy của ngày mai, và việc rèn luyện năng lực số cho họ ngay từ khi còn trên ghế nhà trường là bước then chốt để hình thành thế hệ giáo viên có khả năng dẫn dắt học sinh trở thành công dân số có trách nhiệm, sáng tạo và nhân văn.

- Cô có thể chia sẻ tầm nhìn cho đào tạo sư phạm khi AI ngày càng ảnh hưởng sâu rộng trong giáo dục?

- Tôi tin rằng AI không làm mất đi nghề dạy học, mà đang tái định nghĩa nghề dạy học.

Nếu trước đây, người thầy chủ yếu là người truyền đạt tri thức, thì nay họ phải trở thành nhà thiết kế giáo dục số - người biết kiến tạo môi trường học tập thông minh, nhân văn và an toàn, trong đó công nghệ phục vụ cho sự phát triển toàn diện của người học.

Theo định hướng của Bộ Giáo dục và Đào tạo tại Thông tư 02/2025/TT-BGDĐT về Khung năng lực số cho người học, cùng với Công văn 3456/BGDĐT-GDPT (triển khai ở giáo dục phổ thông) và Công văn 2957/BGDĐT-GDĐH (triển khai ở giáo dục đại học), việc phát triển năng lực số cần bắt đầu ngay trong các trường sư phạm.

Sinh viên sư phạm không chỉ cần được trang bị năng lực sử dụng công nghệ, mà phải hiểu sâu cấu trúc và mục tiêu của Khung năng lực số, để từ đó có khả năng giúp học sinh hình thành, rèn luyện và đánh giá năng lực số một cách có định hướng.

Tầm nhìn này có ý nghĩa chiến lược: chúng ta không chỉ đào tạo giáo viên “biết dùng công nghệ”, mà đang đào tạo những nhà giáo có năng lực số, có tư duy thiết kế, có đạo đức số và tinh thần dẫn dắt sự thay đổi - những người sẽ giúp học sinh trở thành công dân số có trách nhiệm, sáng tạo và nhân văn.

AI có thể hỗ trợ dạy học, nhưng người thầy vẫn là linh hồn của giáo dục, nơi công nghệ được đặt dưới sự dẫn dắt của trí tuệ, cảm xúc và giá trị con người.

- Xin cảm ơn cô!

Hiếu Nguyễn

Nguồn GD&TĐ : https://giaoducthoidai.vn/ai-dang-tai-dinh-nghia-nghe-day-hoc-post757983.html