AI năm 2026 sẽ có gì khác biệt?

một giờ trướcBài gốc

Sau giai đoạn bùng nổ chưa từng thấy từ cuối năm 2022 với sự xuất hiện của ChatGPT, AI (trí tuệ nhân tạo) đã nhanh chóng trở thành tâm điểm thế giới công nghệ. Chỉ trong vòng vài năm, AI đi từ công cụ nghiên cứu chuyên biệt trở thành nền tảng phổ biến, xuất hiện trong công việc, học tập, giải trí và đời sống hằng ngày.

Song đến năm 2025 và 2026, AI đang bước vào giai đoạn trưởng thành, nơi những kỳ vọng thực tế dần thay thế cho cơn sốt phóng đại. Thay vì chỉ hỏi “AI có thể làm được gì?”, trọng tâm của năm 2026 sẽ là “AI mang lại giá trị gì và ở đâu?”.

Từ đó, hàng loạt xu hướng mới đang hình thành, định hình cách AI phát triển trong năm 2026 và xa hơn.

Từ chatbot sang AI có tính chủ động

Các chatbot ChatGPT, Gemini hay Claude sẽ không biến mất trong năm 2026, mà vẫn sẽ là hình thức phổ biến nhất để con người giao tiếp với AI, giống cách người dùng quen thuộc với việc gõ câu hỏi và nhận câu trả lời. Tuy nhiên, vai trò của chatbot đang thay đổi một cách căn bản.

Trong giai đoạn đầu, chatbot chủ yếu hoạt động như công cụ hỏi – đáp, mọi hành động đều cần con người ra lệnh từng bước. Dù thông minh nhưng AI vẫn mang tính thụ động.

Bước sang năm 2026, AI được kỳ vọng sẽ vượt ra khỏi vai trò đó để trở thành hệ thống có khả năng trực tiếp thực hiện công việc. Thay vì chỉ trả lời, AI có thể tự chia nhỏ nhiệm vụ lớn thành nhiều bước, chủ động thực hiện từng bước và theo dõi kết quả.

Chẳng hạn, khi được giao nhiệm vụ “chuẩn bị báo cáo thị trường”, AI không chỉ viết văn bản mà có thể tự tìm nguồn dữ liệu phù hợp, phân tích số liệu, tạo biểu đồ, viết báo cáo tổng hợp, gửi email cho các bên liên quan và thậm chí đặt lịch họp để trình bày kết quả. Tất cả diễn ra trong một chuỗi hành động liền mạch, thay vì phải chờ con người hướng dẫn từng công đoạn.

Xu hướng này được gọi là agentic AI (AI có tính chủ động). Có thể hình dung agentic AI như “nhân viên kỹ thuật số”, nhận mục tiêu, tự lên kế hoạch, hành động và điều chỉnh khi gặp trở ngại. Đây là bước chuyển quan trọng, đưa AI từ công cụ hỗ trợ đơn thuần trở thành một phần thực sự của lực lượng lao động.

Trong môi trường doanh nghiệp, agentic AI được dự báo sẽ đảm nhận ngày càng nhiều công việc lặp lại nhưng tốn thời gian. Ví dụ, trong bộ phận chăm sóc khách hàng, AI có thể tự xử lý các yêu cầu đơn giản, theo dõi tình trạng đơn hàng, phản hồi khiếu nại cơ bản và chỉ chuyển những trường hợp phức tạp cho con người.

Trong khối văn phòng, AI có thể tự động tổng hợp báo cáo, phân tích dữ liệu vận hành, theo dõi tiến độ dự án hoặc giám sát hệ thống công nghệ.

Lợi ích dễ thấy là tăng năng suất và giảm chi phí, nhưng tác động sâu xa hơn là sự thay đổi cách tổ chức công việc. Khi AI có thể “làm việc” thay vì chỉ “trả lời”, con người sẽ tập trung nhiều hơn vào các nhiệm vụ sáng tạo, chiến lược và ra quyết định, trong khi máy móc đảm nhiệm phần việc mang tính quy trình.

Năm 2026 vì thế được xem là thời điểm mà ranh giới giữa “dùng AI như công cụ” và “làm việc cùng AI như cộng sự” trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết.

Agentic AI sẽ trở thành xu hướng trong năm 2026

Doanh nghiệp rời bỏ giai đoạn thử nghiệm AI

Trong giai đoạn 2023 - 2025, rất nhiều doanh nghiệp thử nghiệm AI, nhưng phần lớn chỉ dừng lại ở mức tìm hiểu. Nhiều dự án được triển khai thử, nhưng sau đó không được áp dụng rộng rãi vào hoạt động hằng ngày. Hiện tượng này thường được gọi là thử nghiệm nhiều, nhưng hiệu quả thực tế lại ít.

Bước sang năm 2026, xu hướng này được dự báo sẽ thay đổi rõ rệt.

Sau vài năm trải nghiệm, doanh nghiệp đã rút ra bài học quan trọng: Không phải ứng dụng AI nào cũng mang lại giá trị. Những dự án chỉ mang tính phô diễn công nghệ, không giúp tiết kiệm chi phí hay cải thiện hiệu suất sẽ dần bị loại bỏ. Ngược lại, các AI thực sự hữu ích sẽ được giữ lại và tích hợp sâu vào các khâu vận hành quan trọng như sản xuất, bán hàng, chăm sóc khách hàng hay quản lý nội bộ.

Cách đặt câu hỏi của lãnh đạo doanh nghiệp cũng thay đổi. Thay vì băn khoăn “có nên dùng AI hay không?”, họ quan tâm nhiều hơn đến hiệu quả cụ thể: AI giúp công việc nhanh hơn bao nhiêu? Giảm được bao nhiêu chi phí? Hạn chế được những rủi ro nào?

Trong bối cảnh đó, AI không còn được xem là xu hướng thời thượng mà trở thành khoản đầu tư chiến lược, cần được đo lường hiệu quả rõ ràng và quản lý chặt chẽ, tương tự các hệ thống công nghệ quan trọng khác của doanh nghiệp.

Mô hình ngôn ngữ lớn lộ rõ giới hạn

Dù tiếp tục được cải tiến, các mô hình ngôn ngữ lớn như GPT, Gemini hay Llama ngày càng bộc lộ những giới hạn cố hữu, giỏi bắt chước ngôn ngữ, nhưng không thực sự hiểu thế giới như con người.

Nhiều nhà nghiên cứu hàng đầu, trong đó có “cha đẻ AI” Yann LeCun hay Ilya Sutskever (đồng sáng lập OpenAI), cho rằng chỉ mở rộng dữ liệu và tham số sẽ không đủ để tạo ra AI có trí tuệ tổng quát (AGI). Từ đó, một hướng đi mới được chú ý trong giai đoạn sắp tới là mô hình thế giới.

Mô hình thế giới có khả năng giúp các nhà phát triển đạt được AGI - Ảnh: Internet

Thay vì chỉ học từ dữ liệu quá khứ, mô hình thế giới sẽ học bằng cách tương tác với môi trường thực, thử - sai, quan sát kết quả và rút ra quy luật. Cách tiếp cận này giống cách con người học hỏi thông qua trải nghiệm, chứ không chỉ đọc sách.

Thử - sai là cách học hoặc làm việc bằng việc thử một hành động, quan sát rồi điều chỉnh nếu kết quả không như mong muốn.

Năm 2026 được dự báo là thời điểm các nghiên cứu về mô hình thế giới bắt đầu cho thấy kết quả rõ ràng hơn, dù chưa thể tạo ra “ChatGPT thứ hai” gây chấn động đại chúng.

Chưa đạt được AGI

Bất chấp những tuyên bố lạc quan từ một số công ty khởi nghiệp và doanh nhân công nghệ, phần lớn chuyên gia đồng thuận rằng chúng ta sẽ chưa đạt đến AI tổng quát (AGI) trong năm 2026.

AGI không chỉ là AI trả lời giỏi mà có thể hiểu, suy luận, học hỏi và thích nghi linh hoạt trong nhiều lĩnh vực như con người. Tạo ra AGI là điều phức tạp, không chỉ liên quan đến thuật toán mà còn cả nhận thức, triết học và khoa học thần kinh.

Năm 2026 có thể là giai đoạn tích lũy nền tảng, với những tiến bộ nhỏ nhưng quan trọng về khả năng suy luận, lập kế hoạch và tự học của AI, thay vì bước nhảy vọt mang tính cách mạng.

Chi tiêu cho AI nhiều hơn

Sự phát triển của AI không chỉ phụ thuộc vào phần mềm mà còn gắn chặt với chip và hạ tầng điện toán. Theo các chuyên gia của công ty nghiên cứu và tư vấn Gartner (Mỹ), tổng chi tiêu toàn cầu cho AI (gồm cả phần mềm, dịch vụ, hạ tầng và phần cứng) dự kiến đạt 1.500 tỉ USD trong 2025. Gartner dự báo tổng chi tiêu toàn cầu cho AI vượt mốc 2.000 tỉ USD vào năm 2026.

Nhu cầu về chip AI, trung tâm dữ liệu, điện và mạng lưới truyền tải đang tăng nhanh, khiến AI không chỉ quan trọng với ngành công nghệ mà còn cả nền kinh tế và địa chính trị. Các quốc gia và tập đoàn lớn coi hạ tầng AI là tài sản chiến lược, tương tự năng lượng hay viễn thông. Điều này cũng làm gia tăng chi phí phát triển AI, buộc nhiều công ty phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa việc tự xây dựng hạ tầng hay phụ thuộc vào các nhà cung cấp lớn.

An ninh mạng: Cuộc chiến AI chống AI

Song song với những lợi ích, AI cũng trở thành công cụ mạnh mẽ trong tay tội phạm mạng. Các cuộc tấn công lừa đảo, giả mạo giọng nói, hình ảnh hay phần mềm độc hại do AI tạo ra được dự báo sẽ gia tăng trong năm 2026.

Trước thực tế đó, ngành an ninh mạng buộc phải sử dụng chính AI để đối phó với AI. Các hệ thống phòng thủ tự động, phát hiện bất thường theo thời gian thực và phản ứng nhanh sẽ trở thành tiêu chuẩn mới.

Năm 2026 là thời điểm cuộc chiến giữa AI và AI trong không gian mạng trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết.

Quy định và đạo đức AI bước vào giai đoạn thực thi

Nếu giai đoạn trước chủ yếu là thảo luận và xây dựng khung pháp lý, thì đến năm 2026, nhiều quy định về AI sẽ bắt đầu được thực thi nghiêm túc.

Các yêu cầu về minh bạch, bảo vệ dữ liệu cá nhân, kiểm soát thiên lệch và trách nhiệm pháp lý sẽ tác động trực tiếp đến cách doanh nghiệp phát triển và triển khai AI. Điều đó có thể làm chậm đổi mới ở một số lĩnh vực, nhưng đồng thời giúp AI phát triển bền vững và đáng tin cậy hơn.

Robot hình người và AI vật lý tiến gần đời sống

Một xu hướng đáng chú ý khác trong năm 2026 là sự kết hợp giữa AI và robot. Nhờ những tiến bộ trong thị giác máy tính, điều khiển và học tăng cường, robot ngày càng linh hoạt hơn trong môi trường thực.

Robot hình người có thể chưa phổ biến đại trà, nhưng sẽ xuất hiện nhiều hơn trong nhà máy, kho bãi, bệnh viện và một số dịch vụ công cộng. Đây là bước đầu đưa AI rời khỏi màn hình máy tính, bước vào thế giới vật lý.

AI không còn là phép màu nhưng khó có thể thiếu

Có lẽ thay đổi lớn nhất trong năm 2026 không nằm ở công nghệ mà ở cách con người nhìn nhận AI.

Sau giai đoạn kỳ vọng quá mức, xã hội bắt đầu hiểu rõ hơn rằng AI không phải phép màu, cũng không tự động trở thành mối đe dọa với con người. Giá trị của AI phụ thuộc vào việc con người sử dụng ở đâu, như thế nào và để làm gì?

Năm 2026, AI có thể dần rời khỏi hình ảnh “công nghệ thần kỳ” và trở thành một phần quen thuộc của đời sống hiện đại, giống internet hay smartphone: Không gây choáng ngợp như lúc đầu, nhưng ngày càng cần thiết và khó có thể thiếu.

Sơn Vân

Nguồn Một Thế Giới : https://1thegioi.vn/ai-nam-2026-se-co-gi-khac-biet-242986.html